×

انقلاب محرومان و مستضعفان(مصاحبه با دکتر عادل آذر)


تعداد بازدید : 2206     تاریخ درج : 1390/08/08

194

اشاره:

آقای دکتر عادل آذر (نماینده مجلس شورای اسلامی از شهرستان دهلران و آبادان)، دارای دکترای مدیریت در سیستمهای اقتصادی ـ اجتماعی از دانشگاه تهران است. ایشان دارای مسئولیتهای مهمی از قبیل ریاست مرکز مطالعات بهره وری ایران، ریاست دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس و... را به عهده داشته است و اکنون نیز به عنوان نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی به خدمت اشتغال دارد. دکتر عادل آذر در زمینة مدیریت و برنامه ریزی کتابهای متعدد و مقالات فراوانی ـ بیش از 50 مقاله در سطح پژوهشهای داخلی و بین المللی ـ به رشته تحریر درآورده است. مصاحبه ای با ایشان انجام داده ایم که بخشهای عمده آن پس از ویرایش جزیی در پی می آید.

* * *

حضور: ضمن تشکر، بفرمایید آنچه باعث تمایز شخصیت و رهبری امام خمینی از سایر رهبران بزرگ و انقلابی جهان می شود، چیست؟

آقای دکتر عادل آذر: اگر کسی کارش خدایی باشد و برای خدا کار کند به دنبال مشهور شدن نخواهد بود و هدفش فقط رضای خدا و خلق خواهد بود. امام کسی بود که خودش را وقف اسلام و مردم کرده بود. یک هدف خدایی را دنبال می کرد بنابراین خدا هم کمکش کرد تا در تحقق اهدافش پیروز شود.

به اعتقاد امام اگر احکام اسلامی بخواهد در جامعه اجرا شود این مردم هستند که باید آن را بپذیرند

ایده اصلی امام فقط این نبود که حکومت پهلوی سقوط کند بلکه هدایت و تصحیح حکومت مطرح بود و اینکه مردم خودشان سرنوشت خودشان را تعیین کنند

امام دو ویژگی برجسته داشت که ایشان را از سایر رهبران جهان متمایز می کرد. ما رهبران مذهبی و غیر توتالتیو مانند گاندی داشته ایم اما ماندگاری و مقام معنوی آنها هیچ گاه به اندازه امام نرسید. امام به تمام معنا درصدد اجرای احکام اسلامی بود. فقیهی بود که می خواست آموزه های دینی را اجرا کند. امام با تمام وجود خودش را وقف اسلام و مردم کرده بود و شخصیت و تمام هستی و زندگی خودش را در طبق اخلاص گذاشته بود و به پای مردم ریخته بود فقط برای اینکه مردم نجات پیدا کنند، روحیة مردم محوری و اعتقاد به رأی مردم در امام زیاد بود. به اعتقاد امام اگر احکام اسلامی بخواهد در جامعه اجرا شود این مردم هستند که باید آن را بپذیرند. درخواست یک رهبر نیز کافی نیست چرا که مردم باید آن حرف را بپذیرند و پذیرفتن آنها سطحی نباشد بلکه از جان و دل چیزی را قبول کرده باشند تا آن را اجرا کنند.

دومین ویژگی امام عدالت محوری بود. امام درصدد تحقق عدالت اجتماعی بود البته موانعی را نیز در جلو راه خود می دید. اگر تاریخ را به طور دقیق کنکاش کنیم متوجه می شویم که ایده اصلی امام فقط این نبود که حکومت طاغوت را از بین ببرد و فقط به فکر سقوط حکومت پهلوی نبود بلکه هدایت و تصحیح حکومت مطرح بود. در راستای تحقق این آرمانها و اجرای این عدالت و رسیدن به اینکه مردم باید سرنوشت خودشان را خودشان تعیین کنند حرکت امام شروع شد. عزم و اراده راسخی که در وجود امام بود و از طرفی پیوندی که با ائمه و عالم بالا و حضرت مهدی(عج) داشت باعث شد که یک حکومت آهنین را از پیش روی خودش بردارد و در این راه تمام سختیها را نیز از جان و دل پذیرفت.

حضور: امام خمینی برای اینکه مردم خودشان سرنوشت خودشان را تعیین کنند چه اهدافی را و چگونه پی گیری می کرد؟

دکتر آذر: ما دو ویژگی برجسته در مدیریت حضرت امام و رفتارهای اجتماعی وی می بینیم. تمام تلاش حضرت امام این بود که تمام مردم ایران را به حس خودباوری و اعتماد به نفس برساند و این نکتة مهم که ملت ایران می تواند بدون اتکا به اجانب و بیگانگان به صورت مستقل زندگی کند و روی پای خودش بایستد و اساساً مسلمین جهان می توانند دنیا را تکان دهند و رهبری و مدیریت جهان را در دست خودشان بگیرند. آن جملة معروف امام که اگر در دنیای اسلام هر کدام از مسلمانان یک سطل آب بریزند اسرائیل را آب خواهد برد نمونة بارز تفکر امام درخصوص ایجاد حس استقلال و اعتماد به نفس در مردم و مسلمانان می باشد. امام امت اسلامی را یک روح واحد می دید و معتقد بود که اگر این پیکره منسجم شود و نظام رهبری خاص بر آن حاکم شود می تواند رهبری دنیا را بر عهده بگیرد. این نوع تفکر، حس اعتماد به نفس را در ملت ایران به وجود آورد به طوری که ما آثار آن را دیدیم. مثلاً در هشت سال جنگ که تمام دنیا به دشمن ما کمک می کردند ما توانستیم با ابداعات جوانان خودمان جنگ را مدیریت کنیم. بعد از رحلت ایشان حضرت آیت الله خامنه ای در این خصوص نقش مهمی را ایفا کرده اند. پس از مدیریت کردن و پایان یافتن جنگ ما پیشرفتهای زیادی در دانش فنی داشته ایم تا آنجا که مجلة science روی صفحة اصلی خود تیتر «رنسانس علمی در ایران» را می زند که این نشان دهنده پیشرفتهای عظیم علمی در ایران است. یک حس خودباوری در مردم ما به وجود آمده در حالی

تمام تلاش حضرت امام این بود که مردم را به خودباوری و اعتماد به نفس برساند

نگاه امام مبتنی بر پر کردن شکافهای اقتصادی و فروریختن کاخها به نفع کوخ نشینان بود

که در زمان شاه مردم افسرده بودند و ما هیچ وقت فکر نمی کردیم که بتوانیم کشور خودمان را اداره کنیم. همیشه منتظر بودیم که آمریکاییان بیایند و برای ما برنامه ریزی کنند. نقطة اوج این کمک و همیاری و فرهنگ معنوی که در ایران بعد از انقلاب به راه افتاد را ما در زمان جنگ مشاهده می کنیم و در مقاطع زمانی دیگر که کشور نیاز به اتحاد و یکپارچگی دارد خودش را نشان می دهد. البته برخی افراد می گویند که جامعه دیگر آن حال و هوا و فرهنگ معنوی خود را از دست داده است ولی من به این حرفها اعتقاد ندارم چون هر حرکتی احتیاج به فضای خاصی دارد. مثلاً در زمان جنگ ایجاب می کرد آن روحیة ناب ایرانی در جوانان نمود پیدا کند. در بحث هسته ای نیز ما شاهد یکپارچگی و حمایت مردم هستیم. این ژن همکاری و همدلی که حضرت از وجود ملت ایران استخراج کرد هر وقت که فضای کافی برای آن مهیا شود بارور می شود و نتیجه می دهد.

ما، در حال حاضر یک نوع سبک مدیریتی داریم که برگرفته از رهنمودهای حضرت امام است. ما دارای مکانیسم اقتصادی، کشورداری و حکومت داری جدیدی هستیم که بسیاری از کشورهای مسلمان تمایل دارند از ما الگو بگیرند. نهادهایی که به فرمان امام یا بعد از وی در کشور ایجاد شده نهادهایی هستند که مورد توجه بسیاری از کشورها حتی کشورهای غیرمسلمان قرار گرفته و آنها می خواهند مانند آن را تشکیل دهند. در حال حاضر کشور به سمت چشم انداز 20 ساله که همان برتری ایران در منطقه از نظر علم، فناوری و اقتصاد است در حال حرکت است. این مسیر میسّر نمی شود مگر به خاطر سنگ بنایی که امام گذاشت و من اعتقاد دارم که ما هرچه داریم در درجة اول از اسلام و ائمة معصومین و در درجة دوم از علمای بزرگ خصوصاً امام خمینی داریم.

حضور: امام خمینی تا چه اندازه با ثروت اندوزی خصوصاً در بین مسئولین نظام موافق بودند و عدالت اقتصادی از نظر امام چگونه بود؟

دکتر آذر: بزرگترین مصداق دیدگاههای اقتصادی و مدیریتی حضرت امام رفتار و کردار وی است. اگر کتابهای امام را کنکاش کنید شاید به صورت روشن و شفاف نظریه های اقتصادی در آن پیدا نکنید. شأن و منزلت امام اجازه نمی داد که ایشان وارد نظریه پردازی در اقتصاد شود اما بررسی رفتار و کردار امام ما را به نکات روشنی رهنمون می کند. مثلاً امام می گوید انقلاب ما انقلاب پابرهنگان است، نگاه امام همیشه به محرومین بود و انقلاب را متعلق به مستضعفان می دانست. هیچ گاه نشد که امام از ثروتمندان طرفداری کند و آنها را از ارکان انقلاب بشمارد. پس مشخص می شود که نگاه و دیدگاه امام مبتنی بر پر کردن شکافهای اقتصادی و فرو ریختن کاخها به نفع کوخ نشینان بود. دولتهایی نیز که در زمان امام وجود داشتند که نمونة بارز آن دولت شهید رجایی و مهندس میرحسین موسوی است نگاهشان و توجه شان به محرومین بود. شعار دولت رجایی این بود که از محرومین و پابرهنگان حمایت می کنیم. بیشتر لوایحی که دولت شهید رجایی به مجلس می آورد حمایت از سالمندان و تقویت نهادهای حمایتی مثل کمیتة امداد و بهزیستی است که اینها نشان دهنده افکار امام است که توسط دولتهای زمان وی اجرا می شد. امام می گوید که ما انقلاب کردیم که محرومین و مستضعفین به حق خودشان برسند. هدف امام این بود که شکافهای اقتصادی در کشور کم شود و این هزار فامیلی که در قدرت و اقتصاد همه کاره بودند برچیده شوند و ثروتی که متعلق به همة مردم است در بین همة مردم توزیع شود. امام همواره رشد و توسعه را همراه با عدالت اجتماعی می خواست. مثلاً در برنامة چهارم توسعه پیش بینی شده است که کشور به رشد 8 درصدی در تولید ناخالص داخلی برسد که این رشد می تواند به این گونه اتفاق بیفتد که رشد فوق العاده ای در دهکهای بالای جامعه داشته باشیم و در دهکهای پایین یا تغییری صورت نگیرد یا رشد منفی داشته باشند. در این حالت رشد اقتصادی 8 درصدی رخ داده است اما به چه قیمتی؟ به قیمت افزایش شکاف طبقاتی. حضرت امام اعتقاد داشت که این رشد باید به صورت متوازن اتفاق بیفتد و فاصله طبقاتی کم شود. در زمان دولتهای حاکم در زمان رهبری امام کمترین شکاف طبقاتی ایجاد شده است. از نظر امام رشد اقتصادی نباید منجر به له شدن طبقات محروم جامعه شود. نباید در لابه لای این چرخ اقتصادی محرومین از بین بروند. باید دستی باشد که محرومین را در این چرخ اقتصادی هدایت کند. امام به موّلد کردن اقشار محروم هم توجه ویژه ای داشت و می گفت که محرومین باید در تولید ثروت مشارکت داشته باشند.

حضور: با این توضیحاتی که بیان کردید به نظر شما چه کسانی از مسئولین نزد امام ارج و منزلت بیشتری داشتند و کدام ویژگی حضرت امام باید بیشتر مورد توجه مسئولین نظام قرار گیرد؟

دکتر آذر: کسانی نزد امام عزیز بودند و امام همیشه از آنها به نیکی یاد می کرد که زندگی معمولی داشتند و مانند مردم و از جنس مردم بودند که مصداق بارز آن شهید رجایی بود. وی از لایه های پایین اجتماع و تودة مردم بود و از یک زندگی معمولی و معلمی به ریاست جمهوری رسیده بود. در دورة ریاست جمهوری اش همان منش توده ای و مردمی بودن خود را حفظ کرده بود و امام هم فوق العاده وی را دوست داشت. تنفری که امام از بنی صدر داشت به خاطر این بود که او دنبال ثروت اندوزی و اقتصاد سرمایه داری بود. تأکید اصلی امام در صحیفة امام این است که ارزش، قرب و جایگاه یک مقام مسئول به ساده زیستی اوست. خود امام هم نماد عینی ساده زیستی بود. وی در اوج ساده زیستی زندگی می کرد. در دوران دانشجویی چند بار به صورت عمومی در حسینیة جماران خدمت امام رسیدیم، از در و دیوار آن مجموعه مشخص بود که وی چقدر ساده و بی آلایش است. مثلاً در ماجرای نامه ای که امام به گورباچف نوشته بود وزیر خارجه شوروی و تعدادی از مقامات آن کشور جواب نامه را برای امام آورده بودند و آنها خیال می کردند که وارد فضایی می شوند که مبلمان شده و خیلی شیک باشد. اما امام با همان قیافه نازنین خودش شال گردنش را پشتش انداخته بود و با همان سادگی با هیئت شوروی روبرو شد. همین سادگی خود اوج ابهت و اقتدار امام بود. آنها تعجب کرده بودند که چگونه یک رهبر بزرگ که اینقدر بین مردم ایران و مسلمانان جهان محبوبیت دارد این طور ساده زندگی می کند. امام به تمام معنا تز ثروت اندوزی را قبول نداشت و این خصلت را در خود و اطرافیانش از بین برده بود و حاج سید احمد خمینی نیز مانند پدرش همین رویه را در پیش گرفته بود.

دغدغه حضرت امام این بود که امکانات به طبقات پایین تر سوق داده شود. مثلاً در اوایل انقلاب امکانات در تمام شهرها و روستاها به صورت عادلانه توزیع می شد و این گونه نبود که فقط به تهران یا مراکز استانها رسیدگی شود. نظر امام این بود که امکانات آموزشی، رفاهی و بهداشتی به مناطق دوردست و محروم اختصاص داده شود. حتی در بحث توزیع کوپن برای مناطق محروم و روستاها شرایط بهتری قائل می شدند. امام عدالت اقتصادی را برای تحقق عدالت اجتماعی می خواستند. یک روز به امام خبر رسید که برخی از مردم شب را بدون غذا می خوابند. اما خیلی ناراحت شدند و فرمودند که در نظام جمهوری اسلامی کسی نباید شب گرسنه بخوابد. امام به تحقق عدالت اجتماعی و رسیدگی به افراد آسیب پذیر و پابرهنگان اعتقاد داشت و اقتصاد، سیاست و فرهنگ را با توجه به عدالت اجتماعی تعریف می کرد.

حضور: مجلس هفتم برای نشر و گسترش آثار و اندیشه های امام خمینی تاکنون چه اقداماتی انجام داده است؟

دکتر آذر: حاکم بودن تفکرات و اندیشه های امام در کشور باعث شده که مجلس هر طرح و لایحه ای را که به تصویب می رساند در راستای افکار حضرت امام باشد. حضرت امام فقط تعالی و سربلندی جمهوری اسلامی را می خواست که ما نیز در این راستا حرکت می کنیم. تحقق عدالت

دولتهایی که در زمان حضرت امام بودند که نمونه بارز آن دولت شهید رجایی و دولت مهندس میرحسین موسوی است نگاه و توجه شان به محرومین بود

اجتماعی، ایجاد فرصتهای شغلی و زندگی مناسب برای همة مردم از اندیشه های امام بود که ما به آن توجه ویژه ای داریم. مجلس هفتم که پرچم اصول گرایی را در دست گرفته گامهای خوبی برای تحقق عدالت اجتماعی برداشته است. یکی از فاکتورهایی که به عدالت اجتماعی کمک زیادی می کند کنترل تورم است. اولین حرکت مجلس هفتم که همان طرح تثبیت قیمتهاست نیز در جهت کاهش تورم بود. علی رغم آنکه من در ابتدا از منتقدین این طرح بودم ولی الان نظرم تغییر کرده است چون ما از این طرح جواب مثبت گرفتیم. با این طرح تورم 15 درصدی سال 83 به 2/14 در سال 84 رسید. حساسیتهایی که مجلس در اختصاص بودجة سالانه و لایحة خدمات کشوری به خرج می دهد خود نوعی عدالت اجتماعی است. هرچند که شاید اسم امام بالای این طرحها نباشد اما روح امام نظاره گر ماست. هر حرکتی که مجلس انجام دهد و منجر به تقویت نظام جمهوری اسلامی شود و منجر به رشد شاخصهای اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جمهوری اسلامی شود و به سلامت مردم کمک کند در راستای اهداف و آرمانهای حضرت امام خواهد بود. ما همیشه روح امام را ناظر بر مجلس می دانیم و درصدد تحقق آرمانهای آن بزرگوار هستیم.

حضور: دلیل اصلی افزایش شکاف طبقاتی در جامعه چیست؟ برای کاهش این شکاف طبقاتی جنابعالی چه راهکارهایی ارائه می کنید؟

دکتر آذر: من با این موضوع موافق نیستم که شکاف طبقاتی در حال حاضر در ایران تشدید می شود. در چند سال اخیر کارهای بسیار خوبی برای پر کردن این شکاف انجام شده است. در دوران هشت سال سازندگی کارهای اقتصادی خوبی انجام شد و به اعتقاد من زیربنای اقتصادی ایران در آن هشت سال ریخته شد. در آن هشت سال درست است که یک دفعه شوک تورمی شدیدی به کشور وارد شد و ما تورم بالای 40 درصد را تحمل کردیم ولی اقتضای آن دوران بود. ما با مشکلات زیادی روبرو بودیم از جمله جنگ تازه تمام شده بود. قیمت نفت به حد بسیاری پایینی آمده بود و به هزینه های سنگینی برای بازسازی کشور نیاز داشتیم. در زمان شاه ملعون کار اقتصادی مهمی در کشور انجام نشده بود. درآمدهای نفتی ایران در آمریکا بلوکه شده بود. بیشتر درآمد کشور چه در زمان شاه و چه در زمان جنگ صرف خرید تجهیزات جنگی می شد و کشور به تمام معنی آسیب دیده بود و در یک چنین شرایطی کشور وارد دوران بازسازی شد. ایران مجبور شد از کشورهای دیگر قرض کند. شهامت آقای هاشمی رفسنجانی نیز در آن دوره بی نظیر بود. به عنوان مثال تک نرخی کردن ارز از کارهای مثبت وی بود و جلوی بسیاری از فسادها و رانتهای اقتصادی گرفته شد. در دولت آقای خاتمی هم کارهای خوبی خصوصاً در زمینة تولید علم و فناوری انجام شد. هرچند که در چهار سال اول دولت آقای خاتمی کمتر به مسائل اقتصادی توجه شد ولی در چهار سال دوم کارهای اقتصادی خوبی انجام شد. ما نباید فراموش کنیم که کشور ایران یک کشور جوان است و در حال حاضر رشد جمعیتی فوق العاده ای را تحمل می کند. در زمان جنگ جمعیت ایران به یکباره از 36 میلیون به 70 میلیون نفر رسید که این افزایش جمعیت کمر هر ملتی را می شکند اما ما دوام آوردیم که این استخوان بندی و اقتدار نظام را نشان می دهد.

مهمترین دلیل شکاف طبقاتی در ایران هم بالا بودن حجم نقدینگی، تورم بالا، اتکاء بیش از اندازه به درآمدهای نفتی، کسری بودجه، واردات زیاد کالا، تولید پایین در کشور، کیفیت پایین اجناس تولید شده در کشور و عدم سرمایه گذاری مناسب می باشد. مهمترین ثروت ایران نفت است که متأسفانه پول آن را به ثروت و دارایی تبدیل نکرده ایم و خرج هزینه های جاری کرده ایم. به اعتقاد من رسالت ما در حال حاضر خیلی بیشتر از زمان جنگ است. اگر در زمان جنگ رشادتها و ایثارگریها از خودمان نشان دادیم ولی الان باید بیشتر از آن رشادت به خرج دهیم یعنی باید

امام، همواره، توسعه را همراه با عدالت اجتماعی می خواست

از نظر امام، رشد اقتصادی نباید منجر به له شدن طبقات محروم جامعه شود

کمربندهایمان را محکم ببندیم و حتی بعضی جاها گرسنگی بکشیم ولی پول نفت را به نان و پرتقال و روغن تبدیل نکنیم. پول نفت باید تبدیل به کارخانه و طرحهای زیربنایی شود. شاید چند سالی رنج و زحمت بکشیم ولی در عوض آینده را تضمین کرده ایم البته دشمن نمی گذارد که ما کارمان را به راحتی به جلو ببریم.

حضور: جنابعالی تا چه اندازه با استفاده از صندوق ذخیره ارزی خصوصاً برای هزینه های جاری موافق هستید؟

دکتر آذر: من یکی از منتقدین بودجه سال 85 بودم و اصلاً اعتقادی به استفاده از صندوق ذخیره ارزی برای کارهای روزمره، هزینه های جاری و هزینه های عمومی ندارم. ما باید در بعضی جاها کمتر بخوریم، کمتر بپوشیم ولی از پول نفت به صورت منطقی تر استفاده کنیم. مهمترین ثروت ایران در حال حاضر نفت است که این ثروت نباید خرج هزینه های جاری شود. استفاده از صندوق ذخیره ارزی برای هزینه های جاری مشابه فرد ثروتمندی است که پولش را فقط صرف خرید پفک، نقل و آب نبات برای شکمش کند. ما در حال حاضر نفت را می فروشیم و آن را به دود تبدیل می کنیم چرا که ما سالانه 6 میلیارد دلار یارانه بنزین می دهیم و جالب است که قشر مرفه جامعه بیشترین استفاده را از این بنزین می کنند. دو دهک پایین جامعه فقط 3/0 درصد و سه دهک اول جامعه 70 درصد از یارانه بنزین استفاده می کنند. ما با دست خودمان بیشترین یارانه را به قشر مرفه جامعه می دهیم که خود باعث تورم می شود و بیشتر اثر تورم نیز بر قشر فقیر و محروم خواهد بود. متأسفانه در حال حاضر ما آینده کشورمان را فدای منافع کوتاه مدت و احساسات امروزمان می کنیم. برای حل مشکلات همه باید دست به دست هم دهند. به نظر من مردم ایران مردم فوق العاده فهیمی هستند، اگر برای مردم توجیه کنیم که این منافع کوتاه مدت آسیب جدی به جامعه وارد می کند و در بلندمدت کشور را به بیگانگان وابسته می کند حاضر می شوند که از منافع کوتاه مدت بگذرند.

به اعتقاد من همة ارکان نظام و مردم باید دست به دست هم دهند و یک رفتار مبتنی بر علم را انتخاب کنند تا بتوانیم کشور را بسازیم. اگر مقداری درایت اقتصادی به خرج دهیم آینده فوق العاده درخشانی در انتظار ایران خواهد بود.

حضور: از آنجا که قیمت نفت در طی دو سال اخیر به صورت بی سابقه ای افزایش داشته و حتی به بشکه ای 73 دلار رسیده است ولی به طور ملموس ما تأثیر آن را بر رفاه و آسایش مردم و اقتصاد کشور ندیده ایم، به نظر شما اگر ایـن پول به اقتصاد کشور تزریق نمی شود به کجا می رود؟

دکتر آذر: ما در حال حاضر حساب ذخیره ارزی بسیار خوبی داریم که از ابتکارات طراحان برنامة سوم توسعة کشور بود. ما دلارهای زیادی در بانکهای خارجی داریم. دلار وقتی که وارد کشور می شود اگر منجر به کار زیربنایی و اقتصادی نشود و اشتغال و کارآفرینی به دنبال نداشته باشد بیماری عجیبی برای کشور ایجاد می کند که از آن به بیماری هلندی یاد می شود. با طراحان حساب ذخیره ارزی که صحبت می کنیم می گویند که ما تصور نمی کردیم که به یک باره مبلغ بیست میلیارد دلار وارد حساب شود. ما فکر می کردیم که سالی حداکثر مبلغ سه میلیارد دلار به حساب وارد شود. طراحان این حساب ذخیره ارزی از روز اول برنامة خاصی برای آن نداشتند. من قبول دارم که از این سرمایة ارزشمند استفادة اقتصادی و زیربنایی نشده است. نظر دولت جدید این است که اگر تمام این پول را از حساب خارج کنیم و صرف پروژه های عمرانی کنیم تبدیل به شغل خواهد شد ولی من اعتقاد دارم که پروژه های عمرانی هیچ وقت برای ما شغل ایجاد نمی کند و اگر پروژه های عمرانی اشتغال زا بودند ما تا الان تأثیر آن را دیده بودیم. این پروژه ها شاید شغل موقت ایجاد کنند ولی شغل پایدار ایجاد نمی کنند. راه، مترو، راه آهن و گسترش حمل و نقل عمومی شغل پایدار ایجاد نمی کند ولی تولید کالا، تولید خدمات و وارد شدن در سرمایه گذاریهای زیربنایی شغل پایدار ایجاد می کند. به اعتقاد من این درآمد نفتی کلان تاکنون نتوانسته باری را از دوش مردم بردارد البته نباید انتظار داشته باشیم که ظرف یک یا دو سال با پول نفت تمام مشکلات حل شود.

حضور: به نظر شما بزرگترین چالش و مشکل داخلی که در حال حاضر ما با آن روبرو هستیم چیست؟

دکتر آذر: بیکاری در حال حاضر بزرگترین معضل برای کشور است. بزرگترین چالش که نظام را از درون تهدید می کند و از تهدید خارجی هم خطرناک تر است بیکاری جوانان می باشد. حتی در سطح تحصیل کرده ها در هر خانه دو الی سه نفر بیکار وجود دارند که فقط در خانه می خوابند و هم خودشان رنج می کشند و هم اعصاب خانواده را خرد می کنند. منطقة عسلویه در فازهای اولیه اش 16 هزار شغل ایجاد کرد و با تکمیل ده فاز آن 46 هزار شغل ایجاد می شود. آیا ما نمی توانستیم ده جای دیگر مانند عسلویه راه بیاندازیم؟ جالب است ما به جای اینکه سرمایه ها را جذب کنیم باعث فرار سرمایه ها از کشور شده ایم، در حال حاضر سرمایه ایرانیانی که خارج از کشور زندگی می کنند 500 میلیارد دلار است در حالی که اگر فضای امنیتی مناسب با ریسک پایین و قابل قبولی در کشور حاکم باشد آنها سرمایه شان را به خارج منتقل نمی کنند و 500 میلیارد دلار در کشور سرمایه گذاری می شود و بسیاری از مشکلات جوانان حل می شود. به نظر من ما برنامه ریزی و طرح لازم برای جذب این پولها و تبدیل آن به سرمایه گذاری زیربنایی را نداریم. متأسفانه من فضای چهار پنج سال آینده را برای جذب سرمایه گذاری و حل مشکل بیکاری تاریک و مبهم می بینم.

حضور: آیا جنابعالی آمار دقیقی از تعداد بیکاران دارید؟ این آمارها تا چه اندازه به واقعیت نزدیک است؟

دکتر آذر: ما آمار دقیقی در زمینة نرخ بیکاری در دست نداریم هرچند که نرخ بیکاری را 12 درصد اعلام می کنند اما من معتقدم که نرخ بیکاری بالای 20 درصد است که عدد فوق العاده خطرناکی است و بالاترین نُرم در جهان است. ما استانهایی داریم که نرخ بیکاری آنها 30 درصدی است در حالی که 20 درصد بیکاری هم برای نظام جمهوری اسلامی خوشایند نیست، نظامی که انسان محور است و به منابع انسانی اهمیت می دهد. ما معتقد هستیم که همین مردم و جوانان هستند که نظام را حفظ کرده اند بنابراین وظیفه داریم که شغل و زندگی آنها را تأمین کنیم. حیف است که در کشور ما با این منابع سرشار نفت، گاز، آب و... این جوانهای مستعد بیکار بمانند. جوانهای ایرانی در بسیاری از رشته های علمی در جهان حرف اول را می زنند که نشان از استعداد و توانایی این جوانان دارد. من معتقدم که در زمینة بیکاری جوانان، مشکل از ضعف مدیران خصوصاً مدیران اجرایی است که یا عذری ندارند یا برنامه ای ندارند یا باور ندارند که این استعدادها باید به فعلیت برسد.

حضور: با وجود آنکه کشور ایران از لحاظ درآمد و اقتصاد و صنعت با کشورهای پیشرفته ای چون آمریکا، انگلیس یا کشورهایی مانند ترکیه و... قابل قیاس نیست ولی در بحث دریافت مالیات و عوارض از سوی بعضی مسئولین ایران با آن کشورها مقایسه می شود و می گویند که باید مشابه آنها مالیات و عوارض بگیریم. به نظر شما این کار تا چه اندازه منطقی است؟

دکتر آذر: من قبول دارم که مقایسة ایران با کشورهای پیشرفته مثل آمریکا، انگلیس و... در خصوص گرفتن مالیات و عوارض اشتباه است. نظر من این است که وقتی می توانیم از یک استاد

شهید رجایی از طبقات محروم جامعه بود که به ریاست جمهوری رسید و منش مردمی بودن خود را حفظ کرد و امام هم فوق العاده او را دوست داشت

ایرانی به اندازه استاد آمریکایی مالیات بگیریم که به اندازه استاد آمریکایی به وی حقوق بدهیم. مانند آمریکا به کشاورزان یارانه بدهند و همان قدر هم مالیات بگیرند، متأسفانه نظام مالیاتی در ایران یک نظام تعریف شده و علمی نیست چون منابع درآمدی برای دولت پیش بینی می شود و این پول باید در طول سال جمع شود و چون این پول به کل طبقات جامعه تقسیم نمی شود و بعضی از طبقات توان پرداخت این پول را ندارند بنابراین شما در آن ناهنجاری می بینید. اگر در ایران کسی پیدا شود و منابع درآمدی خود را به طور شفاف اعلام کند آنقدر از وی مالیات می گیرند که پشیمان شود. در واقع هزینة دسترسی به دیگر منابع پنهان و رانتهایی که اتفاق می افتد را آدمهای سالم و کسانی که به صورت شفاف با ما برخورد می کنند باید پرداخت کنند در حالی که این افراد سالم باید تشویق شوند. در کشورهای پیشرفته اگر کسی اظهارنامة مالیاتی اش را غلط پر کند به عنوان بزرگترین جرم تلقی می شود. متأسفانه کشور ما نظام مالیاتی جامع، کامل و مشخصی ندارد و به افرادی که در دسترس هستند فوق العاده فشار می آورد و آنهایی که در دسترس نیستند و تعدادشان هم زیاد است از زیر مالیات فرار می کنند. البته مجلس و دولت برای حل این مشکل فعالیتهایی انجام داده اند. طرحی با نام «نظام مالیات بر ارزش افزوده» در مجلس در حال نهایی شدن است که اگر کامل شود پیش بینی می شود بخشی از مشکل حل شود ولی اگر ما یک حرکت فرهنگی در جامعه انجام دهیم و به مردم خصوصاً ثروتمندان این اطمینان را بدهیم که مالیاتی که از مردم گرفته می شود منجر به رفاه و سلامت خود مردم و آموزش و بهداشت و سایر امور فرزندان آنها می شود مردم همکاری بیشتری را با دستگاههای مالیاتی خواهند داشت. همان طور که ما نسبت به واجبات حساس هستیم باید نسبت به پرداخت مالیات هم حساس باشیم. متأسفانه پرداخت مالیات در جامعة ما هنوز به فرهنگ تبدیل نشده است و باید یک تعاملی بین دولت و مردم برای اجرای سیستم مالیاتی برقرار شود.

حضور: مجلس شورای اسلامی در دو سال فعالیت خود طرحهای پر سر و صدایی داشت که مهمترین آنها طرح تثبیت قیمتها، استخدام معلمان حق التدریس، نظام هماهنگ پرداخت حقوق کارکنان دولت و افزایش حقوق بازنشستگان بود. ولی این طرحها به درستی اجرا نشد به نظر شما علت چیست؟ آیا دولت با مجلس تفاهم لازم را ندارد؟

دکتر آذر: طرح تثبیت قیمت ها به طور کامل اجرا شد که بنزین مهمترین کالای این طرح بود. همچنین آب، گاز، برق، تلفن، محموله های پستی و نفت قیمتشان ثابت ماند و اثر خودش را گذاشت. البته ما هزینة اجرای این طرح را نیز پرداخت کرده ایم. در سال 84 سه هزار میلیارد تومان به شرکتهایی که این کالاها و خدمات را ارائه می کنند پرداخت کردیم تا قیمت را ثابت نگه دارند. در سال 85 نیز چهار هزار میلیارد تومان بابت اجرای این طرح و ثابت نگه داشتن 9 قلم کالا داده ایم. درست است که ما از مردم برای این 9 قلم جنس پول اضافی نمی گیریم ولی از جیب دیگر خودمان این پول را پرداخت می کنیم. طرح تثبیت قیمت ها با وجود محاسن و معایب گوناگون در مجموع موفق از آب درآمد که مهمترین اثر آن کاهش نرخ تورم بود.

نظام هماهنگ پرداخت حقوق کارکنان دولت یک قانون است و دولت باید آن را اجرا می کرد. حتی مجلس هفتم در شروع کار خود طرحی را تصویب کرد که الزام دولت به اجرای نظام هماهنگ پرداخت حقوق کارکنان دولت بود اما متأسفانه دولت آن را اجرا نکرد. البته استدلال دولت هم قابل قبول بود. آنها می گفتند که برای اجرای آن طرح چهار هزار میلیارد تومان پول لازم است که هم بازنشسته ها و هم کارکنان را شامل شود. دومین مشکل دولت این بود که اجرای این طرح ساز و کارهای خاص خودش را می خواست که وجود نداشت از جمله قوانین و مقررات، نظام ارزیابی عملکرد، پاداش، تشویق و تنبیه، نظام تأمین اجتماعی و بوروکراسی اداری،

امام خمینی مخالف ثروت اندوزی بود و حاج سیداحمد خمینی نیز همین رویه را داشت

ما همیشه روح امام را ناظر بر مجلس می دانیم و درصدد تحقق آرمانهای آن بزرگوار هستیم

این عوامل باعث شد که در پایان دولت آقای خاتمی لایحة خدمات کشوری که درون آن نظام پرداخت هماهنگ حقوق کارکنان دولت، نظام ارزیابی عملکرد و نظام تأمین اجتماعی بود اجرا نشود. لایحة خدمات کشوری به صحن مجلس آمد و پس از آن کمیسیون مشترک برای آن شکل گرفت و در حال حاضر 11 فصل آن را تکمیل کرده ایم و دو فصل حقوق دستمزد و تأمین اجتماعی آن باقی مانده است و به احتمال فراوان از اول سال 86 اجرا خواهد شد. دولت هم موظف است که بودجه آن را در لایحة بودجة سال 86 پیش بینی کند. در این لایحه تلاش مجلس این است که حداقل حقوق 200 هزار تومان در نظر گرفته شود و اختلاف حقوق در یک سازمان بیشتر از 6 برابر نشود مثلاً اگر پایین ترین حقوق در یک سازمان 200 هزار تومان باشد بالاترین حقوق در آن سازمان یک میلیون و دویست هزار تومان باشد. اجرای این طرح می تواند به کاهش شکاف طبقاتی و اجرای عدالت اجتماعی کمک فراوانی کند.

در خصوص استخدام معلمان حق التدریس مجلس کار خودش را انجام داده است و این وظیفة دولت است که هر چه زودتر آن را اجرا کند. البته اینکه دولت این طرح را اجرا نمی کند باید بررسی شود که دلیلش چیست.

در خصوص بازنشستگان هم مجلس حرکت خوبی انجام داد و با اختصاص 300 میلیارد تومان حداقل حقوق بازنشستگان را 200 هزار تومان تعیین کرد. از آنجا که لایحة خدمات کشوری شامل بازنشستگان هم می شود امیدواریم که شرایط حقوقی آنها بهتر شود.

حضور: اگر خاطره ای از امام در زمان زندگی یا بعد از رحلت ایشان دارید بفرمایید.

دکتر آذر: تمام زندگی امام برای ما خاطره است. وقتی که تصویر ایشان را در تلویزیون می دیدیم یا پیام وی را می شنیدیم برای ما بسیار شیرین بود. در روزهای حساس و آخر جنگ که زمان قبولی قطعنامه از سوی ایران بود به بهانه های مختلف از کلاس درس بیرون می رفتیم که ببینیم امام راجع به قطعنامه چه نظری دارند. زمانی که قطعنامه پذیرفته شد من از تهران به آبدانان رفتم. البته در آن زمان ما جزء مهاجران جنگی بودیم که از دهلران به اردوگاه حمزه در آبدانان رفته بودیم. وقتی که پیام امام در رسانه ها منتشر شد اصلاً باورمان نمی شد و فکر می کردیم که این یک تاکتیک است. من از آبدانان به تهران زنگ زدم تا مطمئن شدم که این پیام حضرت امام است یا خیر. وقتی که امام دستور داده بود که صلح کنیم همة ما ناراحت بودیم چون امام گفته بود که این جام زهر است که می نوشم. من برای اینکه خیالم راحت شود زود به تهران آمدم، به خوابگاه دانشجویی رفتم و کیف دستی ام را برداشتم و به میدان افسریه که مقر سپاه بود رفتم و می خواستم که به جبهه بروم. در آن زمان عملیات مرصاد بود و منافقین در کشور خصوصاً غرب کشور خیلی به ما ضربه می زدند و عراق هم تا نزدیکی های خرمشهر آمده بود. از طریق لشکر سیدالشهدا ما را اعزام کردند و به خط جبهه رفتیم. منطقه را تازه بمباران شیمیایی کرده بودند. وقتی که رسیدیم گفتند که حتماً ماسک بزنیم. بوی سیر و ماهی می شنیدیم. مشخص بود که منطقه به طور کامل بمباران شده بود و یک سری از عراقی ها هم آنجا از بین رفته بودند. من در آن زمان فرمانده دسته بودم.

در زمان رحلت حضرت امام من در خوابگاه دانشجویی بودم و دانشجوها و دوستانم مرا مسئول کرده بودند که رادیوهای بیگانه را گوش کنم و تحلیل آنها را راجع به امام بررسی کنم،

درآمدهای نفتی تاکنون نتوانسته باری از دوش مردم بردارد. البته نباید انتظار داشت ظرف یکی دو سال با پول نفت، تمام مشکلات حل شود

بزرگترین چالشی که نظام را از درون تهدید می کند و از تهدید خارجی هم خطرناکتر است بیکاری جوانان است

هیچ وقت یادم نمی رود که حتی دشمنان ما از جمله رادیوهای بی بی سی و آمریکا هم از امام تعریف می کردند. عظمت یک انسان وقتی روشن می شود که دشمن وی درباره اش خوب بگوید و از او تعریف کند. این تحلیل ها نشان می داد که امام چه شخصیت بزرگی است و حتی در نظر دشمنان جای بزرگی داشته است. البته اگر کسی برای خدا کار کند این شخصیت و عظمت را به وی می دهند.

بزرگی و کاریزما شدن امام به این دلیل بود که وی وصل به خدا بود. ما در آن موقع هرچند که ناراحت بودیم ولی احساس غرور می کردیم که چه رهبر بزرگی داشته ایم. البته بعد از رحلت امام حضرت آیت الله خامنه ای جای خالی ایشان را پر کردند و با تجربة اجرایی که مقام معظم رهبری داشتند کارهای کشور و نظام را به خوبی پیش بردند و حکومت اسلامی در حال گسترش است.

حضور: یک رویه ای که در چند سال اخیر در کشور مد شده است این است که با تغییر رئیس قوة مجریه کل بدنة مدیریتی کشور تغییر می کند، شما تا چه اندازه با این رویه موافق هستید؟

دکتر آذر: کشور ما آنقدر پتانسیل و ظرفیت دارد که می تواند همة گروهها و جناحها را با هم تحمل کند. متأسفانه الان فکر می کنیم که برای اینکه بتوانیم کار کنیم باید رقیب را از میدان خارج کنیم. در حالی که اینها سرمایه های کشور هستند. مگر ما در کشور چند تا مدیر اجرایی قوی داریم؟ همة این مدیران باید زیر چتر این نظام قرار گیرند و به نظام خدمت کنند. باید ظرفیت خود را بالا ببریم تا بتوانیم دیگران را در کنار خود تحمل کنیم. مارک زدن به دیگران و حذف مدیران خوب کار شایسته ای نیست. درست است که جمعیت ما هفتاد میلیون نفر است و بیکار زیاد داریم ولی ظرفیت و پتانسیل ما فوق العاده است. برای حل مشکل بیکاری باید تورم و نقدینگی را کنترل کرد و نقدینگی را به سمت سرمایه گذاری هدایت کرد. باید امنیت روانی در کشور ایجاد کرد و کشور را به سمت تولید و کارآفرینی سوق داد. باید با هم رفیق باشیم و دست به دست هم دهیم تا کشور را آباد کنیم. به دنبال باندبازی و حزب بازی نباشیم. به دنبال این نباشیم که مثلاً فلان رقیب را از میدان به در کنیم تا جا برای خودمان باز شود.

اگر در کشور ده طرح مانند عسلویه در عرصه های کشاورزی، صنعتی و نفتی راه بیاندازیم بسیاری از مشکلات ما حل می شود. در ایران همه نوع امکانات هست فقط یک عزم ملی می خواهد که دور هم جمع شویم و کار کنیم. احزاب در کنار هم می توانند کار کنند. همه که مخالف نظام نیستند. بیش از 99 درصد از مردم نظام را دوست دارند و خواهان پیشرفت نظام هستند.

حضور: دربارة انرژی هسته ای و مسایل مربوط چه نظری دارید؟

دکتر آذر: من اعتقاد دارم که با راه حل های مسالمت آمیز می توانیم کارهای خودمان را پیش ببریم و به اهدافمان برسیم. خوشبختانه ما به دنبال تولید سلاحهای اتمی و کشتار جمعی نیستیم و باید تلاش کنیم که این موضوع به جاهای غیردیپلماسی کشیده نشود و از ظرفیتهای چانه زنی خود استفاده کنیم و کار خودمان را پیش ببریم. البته مواظب باشیم که با مسکن های جزئی و آب نبات گول نخوریم. من اعتقاد دارم که مخالفین ما که آمریکا در رأسشان قرار دارد بالاخره به خواسته ما تن خواهند داد چرا که ما دانش انرژی هسته ای را داریم و دانش ما در مغز دانشمندان و نخبگان ما قرار دارد و آمریکا با دانش ما کاری نمی تواند انجام دهد. هر وقت که آرامش در ایران برقرار شود ما با علم دانشمندانمان می توانیم کارمان را پیش ببریم. ما در عین اینکه باید از راههای مسالمت آمیز استفاده کنیم باید مواظب باشیم که از حق طبیعی خود نگذریم.

غرب و آمریکا مجبور است که در مقابل ملت ایران کوتاه بیاید. سر و صداهایی هم که به راه انداخته اند از جمله تهدید به جنگ یا تحریم اقتصادی برای ما کارساز نیست چون ایران با عراق، افغانستان و کره شمالی خیلی تفاوت دارد. ما یک کشوری هستیم که متکی به خودمان و مردممان هستیم و دانش هسته ای را خودمان داریم. ما دانشمندان طراز اولی در جهان داریم و از همه مهمتر پشتوانه حکومت جمهوری اسلامی، مردم ایران است.

کلمات کلیدی
امام  |  مردم  |  مجلس  |  ایران  |  دولت  |  نفت  |  محروم  |  آذر  |  دکتر عادل آذر  | 
لینک کوتاه :