ماه شعبان براى انسان به سوى خدا یکى از ماه هاى سال است و براى آن جایگاه بزرگ و پر فضیلتى در احادیث و روایات اسلامى از سوى پیشوایان دینى گزارش شده است. زیرا اولاً شخصیت هاى بزرگ و ارزشمند که از ستارگان آسمان ولایت و امامت به شمار می‌آیند در ماه شعبان دیده به جهان گشوده‌اند مانند ولادت با سعادت حضرت اباعبداللّه الحسین(ع) که در روز سوم ماه شعبان اتفاق افتاده و نیز در روز چهارم این ماه ولادت با سعادت حضرت ابوالفضل(ع) رخ داده، در روز پنجم آن ولادت حضرت سجاد(ع) مى باشد همچنین در پانزده شعبان ولادت پر برکت قطب عالم امکان حضرت ولى اللّه الأعظم مهدى موعود اتفاق افتاده است که خداوند به وسیله او به هر مظلومى از اولیاء و انبیاء و اصفیاء خویش از زمانى که پدر ما آدم(ع) به زمین آمده، وعده نصرت فرموده و وعده داده که زمین را پس از آنکه از ظلم و ستم و بى عدالتى پر شده، از عدل و داد پر کند. ثانیاً علاوه بر موارد ذکر شده طبق برخى روایات نیمه این ماه شب قدر به شمار آمده که پیشوایان دینى به احیاء و شب زنده دارى آن سفارش و تأکید کرده‌اند. ثالثاً ماه شعبان ماه بسیار شریفى بوده و منسوب به پیامبر اکرم(ص) است. فضیلت ماه شعبان از نگاه احادیث و روایات رسول خدا(ص) فرمودند: "رجب شهر اللّه و شعبان شهرى و رمضان شهر امّتى" رجب ماه خدا و شعبان ماه من و رمضان ماه امت من است. همچنین فرمودند: "شعبان شهرى رحم اللّه من أعاننى على شهرى" شعبان ماه من است خدا بیامرزد کسى که مرا به ماه من اعانت کند. و نیز در حدیثى دیگر پیامبر مى فرماید: "ماه شعبان ماهى است که اعمال انسانها بالا می‌رود در حالیکه مردم از آن غفلت مى کنند.
" همینطور از امام على(ع) گزارش شده که فرمودند: روزه‌دارى در ماه شعبان، ماه شعبان ماه رسول خدا(ص) است. پیامبر مى فرمایند :"شعبان ماه من است هر کس یک روز از این ماه را روزه بدارد بهشت بر او واجب مى شود"، و در برخى احادیث از شعبان به سید و سرور ماهها تعبیر شده است.
در روایتى از حضرت صادق(ع) گزارش شده که هنگامى ماه شعبان فرا می‌رسید، پدرم امام سجاد(ع) اصحاب و یاران خود را جمع مى کرد و چنین مى فرمود:اى اصحاب من، می‌دانید این چه ماهى است؟ این ماه شعبان است و حضرت رسول (ص) مى فرمود: شعبان ماه من است پس روزه بدارید براى دوستى و محبت پیامبر خود و براى تقرّب و نزدیک شدن به پروردگار، به حق آن خدایى که جان على بن الحسین به دست قدرت اوست، سوگند یاد مى کنم که از پدرم حسین بن على(ع) شنیدم که او نیز از پدرش امیرالمؤمنین(ع) شنیده است که مى فرماید: "هر کس روزه بدارد ماه شعبان را براى محبّت پیامبر(ص) و تقرّب به سوى خدا، خدا او را دوست دارد و او را به کرامت و بزرگوارى خود در قیامت نزدیک گرداند و بهشت را بر او واجب نماید. از صفوان جمال روایت شده که مى گفت امام صادق(ع) به من فرمود وادار کن کسانى را که در اطراف تو هستند به روزه ماه شعبان.
گفتم فدایتان شوم. مگر در فضیلت آن چیزى مى بینید فرمودند: بلى به درستیکه رسول خدا(ص) هرگاه می‌دید هلال ماه شعبان را، امر مى فرمود به منادى که در مدینه ندا مى کرد: اى اهل مدینه من از جانب خداوند به سوى شما مبعوث شدم آگه باشید که شعبان ماه من است. پس خدا رحمت کند کسى را که مرا بر ماه من یارى کند یعنى روزه بدارد. از امام صادق روایت است که امیرالمؤمنین(ع) فرمود: "ما فاتنى صوم شعبان مذ سمعت منادى رسول اللّه(ص) ینادى تلى شعبان فلن یفوتنى ایّام حیاتى صوم شعبان ان شاء اللّه" روزه ماه شعبان از من فوت نشد از زمانى که شنیدم منادى رسول خدا(ص) فریاد می کرد.
بنابراین هرگز روزه ماه شعبان از من در ایام زندگانى ام فوت نخواهد شد. (اگر خدا بخواهد). روایت شده که روزه دو ماه شعبان و رمضان توبه و مغفرت از خداست. روزى در نزد امام صادق(ع)، ذکر روزه ماه شعبان به میان آمد. حضرت فرمود که در فضیلت روزه شعبان چنین و چنان است. حتّى آنکه مردى مرتکب خون حرام مى شود پس در ماه شعبان روزه مى گیرد. به او نفع بخشیده و او آمرزیده مى شود. اعمال زیادى در ماه شعبان وارد شده ولى آنچه از روایات استفاده مى شود این است که بهترین دعاها و ذکرها در این ماه استغفار است. هر که در هر روز این ماه هفتاد مرتبه استغفار کند مثل آن است که هفتاد هزار مرتبه در ماههاى دیگر استغفار کرده است. عمل دیگرى که در این ماه سفارش شده صدقه دادن است اگرچه به اندازه نصف دانه خرمایى باشد.
تا خداوند بدن او را بر آتش جهنم حرام گرداند.
عمل دیگر روزه ماه شعبان آنچه در قبل گذشت، از امام صادق(ع) درباره فضیلت روزه ماه رجب سؤال کردند حضرت فرمود: چرا از روزه ماه شعبان غافلید؟ پرسیدند کسى که یکروز از شعبان را روزه بدارد چه قدر ثواب دارد؟ فرمود: به خدا قسم بهشت ثواب اوست. دوباره پرسیدند بهترین اعمال در این ماه چیست؟ فرمود تصدّق و استغفار. هر که در این ماه صدقه دهد خداوند او را تربیت کند. همچنان که یکى از شما بچه شترش را تربیت مى کند تا آنکه در روز قیامت به صاحبش برسد. روزه ماه شعبان به خصوص در پنجشنبه ماه ثوابى بسیار دارد، روایت شده که در هر پنجشنبه ماه شعبان آسمانها را زینت مى کنند، پس ملائکه عرض مى کنند: خداوندا روزه داران این روز را بیامرز و دعاى آنها مستجاب مى شود. همچنین پیامبر(ص) فرموده :هر که روز دوشنبه و پنجشنه شعبان را روزه دارد حقتعالى 20 حاجت دنیوى و 20 حاجت اخروى او را برآورده مى سازد. در این ماه صلوات بر محمّد و آل محمد(ص) بسیار سفارش شده. همچنین نمازهاى بسیار سفارش شده که براى طریقه انجام آن به مفاتیح الجنان مراجعه فرمائید. در مجموع این ماه انجام نماز، روزه، زکات، امر به معروف و نهى از منکر، صدقه بر فقرا و مساکین، نیکى به پدر و مادر و همسایگان و اصلاح بین بستگان سفارش بسیار شده است.
مناجات یکى از کارهایى که بزرگان و پیشوایان دین در این ماه انجام می‌دادند، مناجات با رب الارباب است از جمله مناجاتها مناجات معروف شعبانیه است که از امیرالمؤمنین و فرزندان او است که در ماه شعبان مى خواندند و آن مناجاتى است که براى اهلش عزیز و گرامى است و براى خاطر آن به ماه شعبان مأنوس مى شوند بلکه انتظار آن را مى کشند و مشتاق آمدن ماه شعبان مى شوند و در آن مناجات علوم سرشارى در کیفیّت معامله بنده با خداى متعال است که در آن اظهار ادب در طریق معرفت حق و سؤال و دعا و استغفار نسبت به خداى خود بیان شده و استدلالات ظریف و لطیفى که سزاوار مقام عبودیّت براى استحکام مقام امیدوارى مناسب حال مناجات است، ذکر کرده و دلالت صریح و روشن در معناى قرب و لقاى خداوند و دیدار او تنظیم شده است که به آن وسیله شبهات انسانها و شکیّات منکران و وحشت اهل شک و شبهه را برطرف کرده است.
حال به فرازهایى از مناجات این ماه اشاره مى شود. لازم به ذکر است که این مناجات مهمترین اعمال این ماه است بر انسانها که بعضى فقرات آن را در تمام سال ترک نکند گرچه در قنوت نماز خویش و سایر حالات روزمرّه خود به آن با خداى خود ارتباط پیدا کند.گفتنى است غفلت از آن غفلت از همه خوبی هاى این ماه است.
آنجا که مى گوید: "انر ابصار قلوبنا بضیاء نظرها الیک حتى تخرق ابصار القلوب حجب النّور فتصل الى معدن العظمه و تصیر ارواحنا معلّقة بعزّ قدسک" یعنى اى خدا واضح و روشن ساز چشمهاى دل و جان ما را به شعایى که با آن به تو نظر کنند، تا اینکه این چشمها و دلها، پردههاى نور را پاره کند و به معدن عظمت و بزرگى مقام تو واصل گردد و روح و روان ما به واسطه ارتباط با تو عزیز و بر هواهایمان غالب و پیروز شود. و لازم است بیشتر تأمّل و دقت نماید که آیا در قلب او چشمى هست که به وسیله آن درک نور کند و از خود بپرسد آن پردههاى نور چیست؟ و آیا آن چیزى که به نور تو محتجب شده و به معدن عظمت و بزرگى مقام تو متّصف است، چه مى باشد؟ دعا در ماه شعبان دعا غیر از قرائت و خواندن کلمات و حروف است، تا اینکه بداند چه مى گوید؟ و از پروردگار خود چه درخواست مى کند؟ در این صورت بر دعا کننده صدق نمى کند که از پروردگار خود فلان چیز را خواسته است بلکه صدق مى کند که الفاظى را قرائت کرده و خواننده الفاظ، غیر دعا کننده و خواهنده است.
خداى متعال مى فرماید: "امّن یجیب المضطر اذا دعاه و یکشف السّوء" و نیز در جاى دیگر مى فرماید: "ادعونى استجب لکم" و همچنین مى فرماید: "اسألوا اللّه من فضله" "انّ اللّه کان بکم رحیما" گفتنى است این مناجات تکان دهنده با این مفاهیم عظیم از برکات محمّد و خاندان اوست که قدر و عظمت آن را کسى نمی‌داند که صاحب دل آگاه و قلبى آکنده از محبت کوى دوست باشد چون در قرآن به صراحت بیان شده است براى کسى که قلبى آگاه و گوشى شنواى از حقیقت دارد شهادت و گواهى را به همراه می‌آورد "انّ فى ذالک لذکرى لمن کان له قلب او القى السمع و هو شهید.
" و غافلان، از معرفت آن دور و از فوائد بزرگ و انوار درخشان آن مهجوراند و به جانم سوگند که بیشتر از مردم قدر نعمت "مناجات" را نمی‌دانند و همانا منشأ این مناجات علوم و معارف ارجمندى است که جز کسانى که پا در این راه گذاشته‌اند، کس دیگرى بر مقام و حدود آن آگهى نخواهد یافت و آنان اولیاء خدا یعنى آنچنان کسانى هستند که از راه کشف و مشاهده به آن دسترسى یافته‌اند و رسیدن به حقایق این "مکاشفات" همانا بزرگترین نعمات آخرت است که هیچ یک از نعمات دنیوى را به آن مقایسه و سنجش نتوان نمود و اشاره صادق آل محمّد(ع) به این موضوع است، آنجا که مى فرماید: "اگر مردم آنچه را که در فضیلت معرفت خداست می‌دانستند چشمان خود را به آنچه دشمنان از زرق و برق حیات دنیوى بهره‌ورند نمى گشودند و دنیاى آنها در نزد آنان از آنچه در زیر پاهاى خود لگد مى کنند پستتر مى نمود و به معرفت خداوند مانند آن کسى که همواره در باغهاى بهشت با اولیاء خدا مصاحب باشد متنعم مى شدند و لذّت مى بردند. مرحوم صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه روایت کرده که: شنیدم از اباعبداللّه(ع) که مى فرمود: کسى که روز اول ماه شعبان روزه بگیرد بهشت بر او واجب مى شود و هر کس دو روز روزه بگیرد، خداوند در هر روز و شبى در دنیا به او نظر می‌افکند و نظر خود را به او در بهشت ادامه می‌دهد و هر کس سه روز روزه بدارد، خدا را در عرش او و بهشت خود زیارت مى نماید. یعنى زائر خدا مى شود همانطور که اگر کسى قصد خانه خدا کند، قصد خدا را نموده است. البته همه اعمال را بهتر است به آنچه سبک و آسانتر است عمل نماید تا آنکه آن عمل را از روى نشاط به جاى آورد و بین آن و بین "ذکر خود" از سایر اعمال و فکر خویش را بر حسب حال خود جمع نماید. فرازهایى از مناجات شعبانیه: خدایا بشنو دعایم را هرگاه دعا کنم و صداى ناله‌ام را بشنو هنگامى که صدایت کنم. و به من رو کن هنگامى که تو را مناجات کنم. خدا یا اگر مرا محروم کنى چه کسى به من روزى دهد و اگر تو مرا خوار کنى چه کسى مرا یارى کند. خدایا از خشم و غضبت به تو پناه مى برم. خدایا اگر من شایسته رحمت تو نیستم پس تو بر اینکه بر من به فضل وسیعت جود کنى شایسته‌اى. خدایا گناهان من را در دنیا مى پوشانى ولى من به پوشاندن خطاها در آخرت نیازمندترم. زیرا در قیامت باید در حضور پیامبران، صلحا و شهدا پاسخ گوى اعمال خود باشم. چون در این دنیا همه مردم مثل خودم خطا کارند ولى در قیامت شرمندگى در حضور پیامبران و امامان معصوم را چگونه چاره جویى کنم؟ خدایا اگر مرا به جرمم مؤاخذه کنى تو را به عفوت مؤاخذه مى کنم. و اگر مرا به گناهم بازخواست کنى تو را به مغفرتت بازخواست مى کنم. و اگر مرا داخل جهنّم کنى به اهل جهنّم اعلام مى کنم که من خدا را دوست داشتم. خدایا عمرى را در غفلت و بى خبرى و فراموشى گذراندم و جوانى ام را در حال مستى و دورى از تو به پیرى رساندم. خدایا غرور به کرمت مرا بیدار نکرد. خدایا مرا از آنانى قرار ده که وقتى او را خواندى، پاسخت را داد. خدایا مرا از کسانى قرار ده که همواره به یاد تو هستند و پیمان تو را نمى شکنند. همواره شکرگزار تو هستند. خدایا مرا به نور عزّت فروزنده ایت پیوند ده تا تو را بهتر بشناسم و از غیر تو جدا شوم. از جمله اعمالى که در ماه شعبان به آن سفارش شده تمرین سکوت است. روزى یاران در اطراف پیامبر بیدار و مشغول نماز و قرآن خواندن بودند دشمنان، مسلمانان را تیرباران کردند به واسطه تاریکى و ندیدن مسلمانان. نزدیک بود مسلمانان شهید شوند که ناگاه از دهان چند تن از یاران نورهایى ساطع شد که لشکرگاه مسلمانان را روشن کرده و سبب قوّت و دلیرى آنها شد. پس شمشیر کشیده و دشمنان را کشته و زخمدار و اسیر نمودند. برگشتند و جریان را براى حضرت رسول(ص) نقل کردند فرمودند: این نورها به جهت اعمال برادران شما است و یک یک آنها را نام برد و مى فرماید همه نیکبخت مى شوند جز کسانى که در امور دیگران سرکشى مى کنند. اول شعبان خداوند در روز اول شعبان به درهاى بهشت امر مى کند که باز شوید و به شاخههاى درخت طوبى امر مى کند که شاخه هایش را نزدیک این دنیا بیاورد، هر کس درى از خیر و نیکى را در این روز فرا گیرد، هر که نماز مستحبى در این روز ادا کند، هرکه در این روز، روزه بگیرد، هر که میان زن و شوهرش یا پدر و فرزندش یا خویشاوندانش یا مرد و زن همسایه‌اش یا مرد و زن بیگانه صلح برقرار کند، کسى کهطلبى از کسى دارد از او کم کند، کسى که قرضى را که صاحبش از بازگشت آن مأیوس شده به یادآورد و آنرا ادا کند، کسیکه کفالت یتیمى را بر عهده بگیرد، کسیکه قرآن یا چیزى از آنرا بخواند، کسیکه خدا را به یاد آورد و نعمتهاى او را بشمارد و او را شکر کند، کسیکه مریضى را عیادت کند، کسى که به پدر و مادر یا یکى از آنها نیکى کند، کسى که جنازه‌اى تشییع کند، کسى که مصیبت زده را تسلیت گوید، کسى که کار خیر انجام دهد.
حتماً به شاخهاى از درخت طوبى آویخته مى شود.
همچنین اگر درى از شرّ و گناه را در این روز فرا گیرد، کسى که در اداى نمازش کوتاهى کند و آنرا ضایع کند، کسى که فقیرى در نزد او بیاید و او قادر بر تغییر حالش باشد و به وى نرسد ولى او را کمک نکند، کسى که بدکارى از او عذرخواهى نماید امّا او عذر او را نپذیرد بلکه او را بیشتر از بدى او عقوبت کند، کسى که میان زن و شوهرش، پدر با فرزندش یا میان دو همسایه جدایى اندازد، کسى که بر تنگدستى سختگیرى بگیرد، کسى که بر یتیمى جفا کند و به او آزار رساند و همچنین مال او را تباه نماید، کسى که خوانندگى کند و در آن خواندن بر معاصى و گناهان برانگیزند، کسى که کارهاى قبیح خود را در جنگها و انواع ستمهاى خود را بر بندگان بشمارد و بر آنها افتخار کند، کسى که به عیادت مریض خود نرود، کسى که جنازه‌اى را تشییع نکند به دلیل خوار و پست بودن آن فرد در نظرش، کسى که از مصیبت زده دورى نماید و به او به خاطر حقارت و کوچکى جفا کند، کسیکه پدر و مادر خود یا یکى از این دو را عاق کند، حتماً به شاخهاى درخت زقّوم آویخته مى شود نیمه شعبانالبته منافقین، بیشتر به شاخههاى او آویخته مى شوند.
نیمه شعبان بسیار گرامى و داراى ارزش فراوانى است.
از حضرت صادق(ع) روایت است که مى فرماید از حضرت باقر(ع) از فضیلت و برترى شب نیمه شعبان سؤال شد فرمود: آن شب برترین شبها بعد از لیلة القدر است و در آن شب است که خداوند فضل خود را به بندگان عطا مى فرماید و آنها را به کرم خود می‌آمرزد. پس در تقرّب جستن به سوى خدا در این شب تلاش کنید. همانا شبى است که خدا قسم یاد کرده به ذات مقدّس خود که سائلى را از درگاه خود دست خالى برنگرداند و نیمه شعبان شبى است که حقتعالى آنرا براى ما و امامان در مقابل شب قدر که براى پیامبر(ص) است، قرار داده است. پس شایسته است که در این شب به دعا و ثنا و شب زنده دارى بپردازیم. اعمال شب نیمه شعبان چند چیز است: )1 غسل که باعث کاسته شدن گناهان مى شود. )2 احیاء این شب به نماز و دعا و استغفار همانطور که امام سجاد(ع) انجام می‌دادند (در روایت آمده هر که این شب را احیاء دارد در روزى که دلها مى میرند دل او هرگز نمى میرد). )3 زیارت امام حسین(ع) که با فضیلتترین اعمال در این شب است و باعث آمرزش گناهان مى شود. هرکه مى خواهد امام حسین(ع) را زیارت کند باید زیارت حضرت را بخواند و اقلّ زیارت آن حضرت این است که بر پشت بام رود و به چپ و راست رو به آسمان کند و زیارت حضرت را با این کلمات بخواند: "السلام علیک یا ابا عبداللّه السّلام علیک و رحمة اللّه و برکاته". و هر کس امام حسین(ع) را اینگونه زیارت بنماید امید است ثواب حج و عمره براى او نوشته شود. لازم به ذکر است که شب نیمه شعبان یکى از شبهاى قدر و شب تقسیم روزىها و مرگهاست. علاوه بر این گفته شده که بامداد نیمه شعبان، روز قیامت شروع خواهد شد.
نماز در شب نیمه شعبان امام صادق(ع) در مورد با فضیلتترین دعاها در شب نیمه شعبان مى فرمایند: هنگامى که نماز عشاء را به جاى آوردى دو رکعت نماز بگزار، در رکعت اول، حمد و سوره "قل یا ایّها الکافرون" و در رکعت دوم توحید بخوان پس از سلام سى سه مرتبه "سبحان اللّه"، سى سه مرتبه "الحمد لله" و سى و چهار مرتبه "اللّه اکبر" سپس بگوید: "یا من الیه ملجأ العباد" پس از آن سجده کند و بیست مرتبه بگوید "یا رب" هفت مرتبه "یا الله" و هفت مرتبه "لاحول ولا قوّة الّا باللّه" ده مرتبه "ماشاء اللّه لاقوّة الّا بالله" سپس صلوات بر پیامبر(ص) بفرستد و حاجات خود را بخواهد، حضرت فرمود به خدا قسم خداى متعال به کرم و فضل خود، آنرا به تو می‌دهد. در حدیث دیگر آمده است که رسول خدا(ص) فرمود: "در شب نیمه شعبان خواب بودم که جبرئیل(ع) نزد من آمد و گفت: یا محمّد(ص) آیا در این شب به خواب می‌روى؟ گفتم: اى جبرئیل مگر امشب چه شبى است؟ گفت: نیمه شعبان است، برخیز یا محمّد(ص) پس مرا به پا داشت و مرا به بقیع برد به من گفت، سر خود را بلند کن، این شبى است که در آن درهاى آسمان باز است و درهاى رحمت و رضوان و مغفرت و توبه و جود و احسان باز است و خداوند به شماره موها و پشمهاى چهارپایان آزاد مى کند و نیز در آن شب اجلها و ارزاق مردم از این سال به سال دیگر تقسیم مى گردد و هرچه در تمام سال اتّفاق می‌افتد در این شب وارد مى گردد". فضیلت دعاى کمیل و خواندن آن در شب نیمه شعبان از اعمال مخصوص این شب دعاى کمیل است که با تأسى به امیرالمؤمنین(ع)، آن را در سجده بخوانى روایت است که کمیل دیده است که امام على(ع)، در شب نیمه شعبان دعا را در سجده خوانده است. در روایتى دیگر آمده که کمیل گفت: با مولایم على(ع) در مسجد بصره نشسته بودم و گروهى از اصحابش گرد او جمع شده بودند. یکى از آنها عرض کرد معناى فرمایش خداى تعالى که فرموده: "فیها یفرّق کلّ امر حکیم" چیست؟ آن حضرت فرمود: شب نیمه شعبان است به آن کسى که جانم به دست اوست بنده‌اى از بندگان خدا نیست مگر اینکه آنچه از نیک و بدبر او جارى مى شود در شب نیمه شعبان بر او مقرر شده است و هیچ بنده‌اى آن شب را احیاء ندارد و دعاى خضر(ع) را نمى خواند مگر اینکه دعاى او مستجاب گردد! هنگامى که حضرت به منزل بازگشت من شبانه به خدمتشان رفتم و درب را کوبیدم فرمود: اى کمیل! تو را چه مطلبى است؟ عرض کردم یا امیرالمؤمنین! مطلبم دعاى خضر(ع) است.
فرمود: اى کمیل! بنشین و هنگامى که این دعا را حفظ کردى در هر شب جمعه یا در ماهى یک مرتبه یا در سالى یک مرتبه، یا در عمر خودت یک مرتبه آن را بخوان خداوند از تو چاره سازى و یاریت کند روزیت دهد و هرگز مغفرت خود را از تو باز ندارد سپس فرمود بنویس: "اللهم انى اسئلک برحمتک الّتى وسعت کل شىء." آخرین جمعه ماه شعبان در روایتى آمده که حضرت رضا(ع) در آخرین جمعه از ماه شعبان به اباصلت فرمود: بیشتر شعبان گذشت و این آخرین جمعه آن است، در این باقیمانده ماه تقصیرهاى گذشته ات را تدارک کن و بر آنچه به کارت می‌آید همّت کن، در دعا و استغفار و تلاوت قرآن بسیار بکوش و از گناهان خویش به سوى خدا توبه کن تا ماه رمضان فرا می‌رسد بر خدا مخلص باشى.
امانتى که بر گردن دارى ادا ساز، هر کینه‌اى در قلب تو از برادر مؤمنت باشد آن را برانداز و هر گناهى بر تو مانده که مرتکب آن شده‌اى آن را از دل ریشه کن ساز و از خدا پروا داشته باش و بترس و در آشکارا و پنهان بر او توکّل نماى. همانگونه که خود فرموده: "ومن یتوکّل على الله فهو حسبه انّ اللّه بالغ أمره قد جعل اللّه لکلّ شىءٍ قدراً" یعنى آنکس که بر خداى توکل کند خدا او را بس است زیرا خداوند امر خود را به انجام رساننده است و براى هر چیز اندازه‌اى قرار داده است. "اللّهم ان لم یکن غفرت لنا فى ما مضى من شعبان فاغفرلنا فیما بقى منه" در این ماه خداى تعالى به احترام و حرمت ماه رمضان گردنهایى را از جهنّم آزاد مى سازد.
ثواب روزه سه روز آخر ماه شعبان و اما در روزه سه روز آخر ماه شعبان براى کسى که تمام آن را روزه نداشته فضیلتى است که براى انسان سزاوار نیست آن را رها کند، صدوق(ره) از امام صادق(ع) روایت نموده است که هر کس سه روزه آخر شعبان را روزه بگیرد و به ماه رمضان متصل کند، خداوند روزه دو ماه پى در پى را براى او مى نویسد. آخر هر ماه اغلب براى اصلاح خود و انجام کارهایى که در طول ماه از دست داده‌ایم است که امید است به نحو احسن از پایان هر ماه به ویژه ماه شعبان به دلیل ارزش آن و ماه بعدى آن یعنى ماه رمضان استفاده کنیم. در شب آخر شعبان براى ماه رمضان دعایى است از امام صادق(ع) که براى خواندن آن باید به مفاتیح الجنان مراجعه کنیم.
پى نوشت ها
وسایل الشیعه، ج 10، ص .480 .
همان، ص .497 .
همان، ص .502 .
همان، ص .493 .
همان، ج 8، ص .98 .
بحارالانوار، ج 94 و 79 باب 56. .
المراقبات، ص 173. .
کافى، ج 4، ص 93. .
بحارالانوار، ج 101، ص 382، باب 9 و ج 94 ص .71 .
همان، ج 94، ص 72 .
شیخ طوسى، الخصال، ج 2، ص .605 .
همان. .
وسائل الشیعه، ج 10، ص 493. .
الاقبال، ص 685.
. مفاتیح الجنان، مناجات شعبانیه. .
سوره نمل، آیه 62. .
سوره غافر، آیه 60.
. سوره نساء،آیه .32 .
سوره نساء، آیه .29 .
سوره ق، آیه .37 .
وسائل الشیعه، ج 10، ص 503. .
مراقبات به نقل از من لایحضره الفقیه، ص 176.
. مفاتیح الجنان، ص .259 .
همان، 266. .
مفاتیح الجنان، ص 267 و بحارالانوار، ج 73، ص 357، باب 67 و ج 94، ص .61 .
مفاتیح الجنان، ص .272 .
المراقبات، ص 185. .
مفاتیح الجنان، ص 278، (از ابى یحیى). .
روایتى در اقبال الأعمال (المراقبات)، ص 182. .
المراقبات، ص 192، به نقل از اقبال الأعمال. .
سوره دخان، آیه .4 .
المراقبات، ص 193، به نقل از اقبال الأعمال. .
سوره طلاق، آیه 3 .
مفاتیح الجنان، ص .282 .
المراقبات، ص 196، به نقل از عیون اخبارالرضا(ع). .
المراقبات، ص .198 .
اقبال الأعمال، ص .258
جستجو در قاموس نور