در وصف امام رضا علیه السلام

گفتن از امام رضا(ع) در حد و توان واژگان نیست، اما با وجود این اشعار بسیاری طی سال ها تلاش کرده اند تا به وصف جمالی از صفات اامام خوبی ها بپردازد؛ تلاش قطره های برای رسیدن به دریا. هر چند سخن گفتن از اولیا الله دریایی است که در حجم اندک و ناتوان شعر جای نمی گیرد، اما شاعران تلاش کرده اند تا از این دریا به حد خود برگیرند.

ادبیات فارسی از سرآغاز مزین به نام ائمه اطهار(ع) بوده است، این امر هم در دیوان شاعران سیعی و هم در میان سرایندگان اهل سنت قابل دیدن است. در سه دهه انقلاب به دلیل ایجاد فضای گسترده و دینی، شاعران بسیاری در حوزه ادبیات آیینی کار کرده و قلم زده اند. در میان اشعار آیینی این سال ها شعر عاشورایی و سپس شعر رضوی از نظر کمیت در اوج هستند؛ هر چند شاید زیباترین سروده های آیینی را هم بتوان در این حوزه جست.

اظهار ارادت شاعران فارسی زبان به ساحت مقدس علی ابن موسی الرضا(ع) پیر و جوان نمی شناسد. هر کس که محبت حضرت شمس الشموس نصیبش شد، زبان به مدح سرورش گشوده است. در ذیل چند سروده از زیباترین اشعار رضوی به عنوان نمونه ذکر شده است:

استاد شهریار:

دل ها که آرزوی امام رضا کنند

گویا زیارت علی مرتضی کنند

در سینه می تپد دل شیدای شیعیان

هر دم که آرزوی امام رضا کنند

در حسرت طواف تو ای آشیان قدس

مرغان شکسته پر، چه پرها که وا کنند

زان کیمیای گنبد و گلدسته طلا

مس های قلب خویش، فقیران طلا کنند

یک کاروان شوق به سودای مشهدند

کآن صحن را به شور و نوا کربلا کنند

چاوش اگر به اهل قبور این صلا دهند

خیزند مردگان و قیامت به پا کنند

ما را جواب کرده طبیبان می رویم

آنجا که دردها را به نگاهی دوا کنند

فرض است آن زیارت و باید ادا به وقت

خوبان چرا نماز خدا را قضا کنند؟

بیگانه را چه ذوق غم و لذت حضور

این ها حکایتی که با آشنا کنند

آن چشمه های ذوق غم و صفا گوی خدا را

چشمی هم از کرم به من بی صفا کنند

ای کعبه توشه طلبی با پیادگان

تا چند التماس به باد صبا کنند

سودای اهل بیت برد سود عاقبت

سوداگران، معامله گو با خدا کنند

زان لعل و خط سبز، نباتی و مصحفی

تا اهل دل مصالحه با ماسوا کنند

با شاه عرضه کن سخن عشق شهریار

اما نه زاهدانه که روی و ریا کنند

مظاهر مصفا

مظاهر مصفا اثری با عنوان «یا ضامن آهو» را با همکاری زنده یاد قیصر امین پور و سهیل محمودی در سال 86 منتشر کرده است. این مجموعه که دربردارنده گزیده ای از اشعار رضوی است، از سوی انتشارات همشهری روانه بازار کتاب شده است. سروده مصفا در وصف حضرت علی ابن موسی الرضا(ع) بدین شرح است:

بی نام و نشانیم یا ضامن آهو

بی شوکت و شأنیم یا ضامن آهو

از شأن تو گوییم شوکت ز تو جوییم

نام از تو ستانیم یا ضامن آهو

حیران شدگانیم خسران زدگانیم

جویای زمانیم یا ضامن آهو

دوریم ز رویت بگذار به کویت

یک چند بمانیم یا ضامن آهو

داریم هوایت بگذار به پایت

اشکی بفشانیم یا ضامن آهو

بگذار به خاکت تن را بفشانیم

جان را برهانیم یا ضامن آهو

آورده به لب جان دل داده به طوفان

موج حدثانیم یا ضامن آهو

سر بر سر دست است جان دل به تو بسته است

خسته دل و جانیم یا ضامن آهو

سوز دل ما را بنشان بنشینیم

بنشین بنشانم یا ضامن آهو

کاهی سرخاکی خاکی به مغاکی

بی نام و نشانیم یا ضامن آهو

محمدرضا حکیمی

محمدرضا حکیمی هم بخش قابل توجهی از سروده های خود را به ساحت امام رضا(ع) تقدیم کرده است که از ان با عنوان «طوسیات» یاد می شود. بخش هایی از رباعیات وی در وصف مشهدالرضا(ع) به شرح ذیل است:

تا مشهد طوس، از دل و جان رفتم

از جان به سوی کعبه جانان رفتم

تا برکشم از ظلمت ری این دل زار

یک سر، به سرِ چشمه حیوان رفتم

* * *

در بارگهت به صد امید آمده ام

با موی سیه رفته، سپید آمده ام

گفتند: رضا، رضا شود از همه کس

من در پی فیض این نوید آمده ام

* * *

بر خاک حریم طوس، رخسار بنه

رخسار به خاک حرم یار بنه

تا در حرم دوست شفا یابد دل

بر خاک حریمش دل بیمار بنه

* * *

در طوس بیا و جلوه یار بجوی

گر طالب وصلی، ره دیدار بجوی

بیمار دلا، گر طلبی درمانی!

زین خاک، دوای دل بیمار بجوی

* * *

در طوس بیا و عِلم قرآن برگیر

آن حکمت وحیانی فرقان برگیر

از زاده موسی، قَبَسی را که به طور

موسی طلبید، از خراسان، برگیر

قیصر امین پور

یکی از غزلیات زیبای زنده یاد قیصر امین پور در وصف دلدادگی شاعر به شاه خراسان است. این غزل در مجموعه «تنفس صبح» درج شده است. «تنفس صبح» عنوان مجموعه ای از سروده های این شاعر انقلاب است که در حد فاصل سال های 57 تا 62 سروده شده است. این نخستین کتابی بود که رباعیات زنده یاد امین پور را تقدیم علاقه مندان کرد. بسیاری از کارشناسان با خواندن این اثر از وی اذعان داشتند که «تنفس صبح» حضور شاعری تازه نفس بود که غزل، دوبیتی و رباعی می گفت اما حرفش از جنس حرف زمان بود.

چشمه های خروشان تو را می شناسند

موج های پریشان تو را می شناسند

پرسش تشنگی را تو آبی جوابی

ریگ های بیابان تو را می شناسند

نام تو رخصت رویش است و طراوت

زین سبب برگ و باران تو را می شناسند

هم تو گل های این باغ را می شناسی

هم تمام شهیدان تو را می شناسند

از نشابور با موجی از لا گذشتی

ای که امواج طوفان تو را می شناسند

بوی توحید مشروط بر بودن توست

ای که آیات قرآن تو را می شناسند

گر چه روی از همه خلق پوشیده داری

آی پیدای پنهان تو را می شناسند

اینک ای خوب، فصل غریبی سر آمد

چون تمام غریبان تو را می شناسند

کاش من هم عبور تو را دیده بودم

کوچه های خراسان تو را می شناسند.