28 مرداد کودتای آمریکا بر علیه مصدق
مقام معظم رهبری در دوران مسولیت رهبری و قبل از آن نقش آمریکا و انگلیس در کودتای 28 مرداد به خوبی نبیین و روشنگری نموده اند. در اینجا به فرازهایی از سخنان ایشان در این باره می پردازیم. در دیدارهای مختلف مردمی و دانشجویی می فرماید:
...بعضی ها هستند که می گویند حالا یک جوری، مثلاً یک ذرّه، با آمریکا کنار بیاییم، شاید دشمنی شان کم بشود؛ نه، حتّی به آنهایی هم که به آمریکا اعتماد کردند، به آمریکا امید بستند، به سراغ آمریکا رفتند برای کمک گرفتن، رحم نکردند؛ [مثل] چه کسی؟ دکتر مصدّق. دکتر مصدّق برای اینکه بتواند با انگلیسی ها مبارزه کند و در مقابل انگلیس ها بایستد به خیال خودش، رفت سراغ آمریکایی ها؛ با آنها ملاقات کرد، مذاکره کرد و درخواست کرد؛ [به آنها] اعتماد کرد. کودتای بیست و هشتم مرداد نه به وسیله ی انگلیس [بلکه] به وسیله ی آمریکا در ایران انجام گرفت، علیه مصدّق. یعنی حتّی به امثال مصدّق هم اینها راضی نیستند؛ اینها نوکر می خواهند، سرسپرده می خواهند، تو سری خور می خواهند؛ مثل چه کسی؟ مثل محمّدرضای پهلوی؛ این جور آدمی می خواهند؛ که بر این کشورِ پُر نعمتِ پُر برکتِ ثروتمندِ حسّاسی که از لحاظ موقعیّت جغرافیایی حسّاس است، از لحاظ توانایی های گوناگون حسّاس است، حکومت کند؛ یک نفری باشد دست بسته و تسلیم آنها؛ آمریکایی ها این را می خواهند؛ اگر نشد، می شوند دشمن. در قضیّه ی طبس دشمنی کردند و توسری خوردند؛ در زمینه ی ساقط کردن هواپیمای مسافربری ما، دشمنی کردند؛ در زمینه ی تحریم ها از روز اوّل دشمنی کردند؛ امروز هم دارند دشمنی می کنند. در زمینه ی خراب کردنِ مذاکرات هسته ای و نتیجه ی مذاکرات هسته ای -به اصطلاح برجام- نهایت خباثت را دارند عمل می کنند؛ دشمنند.[1]
حسنِ ظن و ارادت دکتر مصدّق به آمریکایی ها
معظم له در جایی دیگر می فرماید: با آمریکا مشکلات ما حل شدنی نیست؛ اینها با اصل نظام مشکل دارند. من به شما این را عرض بکنم که با قطع نظر از نظام، با استقلال کشور هم مشکل دارند؛ یعنی اگر فرض کنیم یک نظامی غیر نظام جمهوری اسلامی هم سر کار بود و بنا بود مستقل باشد، اینها با آن مشکل داشتند. این تجربه ی نهضت ملّی جلوی چشم ما است. در نهضت ملّی، دکتر مصدّق به آمریکایی ها حسنِ ظن داشت، بلکه ارادت داشت امّا مایل نبود تکیه کند به آنها؛ -با انگلیسی ها البتّه بد بود- مایل به استقلال بود. آن کسی که عامل کودتا علیه دکتر مصدّق شد، نه یک انگلیسی، [بلکه] یک آمریکایی بود و پشت سرش بیش از دستگاه اینتلیجنت سرویس انگلیس، سیای آمریکا قرار داشت؛ آمریکا این جوری است. یعنی با یک نظامی و با یک حکومتی هم که مطلقاً حکومت دینی هم نیست، حکومت انقلابی هم نیست -نهضت ملّی که یک حکومت انقلابی نبود؛ فقط دنبال استقلال کشور از زیر یوغ انگلیس ها بود و خیال می کرد آمریکایی ها کمکش می کنند- نتوانستند بسازند؛ با استقلال کشور مخالفند.[2]
اعتماد و تکیه دکتر مصدق به آمریکا
مقام معظم رهبری می فرماید: مذاکره مشکلی را حل نمی کند؛ مذاکره ی با آمریکا مشکلی را حل نمی کند؛ کجا اینها به وعده های خودشان عمل کردند؟ شصت سال است که از ۲۸ مرداد ۳۲ تا امروز در هر موردی که با آمریکایی ها مسئولین این کشور اعتماد کردند، ضربه خوردند. یک روزی مصدق به آمریکایی ها اعتماد کرد، به آنها تکیه کرد، آنها را دوست خود فرض کرد، ماجرای ۲۸ مرداد پیش آمد که محل کودتا در اختیار آمریکایی ها قرار گرفت و عامل کودتا با چمدان پُر پول آمد تهران و پول قسمت کرد بین اراذل و اوباش که کودتا را راه بیندازد؛ آمریکایی بود. تدبیر کار را خودشان هم اعتراف کردند، اقرار کردند. بعد هم حکومت ظالمانه ی پهلوی را سال های متمادی بر این کشور مسلط کردند، ساواک تشکیل دادند، مبارزان را به زنجیر کشیدند، شکنجه کردند؛ این مال آن دوره است.[3]
دخالت های آمریکا و عامل ایجاد 28 مرداد
حضرت آیت الله خامنه ای می فرماید: ایران کشور مهمّی است، ظرفیّت های مهم اقتصادی و مالی و فرهنگی و تاریخی و غیره دارد، همه ی این مجموعه در اختیار آمریکا بود -اوّل انگلیس؛ بعد هم آمریکا- حاکمش را او معیّن می کرد، رضاخان را انگلیس ها سرِکار آوردند؛ محمّدرضا را آنها سرِکار آوردند؛ بیست و هشتم مرداد را آنها به وجود آوردند؛ دخالت های گوناگون در سیاست های ارتباطاتی و اقتصادی و غیره؛ همه در اختیار آنها بود؛ آنها این را می خواهند؛ همچنان که امروز در مورد کشورهای دیگر هست.[4]
نتیجه
اعتماد به آمریکا و هم پیمانانش خطای محض است. نپختگی سیاسی و عدم بصیرت است. باید از کودتای 28 مرداد درس عبرت گرفت. مسولین سیاسی و نخبگان حوزوی و دانشگاهی در تحلیل و چرایی کودتای 28 مرداد نقش مهمی برای آیندگان به ویژه نسل جوان دارند.
پی نوشت ها
جستجو در قاموس نور