در ۱۷ سالگی مدرسه را رها کرد و به جبهه های حق علیه باطل رفت و در قسمت تبلیغات مشغول شد. بعد از دو سال که خط مقدم بود، ۶ ماه از طرف لشکر محمد رسول الله(ص) به پشت جبهه مأمور شد. سال ۱۳۶۵ در سپاه شهرری نزد آقای خالفی نژاد استعدادش در نقاشی را کشف کرد و شد «نقاش چهره شهدا». خودش می گوید آنقدر دستش در خلق اثر تند بوده که روزی ۵ تابلو از شهدا می کشیده است، به همین دلیل تعداد آثاری که خلق کرده قابل شمارش نیست و فکر می کند بسیاری از خانواده شهدا، حداقل یک نقاشی از او در خانه شان دارند!
اسدی جوزانی مجموعاً ۴ سال و نیم در جبهه های حق علیه باطل بود. او پس از پایان جنگ، به استعداد و تجربه اش اکتفا نکرد و ادامه تحصیل داد و از دانشگاه تهران لیسانس نقاشی گرفت و سپس در سال ۱۳۷۴ در مقطع کارشناسی ارشد نقاشی از دانشگاه تربیت مدرس فارغ التحصیل شد.
این هنرمند پرکار از آنجایی که در نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مشغول خدمت بود، تا پیش از بازنشستگی امکان برپایی نمایشگاه در داخل کشور را نداشت، هر چند که در اکثر کشورهای همسایه نظیر افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان، عراق و حتی بوسنی و هرزگوین به عنوان چهره هنری نمایشگاه آثار خود را برپا کرده بود. وقتی خبر شهادت سردار دل ها را شنید، بلافاصله دست به کار شد و پرتره «شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی» را در حوزه هنری خلق کرد. می گوید: خلق هر پرتره با تکنیک آبرنگ تقریباً در مجموع یک شبانه روز زمان می برد. ممکن است یک روز ۲ ساعت وقت بگذاریم، روز دیگر ۵ ساعت. ایشان می گوید: تا کنون حدود ۱۰ بار پرتره حاج قاسم سلیمانی را کشیده ام و هر بار که نقاشی ایشان را می کشیدم، صحبت هایش درباره شهادت را در ذهنم مرور می کردم و آرزو می کردم به آرزویش برسد؛ چون ۴۰ سال جهاد کرده بود و حقش این نبود که در بستر بیماری از دنیا برود. ان شاءالله آن دنیا شفیع ما باشد. به عقیده ما که ایشان فرمانده مان بود، شهید زنده بود و الحمدلله شهادت قسمتش هم شد. مشروح گفت وگو با این استاد ۵۳ ساله نقاشی آبرنگ را در ادامه بخوانید.
* با توجه به شیوع کرونا، کلاس های آموزشی شما که هفته ای یک بار برگزار می شد، آیا به فضای مجازی منتقل شده است یا تعطیل شده؟
- متأسفانه امکانات مناسب برای برگزاری جلسات آموزشی به صورت آنلاین را ندارم و کلاس هایم تعطیل شدند، هر چند که هنرجویان خواستار آن بودند که در فضای مجازی آموزش ادامه یابد اما متأسفانه میسر نشد.
* کیفیت کلاس های آموزشی آنلاین را چطور می بینید؟ آیا نقاشی را می توان به صورت مجازی آموزش داد؟
- نه اینکه نشود، اما آموزشی که چهره به چهره و رودررو است و هنرحو کار استاد را از نزدیک می بیند، تأثیرش بیشتر است. چون در آموزش مجازی، کادر دوربین نقاط محدودی را پوشش می دهد، ضمن اینکه برخی ریزه کاری ها مانند قلم گیری و ضربات قلم را شاید منتقل نکند. ضمن اینکه ترکیب رنگ ها هم شاید در نمایشگرهای مختلف، متفاوت دیده شود. در مجموع، چون هنرجو حس و حال استاد را نمی بیند پس تأثیرش کمتر است.
* شاید یکی از دلایلی که کپی کاری زیاد شده است، همین فضای مجازی باشد...
- وقتی شخصی هنرمند نباشد و فقط بتواند تکنیک را اجرا کند، طبیعی است که به سمت کپ کاری می رود. یعنی معمولاً برای درآمد به این کار روی می آورند و چاره ای هم نیست، بالاخره شخص باید امرار معاش کند و نقاشی می تواند کمکش کند و روزگار بگذراند. نباید از همه توقع خلق اثر به معنای واقعی خلق را داشته باشیم.
* آیا نقاشی به عنوان یک هنر می تواند شغل هم باشد؟
- به عنوان شغل نمی توان روی آن حساب کرد، چون درآمدش مشخص نیست و معلوم نیست سفارش اثر همیشه وجود داشته باشد یا نه، مثلاً ممکن است ۶ ماه بیکار باشید. بنابراین نقاشی هنر است، نه شغل.
* البته ممکن است اثری چند صد میلیون تومانی فروخته شود و جبران همه آن چندماه بیکاری را بکند...
- چنین اتفاقاتی مختص یک هزارم هنرمندان نقاش و بلکه کمتر است و همه گیر نیست. از آن تعداد هم خیلی هایشان به اندازه رقم واقعی اثر فروخته شده، بهره مند نمی شوند. چون قیمت های بالاتر از ارزش واقعی می گذارند و در این میان یا جیب دلال ها پر می شود یا پولشویی صورت می گیرد.
* ذات حراج هنری، غیرایرانی است، در حالی که هنرهای اصیل ایرانی بسیار داریم. آیا می توان هنر مدرن و هنر ایرانی ـ اسلامی را با هم جمع کرد؟
- چند نفری را می شناسم که دارند هنر مینیاتور و نگارگری را در مجسمه اجرا می کنند، یعنی تلفیق مجسمه و نگارکری. مثل آثای عصمتی، این اتفاق ها رخ داده و اینطور نیست که بگوییم هنر فقط یا مدرن است یا سنتی و اصیل.
* پیش از این مرحله که هنرمند به درجه ای از پختگی و کمال برسد که بتواند هنرهای تلفیقی را اجرا کند، چه توصیه هایی دارید برای هنرجویان و نقاشان نوآموز؟
- توصیه ام به هنرجویان رشته نقاشی این است که طراحی زیاد کنند، خودشان را بی وقفه به تمرین هرروزه موظف کنند و اینطور نباشد که هفته ای یکی ـ دو روز، فقط کار کنند. وقتی طراحی قوی باشد، ضربه قلم قوی می شود و احتمال کپی کاری پایین می آید. یعنی وقتی قلم دست می گیرد، دستش قدرت دارد و انگار دارد طراحی می کند.
* خودتان آثار کدام هنرمند معاصر را می پسندید و دنبال می کنید؟
- مرحوم جمال الدین خرمی نژاد، مخصوصاً که شاگردی ایشان را کردم و استاد راهنمایم بودند.
* از میان کارهای خودتان کدام را بیشتر دوست دارید؟
- اکثر نقاشی هایم را در صفحه اینستاگرامی ام گذاشته ام و همه را دوست داشته ام که در صفحه ام گذاشته ام، بیننده است که باید بپسندد. اما در میان آن ها، یک نقاشی از حاج قاسم کشیده ام که کت سرمه ای به تن دارد. این نقاشی را خیلی دوست دارم و آن زمان که هنوز شهید نشده بود کشیدم، در واقع ابراز علاقه ام به کسی بود که یک زمانی زمان فرمانده ام بود.
* خود حاج قاسم هم نقاشی را دیده بودند؟ خاطره ای از ایشان دارید؟
- زیاد از نزدیک با ایشان در تعامل نبودم، جلسه ای جمعی بود و ایشان صحبت می کرد و حضور داشتم، شخصاً برخوردی نداشتم. نقاشی را هم خودشان ندیدند، خانواده شان هم ندیده است.
* پس از شهادت سردار سلیمانی، بلافاصله در حوزه هنری حضور یافتید و درباره ایشان خلق اثر داشتید؟ بعد از آن هم باز پرتره حاج قاسم را کشیدید؟
- یک نمایشگاهی برای چهلم شهید سلیمانی در دانشگاه استاد فرشچیان برپا شد و آنجا هم یک اثر از چهره شهید سلیمانی خلق کردم. سه ـ چهار بار به حوزه هنری پیام دادم که نقاشی حاج قاسم را برایم بفرستند، اما همچنان آنجا مانده است، انگار دلشان نمی آید برایم بفرستند.
* آن نقاشی الان نزد خودتان است؟
- نه در حوزه هنری مانده است، با اینکه سه ـ چهار بار پیام دادم که نقاشی را برایم بفرستند، اما همچنان آنجا مانده است، انگار دلشان نمی آید برایم بفرستند. (با خنده)
* به نظرتان خلق اثر هنری برای یک چهره ملی مانند شهید سلیمانی چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟
- بحث مقاومت مطرح است و نه فقط یک چهره ملی که چهره ای جهانی است، باید به نحوی کار شود که مؤلفه های جهانی در آن لحاظ شود. باید نگاه و شخصیت و چهره حاج قاسم را در آن منعکس کرد و کسانی که می توانند شخصیت واقعی حاج قاسم را در اثر لحاظ کنند، آن را خلق کنند تا حجت تمام شود.
* برای ترسیم پرتره شهید، دانستن خلق و خو و اطلاعات درباره آن تا چه اندازه لازم است؟
- قطعاً تأثیر دارد و روی حالات شخصی هنرمند اثرگذار است. مثلاً پرتره شهید قربانی را می خواستم کار کنم، یک مستند در تلویزیون از ایشان دیدم، احساس کردم نیاز است بیشتر درباره اش بدانم. یک کتاب را هم درباره ایشان خواندم و بعد نشستم و کار کردم. دانستن خلق و خو و اطلاعات درباره یک شهید، در ضمیر ناخودآگاه هنرمند اثر می گذارد. این اطلاعات، تأثیری که در کارم گذاشت، نسبت به بقیه آثارم بیشتر بود، چون روند زندگی آن شهید تا هنگام شهادت را اطلاع داشتم؛ شاید این اثرگذاری مستقیم نبود اما قطعاً در ضمیر ناخودآگاهم اثر داشت.
* تکنیک و شیوه کار هم مهم است؟
- شاید زیاد مهم نباشد، چون هر نقاشی یک عادتی دارد. مثلاً عادت دارد که پرتره را از بینی شروع می کنم، سپس گونه، پیشانی و چانه ها را رنگ می گذارم و چشم ها را آخر کار می کشم. چون چشم در میزان شباهت نقاشی با اثر اصلی خیلی مهم است؛ معمولاً اولین نگاه هم که بیننده می اندازد، چشم را می بیند. من می گذارم رنگ پوست و فضای دور در بیاید، تا رنگ ها هماهنگ باشند.
* برای سالگرد شهادت حاج قاسم، اثری در دست ندارید؟
- الحمدلله شهدا لطف دارند و به هنرمند توان می دهند. جدیداً برای ششمین جشنواره هنر مقاومت یک کار تولید کردم و پرتره شهید مغنیه را ترسیم کردم و برای دبیرخانه جشنواره فرستادم.
برای نخستین سالگرد شهید سلیمانی، چهره ۱۰ نفر از شهدای مقاومت را کنار هم در یک نقاشی کار کردم، آنطور که شنید ه ام قرار است در سالگرد شهید سلیمانی در لبنان رونمایی شود و همراه با یک سردیس از حاج قاسم، به سیدحسن نصرالله تقدیم کنند.
جستجو در قاموس نور