ابعاد نارضایتی امام رضا (ع) از پذیرش ولایت عهدی با تکیه بر ادعیه صحیفه رضویه

مأمون که در تاریخ خلافت اسلامی، به عنوان سیاسمدارترین خلیفه عباسی شناخته می شود، در اقدامی بی نظیر با فراخواندن امام رضا (ع) به مقر حکومتش در مرو، ولایت عهدی خویش را به ایشان واگذار کرد. مورخان و پژوهشگران دلایل و انگیزه هایی همچون بازداشتن امام رضا (ع) از دعوت به سوی خویش، کنترل وضعیت موجود در جامعه به نفع بنی العباس، کسب مقبولیت در میان عامه مسلمانان، تحت نظر گرفتن حرکات امام رضا (ع)، جذب حداکثری سپاهیان، بدنام کردن امام رضا (ع) و. . . برشمرده اند. اما امام رضا (ع) که به اجبار به قبول ولایت عهدی تن دادند، در موارد متعددی این موضوع را به اطلاع پیروان و دوست داران خود می رساندند و نارضایتی خویش را از این کار اعلام می داشتند و انگیزه های اصلی خویش را برای آنان تبیین می نمودند. از جمله راهکارهایی که امام در این راه از آن بهره میبردند، بیان مطالب در قالب دعا بوده است. با توجه به همین مطلب، برخی از ادعیه موجود در کتاب الصحیفه الرضویه الجامعه مورد بررسی قرار گرفت و انگیزه هایی همچون نجات پیروان خویش، احیای سنت اسلامی – نبوی و. . . برای پذیرش ولایت عهدی از سوی امام در ادعیه به دست آمد. از سوی دیگر، امام با برقراری شباهت میان هلاکت و ولایت عهدی، از نارضایتی و اجبار خویش در ولایت عهدی پرده برداری کردند.