سیره امام علی(ع) در پاسخ به تهدیدات نظامی دشمن

1-بی اهمیت جلوه دادن تهدیدات نظامی

 از دیدگاه حضرت اولین مرحله مقابله با تهدیدات نظامی دشمن به سخره گرفتن و بی اهمیت دانستن و بی اهمیت جلوه دادن تهدیدات نظامی است. این عمل دو کاربرد دارد ابتدا افزایش روحیه نیرو های خودی و همچنین بی اثر کردن بار روانی این تهدیدات بر نیروها. به همین جهت حضرت در پاسخ تهدید نظامی معاویه می فرمایند: «و ذکرت انه لیس لی و لأصحابی عندک الا السیف فلقد أضحکت بعد استعبار. نوشته ای که نزد تو برای من و یاران من چیزی جز شمشیر نیست در اوج گریه انسان را به خنده وا می دارد»[1] لازم به ذکر است که این امر نباید با بی توجهی و عدم رصد تحرکات دشمن و یا دست کم گرفتن آنان، اشتباه گرفته شود.

2-یادآوری شجاعت و سلحشوری نیروهای نظامی

نکته دوم در پاسخ حضرت به گزینه نظامی دشمن، یادآوری شجاعت و سلحشوری خود و نیروی نظامی خودی برای دشمن است. بازگو کردن رشادت ها و مبارزات نیروی نظامی خودی و ضربات سخت آنان بر دشمن در گذشته نیز از یکسو موجب تضعیف روحیه دشمن شده و از سوی دیگر روحیه سلحشوری نظامیان خودی را افزایش می دهد. به همین جهت حضرت در ادامه می فرمایند: «متی الفیت بنی عبدالمطلب عن الاعداء ناکلین و بالسیف مخوفین فلبث قلیلا یلحق الهیجا حمل فسیطلبک من تطلب و یقرب منک ما تستبعد. فرزندان عبدالمطلب را در کجا دیدی که پشت به دشمن کنند و از شمشیر بهراسند پس کمی صبر کن که هماورد تو به میدان آید آن را که می جویی به زودی تو را پیدا خواهد کرد، و آنچه را که از آن می گریزی در نزدیکی خود خواهی یافت» (همان) بیان دفاع جانانه عزت مندانه رزمندگان اسلام در هشت سال دفاع مقدس در برابر حمله نظامی نه تنها عراق بلکه دنیای استکبار و مزدورانشان و ده ها عملیات غرورآفرین رزمندگان در جبهه ها با وجود حداقل امکانات ممکن، که فرماندهان کارکشته نظامی دنیا را به شگفتی و تعجب واداشت و صحنه های بزرگ رقم خورده در این هشت سال که الگو گرفته از صحنه ها و ایثارگری های عاشورای حسینی بود، موجب افزایش روحیه شجاعت و دلاوری در نیروهای نظامی خودی و همچنین تضعیف روحیه نیروهای دشمن خواهد شد. فرمایشات مقام معظم رهبری در همین جهت است: «من تعجب می کنم. چرا از وضع گذشته عبرت نمی گیرند؟ چرا حاضر نیستند ملت ما را بشناسند؟ مگر نمی دانند که این ملت، ملتی است که در روزی که دو ابرقدرت در این دنیا بودند که تقریباً در همه موضوعات باهم مخالف بودند، جز در دشمنی با جمهوری اسلامی- فقط در دشمنی با جمهوری اسلامی این دو ابرقدرت: ابرقدرت آمریکا و شوروی سابق، باهم متحد بودند- ایستاد و هر دو ابرقدرت را به زانو درآورد. چرا شما عبرت نمی گیرید؟ امروز شما قدرت آن روز را هم ندارید. جمهوری اسلامی امروز چندین برابر قدرتمندتر از آن روز است، باز با این زبان ها حرف می زنید؟ استکبار یعنی این. از موضع تکبر حرف زدن با یک ملت، کار را با تهدید پیش بردن؛ اگر چنین نکنید، چنان خواهد شد. ملت ما هم می گوید که ما می ایستیم.»[2]

3-نمایش و مانور قدرت نظامی

نکته سوم در پاسخ به تهدیدات و گزینه نظامی، نمایش و به تصویر کشیدن قدرت نظامی خودی و به تعبیر امروزی مانور نظامی است. اگرچه در مانور نظامی امکانات و تسلیحات به نمایش گذاشته می شود اما مهم تر از نمایش تسلیحات، نمایش قدرت ایمان و اعتقاد و روحیه دلاوری و شهادت طلبی نیروهاست که در دل دشمن ایجاد رعب و وحشت می کند، همچنان که ما در دفاع مقدس این مسئله را به خوبی درک کردیم.

نکته اینکه گرچه در زمان حضرت امکانات رسانه ای برای به نمایش گذاردن قدرت نظامی وجود نداشته است، اما حضرت با ترسیم و ایجاد تصویر ذهنی برای دشمن، گویی مانوری نظامی اما ذهنی و روانی را دنبال می کنند: «و أنا مرقل نحوک فی جحفل من المهاجرین و الانصار و التابعین لهم باحسان شدید زحامهم ساطع قتامهم متسربلین سرابیل الموت احب اللقاء الیهم لقاء ربهم. و من در میان سپاهی بزرگ، از مهاجران و انصار و تابعان، به سرعت به سوی تو خواهم آمد، لشکریانی که جمعشان به هم فشرده، و به هنگام حرکت، غبارشان آسمان را تیره و تار می کند. کسانی که لباس شهادت بر تن، و ملاقات دوست داشتنی آنان ملاقات با پروردگار است.»[3]

4-تکیه بر نیروهای جوان

نکته پایانی در فرمایشات حضرت در نامه28، تکیه بر نیروی جوان و به تعبیری تابعین و دنباله کنندگان منش و مرام شهداست. کسانی که حضرت با تعبیر «فرزندان» از آنان یاد می کنند: «و قد صحبتهم ذریه بدریه و سیوف هاشمیه. همراه آنان فرزندانی از دلاوران بدر، و شمشیرهای هاشمیان می آیند»[4]

امام علی(ع) با این بیان به دشمنان می فهمانند که راه و سیره شهدا از یادها نرفته و نیروی نظامی حضرت جوانانی هستند که خود را مدافع و تابع سیره و مسلک شهدا در دفاع از آرمان ها و ارزش های الهی می دانند و همین نیرو است که مانند شهدا پیروزی آفرین هستند. باید دانست که منظور حضرت از فرزندان دلاوران بدر، تنها اشاره به فرزندان نسبی آنان نیست بلکه نقطه اتصال آنان و وجه اشتراکشان روحیه دلاوری و ایثار و نترسیدن از دشمنان است. به نظر می رسد مصداق کلام حضرت علی(ع) در زمان ما جوانان بسیجی هستند. جوانانی که روحیه و عملکرد به موقع شان موجب وحشت دشمنان خواهد شد: «بسیج عبارت است از مجموعه ای که در آنها پاک ترین انسان ها، فداکارترین و آماده به کارترین جوانان کشور، در راه اهداف عالی این ملت و برای کمال رساندن و به خوشبختی رساندن این کشور جمع شده اند... مجموعه ای که دشمن را بیمناک و دوستان را امیدوار و خاطرجمع می کند.[5]

دیدگاه مقام معظم رهبری در مواجهه با تهدیدات نظامی دشمن

نقش بسیج به عنوان ادامه دهندگان راه و مسیر شهدا از دیدگاه مقام معظم رهبری مانند شهدا، ناامیدکننده دشمن از تسلط بر کشور و همچنین بی اثر کننده تهدیدات نظامی دشمن است: «نسل قبل از شما در مقابل وابستگی کشور و زیاده طلبی های دشمنان ایستاد و در دوران انقلاب و جنگ تحمیلی، از هویت و شخصیت ملی خود، جانانه دفاع کرد و اکنون نوبت شما جوانان است که اگر با همین ایمان و شور در صحنه بایستید، هیچ سلاحی قادر نخواهد بود ملت ایران را به زانو درآورد.»

آنچه مسلم است عملی کردن تهدیدات نظامی از سوی قدرت ها منوط به اطمینان خاطر طرف مقابل در موثر دانستن حمله نظامی است. حمله نظامی زمانی موثر است که دشمن از عدم بازدارندگی یا ضعف بازدارندگی طرف مقابل اطمینان حاصل نماید. از همین رو یکی از اقدامات دشمن پیش از حمله نظامی تلاش در تضعیف و یا متوقف کردن قدرت بازدارندگی کشوری است که قصد حمله به آن را دارد. لذا رهبر معظم انقلاب در بیانات خود تأکید می کنند که: «ما عناصر قدرت فراوانی داریم. اینها را باید حفظ کنیم و روزبه روز افزایش دهیم. ما ضعیف نیستیم، باید در مقابل تهدید آمادگی داشته باشیم. اگر نداریم، باید آمادگی ایجاد کنیم و اگر داریم، حفظ کنیم و افزایش دهیم.»[6]

بنابراین تا زمانی که دشمن از سود و بهره بردن از حمله نظامی خود اطمینان حاصل نکند، محال است تهدیدات را عملی کند. با توجه به اینکه به فضل الهی و با تدابیر حکیمانه مقام معظم رهبری و تلاش جهادگونه نیروهای نظامی، جمهوری اسلامی ایران اکنون به جایگاهی دست یافته است که به قول رهبر معظم انقلاب «حمله نظامی به جمهوری اسلامی ایران برای هیچ کشوری مقرون به صرفه نیست.»[7]

در چنین وضعیتی تهدیدات نظامی دشمنان بیشتر جنبه جنگ روانی و سنجش میزان قوا و امکانات دفاعی طرف مقابل خواهد بود.

پی نوشت ها

[1] (نهج البلاغه، نامه28)

[2] (88/8/12)

[3] (نهج البلاغه، نامه28)

[4] (نهج البلاغه، نامه28)

[5] (بیانات مقام معظم رهبری در جمع بسیجیان به مناسبت هفته بسیج 76/9/5)

[6] (1380/12/27)

[7] (1393/4/16)