در «تلمود» آمده است: از آن رو که مسیح دروغگوست و بدان سبب که محمّد (ص) به [حقّانیت ] او (مسیح) اعتراف کرد و اعتراف کننده به [حقّانیت ] دروغگو، دروغگویی مانند اوست، واجب است که با دروغگوی دوم به جنگ برخیزیم؛ همچنان که با دروغگوی اوّل جنگ کردیم. رژیم نامشروع اسرائیل پس از سال 1967 م. به شکل آشکار و واضح به جنگ با عقاید اسلامی پرداخته است؛ از جمله این روش ها می توان به حمایت این رژیم از فرقه های استعماری (اسماعیلیه، بهائیت، قادیانی و. . . ) اشاره کرد. رژیم صهیونیستی، اجازه نشر افکار و عقاید این فرقه ها را در «فلسطین اشغالی» صادر و راه را برای عرضه جهانی افکار و عقاید آنان از طریق ایجاد کنگره جهانی آن در شهر «حیفا» هموار کرد. این رژیم، به افکار و عقاید منحرف این گروه ها در رسانه های عمومی مختلف خود حقّ انتشار داده است.
تجربه نشان داده است که غرب برای به حاشیه راندن و تضعیف انگیزه ها و حرکت های اسلامی، از سیاست موازی سازی و ایجاد تفرقه مذهبی و قومی استفاده کرده است و می توان انتظار داشت، غرب مجدّداً از این حربه در جهت مقابله با امواج شیعی در منطقه استفاده کند، تلاش شبکه آقاخان برای نفوذ در «ایران»، به دلیل قوّت و قدرت اندیشه شیعی اثناعشری و حاکمیت جمهوری اسلامی در ایران، همواره با ناکامی مواجه شده است؛ امّا به نظر می رسد، بازیگران عرصه بین الملل و به خصوص «انگلستان»، برای به حاشیه راندن جریان اصیل شیعی در منطقه، از فرقه اسماعیلیه و شبکه آقاخان استفاده خواهند کرد.
اسماعیلیان گروهی به اصطلاح، شیعه هستند که امامت را به اسماعیل، فرزند امام جعفر صادق (ع) ختم می کنند و او را امام هفتم می دانند.فرقه اسماعیلیه، دومین فرقه پرجمعیت شیعه، بعد از اثناعشری است. اینان هم زمان با روزگار سامانیان سربرآوردند؛ در سال 148 ه. ق. (765 م. ) در «کوفه» از شیعیان جدا شدند و دست به نهضتی سیاسی، مذهبی برای براندازی عبّاسیان زدند. آنها قائل بودند که حکومت عدل، توسط امامی از فرزندان اسماعیل بن جعفر (پسر بزرگ امام صادق (ع) به وجود می آید و سده ها با توان بسیار به پراکندن اندیشه خویش پرداختند.
امروزه از شمارشان کاسته شده است. اسماعیلیان در قطعاتی از تاریخ، دارای حکومت بوده اند؛ مثل «فاطمیون مصر» و «الموت ایران». بنابراین توانستند عقاید خود را مکتوب و نظام مند کنند. آنها اکنون در ایران بسیار کمیاب و در برخی کشورها، مانند «هندوستان»، «تانزانیا» و «کنیا» پراکنده اند؛ چنان که هانری کربن می گوید: اسماعیلیان نزاری پس از سقوط «قلعه الموت» به دست مغولان و نابودی کتب موجود در آن، منابع خود را از دست دادند؛ امّا اسماعیلیان مستعلوی که در دوره فاطمیان در مصر مستقر بودند و اکنون بیشتر در هند هستند، منابع دست اوّل خود را حفظ کرده اند؛ هرچند تمایلی به انتشار آن ندارند. امام کنونی اسماعیلیان نزاری که در منطقه «الموت» تمرکز جغرافیایی داشتند، کریم آقاخان نام دارد که زاده «ژنو» است و اکنون در «پاریس» اقامت دارد و فارغ التّحصیل دانشگاه «هاروارد» است.
انحرافات عقیدتی فرقه
انحراف اسماعیلیه از زوایای مختلف قابل بررسی است که مهم ترین انحرافات این گروه را می توان سه چیز برشمرد:
الف. تأویلات باطنیه که تا حدّ بی اعتبار دانستن ظواهر شرع پیش می رود؛ یعنی اینها احکامی، مانند وجوب نماز، روزه، حج و. . . را قابل نسخ و رفع می دانند و با این حساب با انکار شریعت، راه اباحه گری بی حدّ و مرز را می پیمایند. داشتن چنین عقیده ای به اتّفاق فرق اسلامی، موجب کفر و خروج از اسلام است. بدین جهت هنگامی که تمام مذاهب اسلامی نماینده ای به مجمع «التقریب بین المذاهب الاسلامی» معرفی کردند، این گروه موفّق نشد که نماینده خود را به مجمع مزبور معرفی نماید؛ زیرا همه فرق اسلامی، مسلمانی گروه مزبور را قبول نداشتند؛
ب. شیعه اثناعشری، گروه مزبور را گمراه و منحرف می دانند؛ زیرا تأویلات بی حدّ و مرز آنان علاوه بر نفی ظواهر شریعت، به نفی خشم نبوّت هم می انجامد. همچنین عدد هفت برای آنان یک ارزش مادر به حساب می آید. تا آنجایی که همه انبیا، اوصیا و امامان را منحصر در عدد هفت می دانند و به عقیده این فرقه، دین، متأثّر از عرفان و عقاید هندوئیسم و فلسفه ستاره پرستان است؛
ج. عدم پذیرش امامان بعد از امام صادق (ع) خود انحرافی است که به منزله انکار همه ائمّه (ع) است و انکار یکی از امامان، مانند انکار رسول الله (ص) است. انحرافات اسماعیلیه از نظر معرفتی، خیلی فراوان است و در واقع تمام انحرافات آنان به همان سه انحراف اوّل بر می گردد. بخش فرهنگی شبکه آقاخان نیز اخیراً مسئولیت مرمّت و بازسازی آثار تاریخی «افغانستان» و «تاجیکستان» را جهت نفوذ در افکار عمومی و نخبگان فرهنگی این دو کشور، تدارک دیده است.
تشکیلات فرقه
آقاخان چهارم در حال حاضر، از شبکه ای شامل 300 مؤسّسه و برنامه آموزش در «هند»، «پاکستان»، کنیا، تانزانیا و چندین کشور دیگر حمایت و پشتیبانی می کند و به کارهای اقتصادی رغبت نشان می دهد.
قطب این فرقه، تشکیلات وسیع و سازمان یافته ای را درسراسر جهان تشکیل داده که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- AKA: آکادمی آقاخان که هدف آن عضوگیری و آموزش جهت تبلیغ و نشر اعتقادات و اهداف این فرقه در شهرها و کشورهای دنیا می باشد؛
2- AKES: خدمات آموزشی آقاخان؛
3- AKF: بنیاد آقاخان؛
4- AKFED: صندوق توسعه اقتصادی آقاخان که جهت برنامه ریزی مالی و تأمین بودجه تبلیغاتی فرقه از آن استفاده می شود؛
5- AKPBS: ساختمان برنامه ریزی آقاخان؛
6- AKT: فرهنگ آقاخان؛
7- AKU: دانشگاه آقاخان؛
8- UCA: دانشگاه «آسیای مرکزی»، بنیاد تمرکز که برای ترویج عقاید فرقه، دانشجویان را از سراسر دنیا به صورت رایگان پذیرش می کند؛
9- خدمات ترویج صنعتی؛
10- دانشکده پزشکی آقاخان؛
11- مدرسه پرستاری؛
12- مرکز اسماعیلیه «لندن»؛
13- بنیاد جوایز معماری آقاخان؛
14- بیمارستان آقاخان «کراچی».
و دیگر نهادها و مؤسّساتی که در سراسر دنیا جهت تبلیغ، عضوگیری و تأمین بودجه های کلان که صرف گسترش فرقه و تبیین آن در کشورهای دنیا، بالأخص کشورهای جهان سوم می گردد.
گسترش فرقه اسماعیلیه در قرن اخیر
آقاخان سوم، یعنی سلطان محمّدشاه که 72 سال رهبری فرقه اسماعیلیه را برعهده داشت، مشهورترین شخصیت این فرقه به شمار می رود. او پایه گذار نهادها و مؤسّسات اقتصادی و فرهنگی در شبه قارّه هند و بنیان شبکه توسعه آقاخان بود. سلطان محمّد شاه، از سال 1937 تا 1939 م. رئیس جامعه ملل گردید. جامعه ملل، شکل اوّلیه سازمان ملل فعلی بود که توسط قدرت های بزرگ و فاتح جنگ جهانی اوّل تأسیس شد؛ ولی با شروع جنگ جهانی دوم و حمله ارتش رایش به «لهستان» و «شوروی»، جامعه ملل از هم فروپاشید.
در این میان، سنّت حضور در مجامع بین المللی در فرقه اسماعیلیان ادامه یافت و فرزند ارشد سلطان محمّدشاه، یعنی علی خان بعدها به عنوان سفیر پاکستان در سازمان ملل برگزیده شد. شایان ذکر است رهبر فعلی فرقه اسماعیله، کریم آقاخان می باشد که به عنوان چهل و نهمین امام موروثی اسماعیلیه است. او یکی از ثروتمندترین انسان های روی زمین است؛ درآمد وی میلیون 150 دلار در سال تخمین زده می شود. وی دوران کودکی خود را در «نایروبی»، پایتخت کنیا، سپری و سپس برای تحصیل، مدّت نُه سال را در مدرسه «له روزی سوئیس» گذرانید و در سال 1959 م. از دانشگاه هاروارد به دریافت مدرک ممتاز لیسانس در رشته تاریخ اسلام نایل شد. برادر آقاخان، امین، در سال 1965 م. پس از فارغ التّحصیلی از هاروارد به مقرّ سازمان ملل، در بخش امور اقتصادی و اجتماعی پیوست. از سال 1968 م. ، امین به امور مدیریت و توسعه اساسی مؤسّسات امامت پرداخته است.
کریم آقاخان، در سال های اخیر، شبکه توسعه آقاخان (AKDN) را که همان مدیریت و سازمان مدرن اسماعیلیه است، شکل داد و پس از آن نیز تشکیلاتی وسیع با بودجه های سنگین که دقیقاً مشخّص نیست از کجا آمده، ایجاد کرده و حالا به عنوان سی و دومین ثروتمند انگلیس تحت لوای فعّالیت های خیریه در حال توسعه فرقه اسماعیلیه در کشورهای مختلف، از جمله کشورهای آفریقایی است. تا جایی که گفته می شد در گردهمایی این فرقه در سال 2008 م. در آمریکا، 38 هزار نفر از سراسر جهان شرکت کرده اند.
وی نشان ها و جوایزی از سازمان های حرفه ای مختلف به خاطر کار در زمینه معماری و حفظ بناهای تاریخی دریافت کرده است. در سال 1957 م. عنوان حضرت والا از سوی ملکه انگلیس و عنوان والاحضرت از سوی شاه ایران در سال 1959 م. به وی اعطا شد.
در حال حاضر، یک شرکت زنجیره ای بین المللی به نام «صندوق توسعه اقتصادی آقاخان» به عنوان محور اقتصادی این فرقه مشغول سرمایه گذاری و اجرای طرح های اقتصادی در اکثر نقاط جهان می باشد. کارمندان این شرکت در حال حاضر، 000. 18 نفر و سرمایه آن بیش از یک و نیم میلیارد دلار تخمین زده می شود. گفته می شود که این شبکه، همچنین گروه رسانه ای گسترده ای را تحت کنترل دارد که در زیر، به شاخه هایی از فعّالیت های آن اشاره می شود:
- گروه رسانه های «نیشن»Nation شامل سه روزنامه، دو هفته نامه، یک شبکه تلویزیونی و همچنین یک شبکه رادیویی که در آفریقای شرقی و منطقه «مدیترانه» به جذب مخاطب و اشاعه آموزه های اسماعیلی مشغول است.
- همچنین وی نشریاتی در انگلیس، افغانستان، «آذربایجان» و برخی دیگر از کشورها دارد و حتّی دیدارهایی در راستای توسعه روابط با رؤسای جمهور و سران کشورهای افغانستان، پاکستان، «امارات»، «مالزی»، روسیه، آذربایجان، «آمریکا»، هند، فرانسه، «ایتالیا»، «سوریه»، «سنگال»، «مراکش»، «اسپانیا»، «تاجیکستان» و «بریتانیا» نیز داشته که تصاویرش در سطح اینترنت انتشار یافته و همچنین روابط گرمی با خانواده پهلوی، به ویژه فرح پهلوی دارد.
اهداف ذکر شده برای شبکه فرهنگی، رسانه ای آقاخان به گفته گردانندگان آن، مواردی از قبیل تقویت جامعه مدنی، توسعه روستایی و آموزش زنان و دختران، آموزش کلان با تأسیس دانشگاه ها و آکادمی های مختلف در سراسر جهان و. . . می باشد.
از بزرگترین اهداف شبکه آقاخان، شناسایی و جذب استعدادهای درخشان کشورهای مسلمان و ارائه بورس به نخبگان آنان است تا به گفته مقامات این فرقه، در آینده بتوانند فرهنگ کشورهای مسلمان را منطبق با اقتضائات تمدّن غرب و گفتمان مدرن شکل دهند.
این فرقه، همچنین همکاری و سرمایه گذاری گسترده ای با شرکت «مایکروسافت» آمریکا، «بنیاد راکفلر»، «بنیاد فورد»، دانشگاه هاروارد و «وزارت تعاون و توسعه اقتصادی آلمان»، «آلکاتل»، «بوئینگ» و «بنیاد شل» انگلیس، «صندوق توسعه اجتماعی ژاپن»، «بانک اسکوشیای کانادا»، «سازمان تعاون کلیساهای هلند»، «کانتون سوئیس»، همکاری و روابط نزدیک با دولت های ایالتی «گجرات»، «راجستان»، «ماهاراشترا» و «دهلی» هند، «جمعیت تنظیم خانواده» پاکستان، «سازمان باستان شناسی» سوریه و «قزاقستان»، «حکومت ولایت خودمختار کوهستان بدخشان تاجیکستان» و همکاری مستقیم با دولت افغانستان، تانزانیا، سوریه و «فیلیپین» را عملی نموده است.
از سوی دیگر، فرقه آقاخان، با انتشار کتابچه ای تحت عنوان «شبکه توسعه آقاخان» اقدام به تشریح تاریخچه و اهداف اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خود در میان بیش از پنجاه کشور و در قالب صدها شرکت و مؤسّسه اقتصادی و فرهنگی نموده است که در بخشی از آن، چنین آمده است: شبکه توسعه آقاخان، متشکل از گروهی از سازمان های غیرمذهبی، بین المللی و خصوصی است که در جهت بهبود فرصت ها و ارتقای شرایط زندگی مردم در مناطق در حال توسعه جهان، تلاش می کند، در این راستا، فعّالیت های غیرانتفاعی را در دستور کار خود قرار داده است.
شبکه توسعه آقاخان و جمهوری اسلامی ایران
اسماعیلیه در قرن های اخیر، دیگر آن گروه سرکش و یاغی که در کوه ها و غارها سنگر می گرفتند و با ترورهای مخفیانه خویش، رعب بر دل مخالفان می افکندند، نیست؛ بلکه دستور کار خود را بر مبنای «انطباق با محیط و تغییرات تاریخی» بنا نهاده است. «شبکه توسعه آقاخان» فعّالیت های گسترده ای را در سطح بین الملل و همچنین جمهوری اسلامی ایران، در حال اجرا دارد.
نوسازی و گسترش فرقه اسماعیلیه در قرن اخیر، هم زمان با شکل گیری فرقه های استعماری «بهائیت» و «بابیت» در ایران بوده است، به نظر می رسد، نزدیکی شعارها و آموزه های بهائیت و فرقه اسماعیلیه، مدرن، کاملًا حساب شده و تحت یک مدیریت پشت پرده می باشد و این تشابه هیچگاه به صورت اتّفاقی رخ نداده است.
بررسی نوع تأثیرپذیری بهائیت در عقاید خود با توجّه به هم زمانی حمایت انگلستان از آقاخان اوّل و پیدایش فرقه بهائیت می تواند زمینه این آگاهی را افزایش دهد؛ به عنوان مثال، فرا رسیدن قیامت که توسط ائمّه اسماعیلی مطرح شد و پایان شریعت و شروع به اباحه گری در نسخ شریعت محمّدی و تأثیرپذیری توسط باب و بعداً بهاءالله تاثیر داشته است؛ آنجا که طاهره قرّةالعین در «بدشت» (روستایی در هفت کیلومتری شرق «شاهرود») قیامت کبری و نسخ شریعت را اعلام و تمام وظایف دینی را ملغی اعلام کرد. جایگزینی «جماعت خانه» در اسماعیلیه آقاخانیه به جای «مسجد» و جایگزینی «مشرق الاذکار» در بهائیت نیز به این شباهت در مدیریت شبکه ای دامن می زند.
البتّه ما به هیچ وجه کافران ملحدی، چون بهائیان را با فرقه اسماعیلیه مسلمان هم ردیف نمی دانیم و در جهت تکفیر کسی نیستیم و مرادمان از مطرح کردن این بحث، بررسی علّت نزدیکی شعارهایی، چون سکولاریسم و اباحه گری در طول تاریخ. . . از ناحیه این دو فرقه متفاوت است که می بایست با بررسی و تحقیق، حقیقت تبیین شود و مشخّص شود سرمنشأ اصلی و خط دهی از کجاست؟
نظام دعوت آقاخانی، همانند اسماعیلیان سابق نیست و مبلّغ به آن معنا ندارد؛ در حالی که با توجّه به عمق نفوذ شبکه آقاخان در ساختارهای کشورهای مختلف، بررسی این موضوع که این شبکه چگونه از روش های اقتصادی، اجتماعی برای جذب مخاطب استفاده می کند، ضروری است.
منبع: خبرگزاری مشرق www.mashreghnews.ir
جستجو در قاموس نور