1. تبلیغات مدرن، مکمل تبلیغات سنّتی
پیشرفت سریع تکنولوژی و ابزار تبلیغی در کنار رشد شگفت آور علوم تبلیغی و هنری، پنجره های جدیدی را پیش روی مبلّغان گشوده است. هر چند این صنایع و علوم در ابتدا برای اهداف و مقاصد مادی و تبلیغات مصرفی توسعه داده شده اند، اما استفاده مبلغان از آنها برای ارتقاء معنویت و دین دقیقا استفاده از فرصتهاست. مهم این است که تصمیم گیران در امر تبلیغ و مدیران تبلیغاتی و مبلغان دینی بدانند هیچ کدام از راههای تبلیغی کشف شده با آمدن شیوه ها و فنون جدید به طور کلی از میدان به در نمی روند و همچنان در حوزه های کارآمد به نقش آفرینی خود ادامه می دهند. نمونه رایج آن «منبر» است که باز هم در حوزه خاص خود کارآیی دارد.
هر راه تبلیغی جدید در واقع امکانی نو برای جذب مخاطبان جدید یا مخاطبان رانده شده از نظام تبلیغی قبلی است و این به معنای تفکیک حوزه ها و موضوعات است، نه کنار زدن تبلیغ سنتی.
با این مقدمه، تصور اینکه نظامهای سنّتی تبلیغی کارآیی خود را از دست داده اند، چیزی جز خود باختگی در برابر درخشش خیره کننده ابزارهای مدرن تبلیغی نخواهد بود.
2. باز سازی تبلیغ سنّتی برای تعامل با تبلیغ مدرن
وقتی روشن شد روشهای گذشته تبلیغی همچنان دارای ارزش تبلیغی هستند، باید در مقابل روشهای جدید، به تقویت آنها پرداخت و از فرصت ایجاد شده توسط فنون جدید، بیشترین استفاده را برای بارور کردن شیوه های پیشین برد و این کار با آسیب شناسی، ظرفیت شناسی و شناخت نقاط قوت و ضعف ابزارها و علوم تبلیغی پیشینی ممکن است. تنها در چنین صورتی است که تبلیغ سنّتی توان تعامل مثبت با تبلیغ مدرن را خواهد داشت و موجب خواهد شد کارکرد آن دو قابل جمع و مدیریت واحد باشد و بتوان با نظارت بر آن دو، تبلیغ را ساماندهی کرد.
3. از تبلیغ تلویزیونی تا تبلیغ اینترنتی
امروزه تب تبلیغ اینترنتی به سرعت در جهان بالا گرفته است. مبلغان اسلامی نیز به سرعت در حال تجهیز خود به این ابزار نوین تبلیغی هستند تا هم از کیان مسلمین دفاع کنند و هم حوزه های جدید و افقهای روشن تری برای تبلیغ در عرصه ها و مکانهایی که تا کنون تصورش هم نمی شد، بیابند و البته این قدمی است بسیار مبارک و کاملاً ضروری، ولی باید ساماندهی شود و با آموزش و برنامه همراه باشد.
4. باز تعریف تبلیغ تلویزیونی و جایگاه آن
آنچه گفتیم لزوم تهیه کارنامه ای از نقاط ضعف و قوت تبلیغات دینی ما در تلویزیون طی 27 سال گذشته را به خوبی نشان می دهد؛ کارنامه ای که به دنبال پاسخ به سؤالات ذیل به دست می آید:
1. عامل رویگردانی برخی از مردم از اکثر تبلیغات مستقیم مبلغان در تلویزیون و نیز عامل استقبال روز افزون، از بعضی تبلیغات روحانیت در این رسانه ملی چیست؟
2. چه عواملی به جذب مخاطب تبلیغات دینی در دهه اول انقلاب کمک می کرد؟
3. نقش ابزارهای مدرن تبلیغی ما در جمع آوری مخاطبان رانده شده از تبلیغات تلویزیونی چگونه و در چه حد است؟
4. عوامل موفقیت و یا عدم موفقیت مبلغان در تلویزیون چیست؟
5. آیا تحقیقات میدانی توسط صدا و سیما برای ارزیابی تبلیغات دینی در تلویزیون صورت گرفته است؟ چنانچه انجام گرفته، بهتر است نتیجه تحقیقات در اختیار طلاب قرار گیرد.
6. متولیان تبلیغی حوزه تاکنون برای گرفتن نتیجه تحقیقات و نظر سنجیهای صدا و سیما و غیر آن چه تلاشهایی کرده اند؟ و چرا نتایج نظر سنجیها مطرح نشده است؟
7. طی 27 سال گذشته مخاطبان تبلیغات دینی تلویزیونی چه روندی داشته اند؟
8. تبلیغات دینی از طریق تلویزیون نسبت به تبلیغات سنتی چه تفاوتهایی دارد؟
9. رویکردهای جدید در تبلیغات دینی تلویزیونی، با توجه به نقاط ضعف و قوّت، ظهور ابزارهای مدرن تبلیغی، حق انتخات مخاطب در مشاهده برنامه های دیگر، استفاده از ماهواره، ویدئو و...، چه مواردی است؟
10. کارنامه تبلیغات غیر مستقیم مبلغان مسلمان در 27 سال گذشته چگونه بوده است؟
11. آیا مطالعات تطبیقی بین تبلیغات دینی مسلمانان و مسیحیان و نیز سایر مذاهب صورت گرفته و عوامل موفقیت هر کدام روشن شده است؟
12. نقش حکومتی بودن تبلیغات دینی مسلمانان در موفقیت و یا ناکامی تبلیغات اسلامی چیست؟
13. راههای ایجاد تبلیغات دینی غیر حکومتی چیست و چگونه می توان تعامل مبلغان تلویزیونی با حکومتها را تعریف کرد؟
14. نقش مبلغان منتقد و مبلغان معرّف حکومت در رویکرد مخاطبان چیست و برای اصلاح آن چه می توان کرد؟
15. الگوهای موفق مبلغان تلویزیونی چه کسانی اند و چه ویژگیهایی دارند؟
16. نقش تحقیقات و پژوهشهای تبلیغی سازمان یافته در موفقیت مبلغان تلویزیونی چیست؟
17. تأثیر دیگر برنامه های تلویزیونی در خنثی سازی تبلیغات دینی مبلغان چه نوع و به چه صورتی است؟
18. چه تلاشهای علمی برای ارائه نظام تبلیغی تلویزیونی اسلامی ارائه شده است؟
19. خلأهای آموزشی و پژوهشی در حوزه تبلیغات دینی در تلویزیون کدام است و چگونه قابل رفع کردن می باشد؟
20. فقه تبلیغ تلویزیونی چیست و چرا در حوزه، فراموش شده است؟ مگر مورد ابتلا نیست؟
21. نقش هر یک از سازمانهای تبلیغی اسلامی همچون: شورای انقلاب فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان صدا و سیما، وزارت علوم، دفتر تبلیغات اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه علمیه و...، در سامان دادن به تبلیغ تلویزیونی چیست؟ چه گامهایی برداشته اند و موانع، آسیبها و کوتاهی هر یک در این زمینه چه بوده است؟
22. و... .
بی گمان تشکیل همایشهای پژوهشی در این راستا، کمک شایانی به سامان یافتن تبلیغات دینی موفق خواهد کرد که امیدواریم این مهم مورد توجه مسئولان قرار گیرد.
جستجو در قاموس نور