×

با کاروان نور

کریمه اهل بیت وجود پاکیزه حضرت معصومه(س) تنها هفده روز در قم دوام یافت و پس از این مدت کوتاه به لقاء الله شتافت. مولف تاریخ قم از وفات و تشییع پیکر نورانی دختر موسی بن جعفر(ع) چنین یاد کرده است: «... لذا به همین جهت موسی بن خزرج به استقبال کاروان حضرت شتافت و آنها را در منزل خود جای داد و پس از شهادت امام حسن عسکری(ع) آورده و عیاشی از وی بسیار روایت نموده و به حدیثش اعتماد کرده است. » کشی نیز از او یاد کرده است: «او قمی و خادم قبر بود... ق) حضرت معصومه(س) اشاره کرده است. وعبور ایشان از راه کوفه باشد; زیرا، در منابع روایی ما آمده است که امام رضا(ع)در قادسیه، منزلی از منازل راه کوفه به صراحت ورود امام رضا(ع) به قم را نقل کرده اند. چنین به نظر می رسدحضرت امام علی بن موسی الرضا(ع) نخستین معصومی است که به زیارت حضرت فاطمه معصومه(س) آمده است.

چکیده ماشینی


تعداد بازدید : 1775     تاریخ درج : 1390/08/08

40

کریمه اهل بیت

وجود پاکیزه حضرت معصومه(س)

تنها هفده روز در قم دوام یافت و پس از این مدت کوتاه به لقاء الله شتافت.

مولف تاریخ قم از وفات و تشییع پیکر نورانی دختر موسی بن جعفر(ع) چنین یاد کرده است:

«... ستی فاطمه ... هفده روز در حیات بود چون او را وفات رسید بعد از تغسیل و تکفین و نماز موسی بن خزرج در زمینی که او را بابلان بود آنجا امروز روضه مقدسه اوست، دفن کرد و بر سر تربت از بوریا سایه ساخته بودند تا آنگاه که زینب دختر محمد بن علی الرضا: این قبه بر سر تربت او بنا نهاد».

با توجه به نقل برخی از مورخان و قرائنی که در طول مسیر از ساوه تا قم مشهوداست، همانگونه که مردان کاروان را به شهادت رسانده اند، حضرت فاطمه معصومه(س) وبانوان همراهش توسط عوامل بنی عباس مسموم شدند.

در طی مسافت هر یک از بانوان با تاثیر سم، به شهادت رسیده و در شهرها وروستاهای مسیر حرکت به خاک سپرده شدند.

اشعریان در زمان ورود کاروان مدینه، از بزرگان قم و برجسته ترین شخصیتهای سیاسی فرهنگی شهر به شمار می آمدند. لذا به همین جهت موسی بن خزرج به استقبال کاروان حضرت شتافت و آنها را در منزل خود جای داد و پس از شهادت حضرت معصومه(س)محل خاک سپاری حضرت را عهده دار شد. او نخستین کسی بود که تولیت مزار شریف کریمه اهل بیت را بر عهده گرفت. پس از گذشت چند سال حضرت زینب دختر امام جواد(ع)قبه ای از آجر بر فراز آرامگاهش بنا کرد. در طول عصر امامت، وکلای امامان شیعه به این مهم می پرداختند. «حسین بن اشکیب سمرقندی » متوفای بعد از 260 هجری قمری،از دانشمندان نامور ایران و از اصحاب امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) ازجمله افرادی است که در اواسط قرن سوم هجری تولیت آستانه مقدسه قم را بر عهده داشت. نجاشی در کتاب خود از سمرقندی اینگونه یاد کرده است:

«حسین بن اشکیب، از علمای امامیه و از مردم خراسان، دانشمندی موثق و مقدم بوده است. کشی او را در شمار اصحاب امام حسن عسکری(ع) آورده و عیاشی از وی بسیار روایت نموده و به حدیثش اعتماد کرده است. او در نقل حدیث مورد وثوق کامل و شخصی منضبط بوده است.» کشی نیز از او یاد کرده است: «او قمی و خادم قبر بود... استاد ما (شیخ مفید) از ابوالقاسم جعفر بن محمد قولویه از محمد بن وارث سمرقندی نقل می کرد که کتاب «رد بر کسی که گمان کرده پیغمبر پیش از بعثت بر دین قوم خود بوده است » و کتاب «رد بر زیدیه » و «کتاب نوادر» ازتالیفات حسین به اشکیب است ...» احتمال دارد وکیل وقت امام حسن عسکری(ع)،«احمد بن اسحاق اشعری » در زمان حیات امام یازدهم تولیت آستانه مقدسه قم راعهده دار بوده باشد.

نویسنده تاریخ قم تنها به سال وفات (201 ه. ق) حضرت معصومه(س) اشاره کرده است. برخی دیگر از متاخرین، دهم ربیع الثانی را روزارتحال آن حضرت ذکر کرده اند.

امام رضا(ع) در قم

امام رضا(ع) طبق دستور مامون از راه بصره، اهواز و فارس به خراسان برده شد تا بتواند با تایید ولایتعهدی امام، کومت خود را مستحکم کند. اما مامون از اینکه امام رضا(ع) از شهرهای شیعه نشین عبور داده شود، می هراسید.

زیرا احتمال می داد مردم به امام پیوسته بر علیه او دست به شورش بزنند. به همین دلیل این سخن امام رضا(ع) در سفر اول خود به خراسان، از مسیر کوفه نیامده، صحیح به نظر می رسد نمی تواند سخن قاطعی در مورد نیامدن امام به قم وعبور ایشان از راه کوفه باشد; زیرا، در منابع روایی ما آمده است که امام رضا(ع)در قادسیه، منزلی از منازل راه کوفه به خراسان با بزنطی ملاقات داشته است.

بیهقی در تاریخ خود یادآور می شود که طاهر ذوالیمینین، با امام رضا(ع) در بغدادبیعت کرد و تذکره نویسان با کمال صراحت ورود امام رضا(ع) به قم را نقل کرده اند. به این ترتیب احتمال می رود سفر دیگری نیز داشته باشند و این نظر براساس منابع تاریخی گفتاری درست به نظر می رسد.

چنانکه یعقوبی گوید:

«مامون در سال 202 از مرو رهسپار عراق شد و ولیعهدش رضا(ع) و وزیرش فضل بن سهل ذوالریاستین همراه وی بودند. » طبری انگیزه مسافرت مامون به بغداد درسال 202 ه را اینگونه گزارش کرده است: «از جمله حوادث سال 202 ه.

ق آن بود که مردم بغداد با «ابراهیم بن مهدی » بیعت کردند و او را مبارک نام نهادند.» گویند: در نخستین روز محرم با وی بیعت خلافت کردند و مامون را خلع کردند و چون روز جمعه شد، ابراهیم به منبر رفت و نخستین کسی که با وی بیعت کرد،عبیدالله بن عباس هاشمی بود، سپس منصور بن مهدی، پس از آن بنی هاشمیان دیگر، پس از آن سرداران ... اینان سران و پیشروان بودند که از مامون خشمگین بودند که می خواست خلافت را از پسران عباس به پسران علی برد و پوشش پدران خویش را که سیاه بود، رها کرده بود و سبز پوشیده بود.»

در اثر اختلافاتی که در بغداد، پایتخت پیشین عباسیان، روی داد مامون دستور صادر کرد به سوی بغداد حرکت کنند. و خودبه همراه امام رضا(ع) راه بغداد را در پیش گرفت و پس از سرکوب آشوب به مروبازگشت. از این روی ممکن است عبور امام رضا(ع) از قم در جریان رفت و آمدی که بین بغداد و مرو روی داد، صورت گرفته باشد. یکی از مورخان در این باره می نویسد:

«حضرت رضا(ع) وارد قم شد و مردم که از ورود آن حضرت باخبر شده بودند، به ملاقات آن حضرت می شتافتند و برای ضیافت ایشان بر یکدیگر پیشی می گرفتند، حضرت برای قطع خصومت فرمود: «ان الناقه ماموره » این شتر مامور است و به هر کجابرود، همانجا منزل خواهیم کرد شتر به حرکت درآمد تا کنار خانه ای زانو زد.

صاحب آن خانه شب قبل از ورود آن حضرت در خواب دیده بود که حضرت رضا(ع) فردامیهمان او خواهند بود و چون رویای او به حقیقت پیوست در شگفت شد. آن خانه موردتوجه قرار گرفت و مردم به آن محل می آمدند و استفاده می بردند. امروز همان محل مدرسه شده است و اینک به «مدرسه رضویه » مشهور است.» و محل به محله شاه خراسان معروف است و تکیه ای به این نام تکیه شاه خراسان نیز در قم هست.

مولف تاریخ قم نیز از چشمه ای در قم خبر می دهد که امام علی بن موسی الرضا(ع) از آن چشمه آب خورده و بدان موضع غسل کرده است. چنین به نظر می رسدحضرت امام علی بن موسی الرضا(ع) نخستین معصومی است که به زیارت حضرت فاطمه معصومه(س) آمده است.

کلمات کلیدی
امام  |  قم  |  امام حسن عسکری  |  امام رضا ( ع )  |  حضرت فاطمه معصومه  |  حضرت معصومه ( س )  |  حسین بن اشکیب سمرقندی  | 
لینک کوتاه :