می دانیم که « مسلم بن عقیل » پیشاهنگ نهضت کربلا و سفیر امام حسین به سوی مردم کوفه بود . برای آشنایی با پیوستگی حوادث کوفه و کربلا لازم است که خیلی کوتاه و فشرده به حوادث مقدماتی اعزام مسلم به کوفه جهت گرفتن بیعت به نفع امام حسین (ع) اشاره کنیم :
معاویه ، پس از بیست سال سلطنت استبدادی مرد . یزید ، پس از معاویه بر سر کار آمد و با تهدید و تطمیع بر اوضاع مسلط شد . می خواست اباعبدالله الحسین (ع) را هم به بیعت وادار کند ، که سیدالشهدا ، نپذیرفت و به طور مخفیانه ، همراه با جمعی از خانواده خود ، شبانه از مدینه بیرون آمد و به حرم خدا در مکه پناهنده شد ، تا در ضمن آن ، از فرصت مناسب ایام حج در جهت آگاهانیدن مردم ، بهره برداری کند .
صفحه 20
سال شصت هجری بود . اقامت چهار ماهه امام حسین (ع) در مکه و برخورد با مردم و تشکیل اجتماعات و گفتگوها ، مردم را با انگیزه و اهداف امام ، از امتناع از بیعت با یزید ، آشنا کرد ؛ بخصوص مردم کوفه از اقدام انقلابی امام حسین (ع) خوشحال و امیدوار شدند . مردم کوفه ، خاطره حکومت چهارساله علوی را به یاد داشتند و در این شهر ، شخصیتهای برجسته و چهره های درخشانی از مسلمانان متعهد و یاران اهل بیت بودند . از این رو نامه ها و طومارهای مفصلی با امضای چهره های معروف شیعه در کوفه و بصره به امام حسین (ع) نوشتند ، که تعداد این نامه ها به هزاران می رسید . کوفیان ، گروهی را هم به نمایندگی از طرف خود به سرکردگی « ابوعبدالله جدلی » به نزد آن حضرت فرستادند و نامه هایی همراه آنان ارسال کردند .
در میان نامه ها و امضاها ، نام شخصیتهای بزرگی از کوفه همچون « شبث بن ربعی » و « سلیمان بن صرد » و « مسیب بن نجبه » و ... به چشم می خورد که از آن حضرت می خواستند مردم را به بیعت با خود دعوت کند و به کوفه بیاید و یزید را از خلافت خلع کند .
صفحه 21
امام ، تصمیم گرفت در مقابل اصرار و دعوتهای مکرر مردم کوفه ، عکس العمل نشان داده و اقدامی کند . برای ارزیابی دقیق اوضاع کوفه و میزان علاقه و استقبال مردم و تهیه مقدمات لازم و شناسایی و سازماندهی و تشکل نیروهای انقلابی ، ضروری بود که کسی قبلا به کوفه رفته و این ماموریت را انجام دهد و گزارشی دقیق از وضعیت شهر و مردم ، به او بدهد .
حضرت حسین بن علی (ع) مناسبترین فرد برای این ماموریت محرمانه را « مسلم بن عقیل » دید ، که هم آگاهی سیاسی و درایت کافی داشت ، و هم تقوا و دیانت ، و هم خویشاوند نزدیک امام بود . به نمایندگانی که از کوفه آمده بودند ، فرمود : من ، برادر و پسر عمویم ( مسلم ) را با شما به کوفه می فرستم ، اگر مردم با او بیعت کردند ؛ من نیز خواهم آمد . این که امام از مسلم به عنوان « برادرم » و « فرد مورد اعتمادم » نام می برد ، میزان اعتبار و لیاقت و کفایت مسلم بن عقیل را می رساند . آن گاه مسلم را طلبید و به او فرمود : به کوفه می روی ، اگر دیدی که دل و زبان مردم یکی است و آنچنان که در این نامه ها نوشته اند متفقند و می توان به وسیله آنان اقدامی کرد ، نظر خودت را بر من بنویس و مسلم را وصیت و سفارش کرد ، به این که :
صفحه 22
پرهیزکار و با تقوا باش ؛ نرمش و مهربانی به کار ببر ؛ فعالیتهای خود را پوشیده دار ؛ اگر مردم ، یکدل و یکجان بودند و در میانشان اختلافی نبود ، مرا خبر کن .
امام حسین (ع) طی نامه و پیامی جداگانه که خطاب به مردم کوفه نوشت ، تکلیف مردم و ماموریت مسلم را روشن ساخت . متن نامه امام چنین بود :
« بسم الله الرحمن الرحیم
از حسین بن علی ، به جماعت مؤمنان و مسلمانان ؛
اما بعد ،
سعید و هانی ، با نامه هایتان نزد من آمدند . آنان آخرین کسانی بودند از فرستادگانتان که نزد من آمدند . من تمام مقصود و هدفی را که ذکر کرده بودید فهمیدم . بیشتر سخن شما این بود که : ما را امام و پیشوایی نیست ، پس بشتاب ! شاید خدا ما را به واسطه تو بر هدایت ، هماهنگ و مجتمع کند . اینک ، من برادرم ، عموزاده ام و شخص مورد اعتمادم از خانواده خویش « مسلم بن عقیل » را به سوی شما فرستادم و او را مامور کردم که از حال شما و از کار و نظرتان به من گزارش بفرستد . اگر
صفحه 23
به من چنین گزارش دهد که رای بزرگان و صاحبان فضل و خرد شما ، همانند چیزی است که قاصدان شما گفتند و در نامه های شما نوشته شده است به خواست خدا بزودی به سویتان خواهم آمد .
به جانم سوگند پیشوا و امام ، تنها و تنها کسی است که به کتاب خدا حکم و عمل کند و به قسط رفتار نماید و به حق ، گردن بنهد و خود را وقف و پایبند فرمان خدا سازد ، والسلام . »
اعزام مسلم و فرستادن این پیام به کوفه ، پاسخی به همه نامه ها و دعوتها و طومارها بود . محتوای پیام امام ، در این چند محور ، خلاصه می شود :
1 - تایید کامل از مسلم به عنوان برادر ، پسر عمو و نماینده ای مورد اطمینان .
2 - محدوده مسؤولیت مسلم در کوفه نسبت به ارزیابی وحدت کلمه و صداقت مردم .
3 - پاسخی به دعوتهای مکرر ، به عنوان اتمام حجت .
4 - درخواست از مردم برای حمایت و اطاعت از مسلم .
صفحه 24
مسلم با گرفتن دو راهنما از مکه به سوی کوفه حرکت کرد . روزهای متوالی راه طی کرد . آن دو راهنما در راه ، از تشنگی جان سپردند . مسلم ، همراه با « قیس بن مسهر صیداوی » و « عمارة بن عبدالله ارحبی » با تحمل مشقتهای توانفرسای راه ، پس از بیست روز ، خود را به کوفه رساند و مسافت سی روزه را با همه سختیها در بیست روز پشت سرگذاشت .
اینک ، مسلم ، با شهری رو به روست ، حادثه خیز و پرماجرا و با گرایشهای مختلف ؛ شهری با افکار گوناگون که اگر چه بظاهر آرام است ، اما آرامش قبل از طوفان را می گذراند .
مسلم ، وارد کوفه شد و به خانه مختار ثقفی ، که از شیعیان خالص حضرت علی (ع) وعلاقه مندان به اهل بیت بود ، رفت .
جستجو در قاموس نور