×

دانشگاه قرویین (مراکش)

دانش جویان گردید؛ علوم و مواد درسی را تدوین نمود؛ کرسی های علمی و تخصصی را بنا این کلا س ها، که هر صبح و عصر و نیز در بین نمازهای مغرب و عشا در رشته های مختلف این دانشگاه در دو قرن گذشته به بعضی تجربه های مفید بشری- هر چند از غرب مسیحی - نشانه های تمدن عربی و اسلا می، که در مغرب شکوفا شد، در شهر فاس و دانشگاه قویین دانشگاه قرویین بعداز مرینی ها، برهه های ناکارایی ساختار آموزشی و درسی و در برای همگامی دانشگاه قرویین با پیش رفت زمانه، لا زم بود در دروس آن تجدید نظر شود همچون گذشته این دانشگاه بالا ترین مرجع علمی و دانشگاهی در غرب اسلا می زبان علمی مغرب، زبان فرانسوی می باشد و در اکثر دانشگاه های این کشور رواج دارد، اجتماعی جامعه از متقاضیان خانم نیز برای تحصیل در رشته های اسلا می خود و در مقاطع کشور مراکش و هم در این دانشگاه، هزینه های لا زم برای ارائه ی خدمات بورسیه ای همچنین کتاب های مختلفی در علوم و فنون گوناگون برای این مخزن وقف نمود. بی شک دانشگاه قرویین بدون کمک این مخزن علمی غنی، کتاب ها و مخطوطات آن نمی توانست پرتوافشانی های علمی این دانشگاه است. این دانشگاه یکی از اعضای «اتحادیه ی دانشگاه های جهان اسلا م» می باشد. از اصلی ترین اهداف این اتحادیه برقراری ارتباط بین مراکز علمی مهم جهان اسلا می این جو عمومی در فضای دانشگاه قرویین نیز حاکم است. همان گونه که در طی سال های اخیر استادانی از این دانشگاه

چکیده ماشینی


تعداد بازدید : 2757     تاریخ درج : 1390/08/08

39

دانشگاه قرویین از نظر کثرت دانش جویان و انبوه دانش پژوهان و دانشمندانی که از آن فارغ التحصیل شده اند، دومین دانشگاه اسلا می جهان محسوب می شود. جامع قرویین قبل از آن که به سبک جدید اداره شود، بسیاری از بزرگان اندیشه و فرهنگ جهان اسلا م را در دامن خود پرورش داده است.

اگر اولین مدرسه ی شمال آفریقا در «قیروان»(١) تأسیس شده باشد، بزرگ ترین مسجد این بخش از قاره ی سیاه اندکی پس از آن بنا گردیده است؛ «مسجد قرویین» که بنای آن به زمان «پادشاهی اَداراسه»(٢) - اولین دولت اسلا می مغرب به پایتختی «فارس» - باز می گردد.

در بین محققان، برسر تاریخ آغاز برنامه های آموزشی «دانشگاه قرویین» اختلا ف است، اما شکی نیست که نفس تأسیس مسجد قرویین، دانشمندان زمان را بر آن داشته بود که در آن به گسترش معارف اسلا می و تدریس علوم دینی بپردازند، دانشمندانی که در این مسجد، بزرگ ترین همایش را برای شکوفایی حریت تفکر و آزادی بیان یافته بودند.

به مدد همین اهتمام ها بود که مسجد قرویین در طول عصرهای متوالی، عناصر بیداری و پایه های پیش رفت را در خود جمع کرد تا خصوصیات و امتیازات یک دانشگاه را کسب و شخصیت علمی و معنوی خویش را محقق نماید. در همین چارچوب اساتید را جذب کرد؛ پذیرای دانش جویان گردید؛ علوم و مواد درسی را تدوین نمود؛ کرسی های علمی و تخصصی را بنا نهاد؛

کتاب خانه های تخصصی متنوع را تأسیس کرد و به فارغ التحصیلا ن «مدرک» اعطا نمود. تمام این اقدامات باعث شد که این مسجد متصف به صفت دانشگاه گردیده و از مشخصات مؤسسه ی دانشگاهی - به معنای امروزین - برخوردار شود. این چنین بود که از زمان تأسیس مسجد و نصب منبر نمازجمعه تا زمان تشکیل حلقه های درس و مجالس علمی دوره ای طولا نی سپری نشد.

این کلا س ها، که هر صبح و عصر و نیز در بین نمازهای مغرب و عشا در رشته های مختلف علوم و فنون و توسط نخبگان علمی شهر فاس تشکیل می گردید، قرویین را از مسجدی که تنها نماز در آن اقامه می گشت به مرکز علمی درخشانی که بزرگ و بزرگ تر شده، با مجامع علمی مشهور قرطبه، بغداد و مانند آنان رقابت می کرد، تبدیل نمود.

با گذشت زمان و جابه جایی دولت ها در مغرب، اهمیت و جایگاه قرویین آشکارتر و اهتمام به آن شدیدتر می شد. هر سلسله که به قدرت می رسید تلا ش می کرد که در بنای سازه ها، ترمیم نقاط، توسعه ی ساختمان و تخصیص امکاناتی که فرصت علم آموزی و اندیشه ورزی را به تعداد بیش تری از دانش پژوهان بدهد، سهمی داشته باشد.

نقش دانشگاه قرویین در ساختار هویت و تمدن اسلا می

با توجه به این که دانشگاه قرویین از دانشگاه های ریشه دار و مراکز قدیمی تولید علم است، هرآنچه از دانش دانشمندان و میراث علمی و فکری که در طی قرن ها و نسل ها پرورش داده است، از پشتوانه های اساسی هویت اسلا می به شمار میآید و چشمه ی زلا لی است که به تمدن بشری نمونه هایی از طلا یه داران علوم دینی و دانش های مادی را ارائه کرده است.

هنگامی هویت فرهنگ اسلا می، ویژگی ها و تقسیمات کلی ثابت و اصیلی دارد که تمدن این مردم را از دیگر تمدن ها متمایز می گرداند و هویت اسلا می را رایحه ای متفاوت می بخشد، دانشگاه قرویین با توجه به میراث و تفکر تمدنی اسلا می که دانشمندانش به یادگار گذاشته اند، در حفظ اصالت و هویت امت اسلا می تلا ش کرده است که این تلا ش سه رکن اصلی دارد: عقیده، زمان و میراث فرهنگی.

بارزترین چیزی که دانشگاه قرویین در وهله ی اول به جامعه ی مغرب و مرتبه ی دوم به برخی از جوامع اسلا می ارائه کرده است، بنیان نهادن هویت اسلا می و ساخت هویت دینی و حافظه ی اجتماعی است که با کمک روش های علمی و جامع، بین دانش های دینی و دنیوی و نیز شایستگی دانشمندانی که در پهنه ی این دانشگاه عهده دار تدریس بودند به این مهم دست یافت. دانشمندانی که پرتو دانش خود از مرزهای مغرب گذشتند و به آفریقا، آندلس و از آن جا به کشورهای اروپایی رسیدند.

نقش دانشگاه قرویین در انتشار دانش ها و هنرهای مختلف، رسالتی تمدنی بود که ویژگی های هویت اسلا می را محافظت می کرد و در پویایی آن با دفاع از اصالت زبان عربی و معرفی آن به عنوان زبان دانش و معرفت شریک بود. در این زمینه برخی از سلا طین و پادشاهان مغرب با اختصاص سیاست عربی سازی در امور آموزشی، سهم به سزایی داشتند که باعث گردید فرزندان مغرب و مهاجران به آن جا، علی رغم اختلا ف زبان های مادری و لهجه هایشان ، با زبان عربی صحبت می کنند. مغرب هنگامی که به تمدن اسلا می پیوست، از طریق قرویین به ارائه ی هویت خود پرداخت و با میراث فکری ، فرهنگی و مجموعه ی ارزش ها و سنت ها و روش های علمی و معرفتی به تحکیم خصوصیات تمدنی خود پرداخت. علا وه برآن از هنر معماری فارسی، بعضی از کشورهای اسلا می از ان بهره بردند و اقتباس کردند.

هنگامی که مواد آموزشی دانشگاه قرویین شامل علوم دینی (عقاید، علوم قرآن، تفسیر، حدیث، فقه، اصول، سیره ی نبوی و ...)، علوم انسانی(زبان ها و قوایدشان، تاریخ، علوم اجتماعی، شعر، علوم تربیتی، فلسفه و هنرهای مختلف)، علوم محض( حساب، ریاضی ، نجوم و ...) و علوم کاربردی(طب، هندسه و ...) باشد، می توان گفت که در عرصه ی دانشگاه قرویین، شاخص ترین دانش ها و آگاهی های عصر آموزش داده می شد. این زمانی است که مراکز علمی و معرفتی در اروپا هنوز ظهور نکرده بود و بعضی از آموزشگاه های علمی و ترجمه ای اسپانیا خود را با نقل و ترجمه میراث علمای قرویین خصوصاٌ در زمینه ی منطق، پزشکی و نجوم به زبان لا تینی و دیگر زمان های اروپایی تقویت می کردند.

دانشمندان قرویین در گذشته فرهنگ های رایج در شرق و غرب را فرا می گرفتند و به تغییرات اجتماعی و فرهنگی که در هر کدام اتفاق می افتاد

به طور یکسان آگاه بودند. «ابوعباس مکودی» (متوفای ١١٧٠هق) علا قه ی وافری به ایجاد روابط قوی بین دانشمندان قرویین و دانشمندان «زیتونه»داشت و باعث تعامل بین آنان شد.

این دانشگاه در دو قرن گذشته به بعضی تجربه های مفید بشری- هر چند از غرب مسیحی - روی آورد و از آن استفاده کرد و به تعامل پرداخت؛ البته با حفظ ارزش های دینی و ویژگی های فرهنگی و بدون آسیب رساندن به هویت اسلا می. قرویین اجازه نداد تا روی آوردن به دیگر فرهنگ ها دانشگاه را در آن فرهنگ ها محو کند یا با خشک مغزی راه به همه ی فرهنگ ها ببندد و گوشه ی انزوا اختیار کند، بلکه در کنار تمدن اسلا می ماند که دیدگاه خاصی به هستی، حیات و مجموعه ی ارزش ها و ویژگی های فرهنگی متمایز دارد و متفکران و پژوهشگران غربی، که از فاس و دانشگاهش سخن گفته اند. نقش این ویژگی ها را در بنای تمدن بشری، گواهی داده اند.

نشانه های تمدن عربی و اسلا می، که در مغرب شکوفا شد، در شهر فاس و دانشگاه قویین آشکار گشت و پرتوهای آن در اروپا درخشید و چندین قرن به درخشش خود ادامه داد. قرویین در قرن چهارم هجری مدرسه ی کوچکی در طب داشت و مدرسه ی مرینیه در «دارالمخزن فاس جدید» حدود سال ١٨٤٤ م به مدرسه ی مهندسان تحویل شد. سلطان محمد چهارم تصمیم گرفت تا بعضی از فارغ التحصیلا ن آن را برای تحصیل ریاضیات به خارج بفرستد تا سند زنده ای برای علوم در دانشگاه قزویین باشد. این تلا شی بود برای تلفیق ریاضیاتی که قرویین نسل به نسل با تازگی و تکاپو همگام با پیش رفت های نوین به دست آورده بودند.

«رنو»(Renau) آورده است که فاس مهد تمدن بشری به شمار می رود. دانشمندان و دانشآموختگان را از سراسر عالم گردهم آورده است و این شهر برای اسلا م مثل آتن برای اروپا است که همه ی دانش ها، ادبیات و هنرها در آن آموزش داده می شود.

«روم لا ندو» درباره قرویین چنین می گوید: «دانشمندان قرویین از حدود هزار سال پیش مشغول مباحثه های دینی و مناظره های فلسفی بوده اند که دقتش از قدرت فکر ما غربی ها خارج است. آنان تاریخ، علوم، طب و ریاضی می خواندند ارسطو و دیگر متفکران گذشته را شرح می کردند». شاید از بارزترین شواهدی که نقش قرویین را در بنای تمدن بشری روشن می سازد، دانشمندی اروپایی به نام ژربرت باشد که به گفته ی پژوهشگران در قرویین تحصیل کرده و در نهایت به منصب «پاپ سلفستر» معروف شد. گفته می شود او اولین کسی است که بعد از فراگیری اعداد عربی و روش هایش، آن را به اروپا برد.

بعضی از دانشمندان قرویین به عنوان سفیر به جنوب اروپا مثل «غرناطه» و «بولونی» فرستاد شدند. سفارت فرصتی بود تا بعضی علوم و دانش ها را منتقل کنند و سنت های اسلا م و مسلمانان را بشناسانند. تاریخ سهیم «ابن وزان» را معروف به «لیون آفریقایی» و صاحب کتاب وصف آفریقا را در شناساندن فاس و دانشگاهش به اروپایی ها، نقل می کند. قرویین به رشد علم در اروپا کمک کرد و در کاشت نهال های تمدن اروپایی به وسیله ی دانشمندانش سهیم بود؛ دانشمندانی مانند «ابن بنا مرکشی عددی»(متوفاق ٧٢٣ هجری) که کتاب تلخیص اعمال الحساب او که در سال ١٨٦٤ م ترجمه شد، هنوز در اروپا یکی از منابع مورد اعتماد است. در طب و فلسفه امثال

- ابن طفیل(متوفای ٥٨١ هجری)

- ابن زهر (متوفای ٥٩٦ هجری)

- ابن باجه (متوفای٥٣٣ هجری)

- ابن باجه (متوفای ٥٣٣ هجری)

وجود دارند. ابن رشد(متوفای ٥٩٥ هجری) کتاب ها و نظریات علمی و فلسفی شان سهم بسیاری در جنبش علمی اروپا داشت.

نظام آموزشی در دانشگاه قرویین

دانشگاه قرویین بعداز مرینی ها، برهه های ناکارایی ساختار آموزشی و درسی و در نتیجه ایستایی جنبش فکری آزاد که مرینی ها در مغرب گسترش داده بودند، به خود دیده است. این جریان ادامه داشت تا زمان سلطان علوی «سیدمحمد بن عبدالله» (متوفای ١٢٠٤ هجری) که سریعاً متوجه سقوط و سرازیری اوضاع آموزشی در قرویین شده و در پی راهی برای اصلا ح اوضاع آموزشی در دانشگاه برآمد.

می توان گفت که سلطان محمد بن عبدالله اولین کسی است که سنگ زیرین اصلا ح نظام آموزشی در قرویین را بنا نهاد. او اولین کسی بود که به اصطلا ح نظام آموزش فکر کرد و منشوری در سال ١٢٠٣ هجری (١٧٨٩م) صادر کرد که به موجب آن مواد درسی و کتاب هایی که باید درتدریس بر آن اکتفا می شد و محدوده ی منابع هر ماده را معین کرد و تدریس کتاب های توحیدی را، که مبتنی بر جدل کلا می است و به بازگشت به مذهب گذشتگان منجر می شود، ممنوع کرد.

تأکید بر علوم حساب و ریاضی هندسه داشت و در پی فرستادن گروه هایی از قرویین به اروپا برای تکمیل تحصیلا ت بود. فرستادن دانش جو به خارج در دوره ی سلطان حسن اول و مولی عبدالعزیز و دیگران نیز ادامه داشت. این منشور، بر اصلا حات اساسی مواد آموزشی با اولویت علوم دینی تصریح دارد و از شیوه ی استادان و دانشمندان انتقاد می کند که نوشته های اصیل را رها کرده و به خلا صه ها، مختصرها و شرح هایی که با گذشت زمان به معانی اصلی و حقیقی آسیب می رساند، اکتفا می کنند.

سلطان محمد بن عبدالله برای پشتیبانی برنامه اصلا حاتی خود، اقدام به ساخت و تعمیر مدارس و آموزشگاه ها کرد و پس از او فرزندش، سلطان مولی سلیمان (متوفا ١٢٣٨ هجری) راه او را ادامه داد. در زمان او نهضت علمی، تحرک و پویای دایمی به خود گرفت.بادیا لبلیش، مورخ اسپانیایی، نیز که در سال ١٢١٧ از فاس دیدن کرد، این مطلب را تأیید می کند و می گوید: «فاس مرکز فرهنگی آفریقا مانند آتن در اروپا است».

اصلا ح ساختار نظام آموزشی در آنچه که سلطان محمد بن عبدالله ترسیم کرده بود، متوقف نشد. پرونده ی اصلا حات بار دیگر در زمان سلطان عبدالرحمن بن هشام باز شد. او طی سخنانی خطاب به شیخ قرویین در سال ١٢٦١ (١٨٨٥ م) از بعضی دروس در قرویین انتقاد کرد و فرمان به تجدیدنظر در نظام آموزشی و ترتیب مواد درسی داد و از استادان خواست که به نوگرایی در روش ها و مواد درسی روی آوردند.

در زمان سلطان مولی یوسف، فرمانی مبنی بر تأسیس مجلسی صادر شد که بر امور قرویین و برنامه ریزی درسی آن نظارت کند. آنچه در تاریخ قرویین جدید به شمار می رفت، تقسیم مراحل درسی به سه مرحله بود: ابتدایی، متوسطه، نهایی وهمچنین برپایی امتحانات. البته برنامه ی جدید متزلزل بود و تا زمان سلطان محمد پنجم با موفقیت اجرا نشد. در این زمان سندی در سال ١٣٤٩(١٩٣١) صادر شد که مجلس نظارت بر قرویین را موظف به تعیین نماینده ای در قرویین کرد تا راه کارهای آموزش را تنظیم کند. در سال ١٩٣٣ ضمیمه ای به آن الحاق شد که شامل چند فصل می شد و به بیان علوم و هنرهایی که باید در مراحل سه گانه تدریس شود، مدت تحصیل (دوازده سال: سه سال ابتدایی، شش سال متوسطه و سه سال نهایی) و ایجاد رشته ی ادبی در کنار رشته ی دینی در مرحله ی نهایی، می پرداخت. همچنین دانشآموزان پس از موفقیت در امتحانات مرحله ی نهایی مفتخر به دریافت مدرک بین المللی می شدند.

این نماینده از اضافه شدن مواد درسی جدید مانند تاریخ، جغرافی، هندسه و... خبر داد. چنان که در مورد تعداد استادان و حقوقشان و مسؤولیت ناظران و مشخص کردن زمان تعطیلی ها و برپایی امتحانات و... قوانینی وضع کرد.

فراموش نشود که برقراری نظام دست نشانده ی فرانسه در مغرب، جابه جایی پایتخت از فاس به رباط و موانع و فشارهای کنسولگری فرانسه، که رویاروی اصلا حات قرویین می ایستاد، از محوریت دانشگاه می کاست، زیرا این دانشگاه کهن با دانشمندان و دانش جویانش به مقابله با اهداف استعماری بر می خاست.

برای شفاف کردن محدوده ی فعالیت دانشگاه قرویین و دانشگاه محمد پنجم ، که در سال ١٩٥٧ ایجاد شد، «مجلس میهنی عالی پرورش» تأسیس شد که گام های مهمی برداشت؛ در ابتدا آموزش عقاید را در مرحله ی ابتدایی را قرار داد تا این مرحله، مانند تنه ای باشد که شاخه های مختلف در مرحله ی متوسطه از آن منشعب شود و برحسب مواد تخصصی در دانشگاه قرویین با رشته های شریعت، زبان عربی و اصول و یا دانشگاه محمد پنجم با رشته های ادبیات، حقوق، علوم ، طب و ... تحصیل شود.

برای همگامی دانشگاه قرویین با پیش رفت زمانه، لا زم بود در دروس آن تجدید نظر شود و نظام آموزشی جدیدی وضع شود تا همآهنگ با پیش رفت زمانه حرکت کند. بدین رو در سال ١٩٧٥ در امور تربیتی و اداری طبق قوانین «منشور سازمان دانشگاه های مغرب» عمل کرد و از آن پس نظام اداری و تربیتی، درسی، امتحانات و مدارک دانشگاه قرویین پیرو نظامی شد که دیگر دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی مغرب از آن پیروی می کردند. امروزه این دانشگاه دانشکده های زیر را در بر دارد:

1.دانشگاه شریعت در فاس: دانشکده ی اصلی است که ادامه ی تاریخی دانشگاه قرویین قدیم است و به مواد فقهی و اسلا می و قانونی اهتمام می ورزد.

٢. دانشکده ی زبان عربی در مراکش: این دانشکده ادامه ی تاریخی دانشکده ی ابن یوسف در مراکش است و به دروس لغوی، ادبی و اسلا می اهتمام دارد.

٣. دانشکده ی اصول دین در تطوان که به مباحث فکری و فلسفی می پردازد.

این سه دانشکده در سال ١٩٦٣ تأسیس شدند.

٤. دانشکده شریعت در اکادیر: این دومین دانشکده ی شریعت در کشور است که در ١٩٧٩ احداث شد و به مواد فقهی، اسلا می و قانونی می پردازد.

دانشگاه قرویین امروزی

این دانشگاه با گذر ازطول تاریخ و داشتن سابقه ای کهن و درخشان به نقطه امروزین خود رسیده است. همچون گذشته این دانشگاه بالا ترین مرجع علمی و دانشگاهی در غرب اسلا می یعنی کشورهایی همچون مراکش، تونس، آندلس، و... می باشد. رییس دانشگاه توسط پادشاه کشور مغرب منصوب می گردد. این دانشگاه از آن جا که با بودجه ی دولتی تأمین و اداره می شود از سیاست هایی هم جهت و در راستای سیاست ها و اهداف حکومت کشور مغرب، متابعت می کند. لذا رابطه ی بین آن و حکومت ، حسنه و مستحکم است.

در حال حاضر این دانشگاه، دارای چهار دانشکده ی یاد شده است که علا وه بر رییس دانشکده، فردی به عنوان مفتی، که شخصیتی علمی مذهبی است، در راس امور دینی و مذهبی دانشکده انجام وظیفه می نماید.

پذیرفته شدگان در این دانشگاه و سایر دانشگاه های کشور مراکش به آزمون خاصی نیاز ندارند و به همین دلیل با داشتن مدرک دیپلم معتبر می توان در آن ثبت نام کرد.

در دانشکده های این دانشگاه رشته های زیر متناسب با نام دانشکده تدریس می شود:

رشته های فقه اسلا می، حقوق، زبان و ادبیات عرب، فلسفه و فکر، کلا م ودیگر علوم اسلا می. سیستم آموزشی حاکم بر این دانشگاه، سنتی است؛ اما با نگاهی به سیستم های آموزشی روز دنیا، دروس به صورت ترمی - واحدی و با شیوه های متداول دانشگاهی دنیا در هرکدام از دانشکده ها تدریس می شود.

این دانشگاه در سطوح لیسانس تا دکترا به پذیرش دانش جو اقدام کرده و به فارغ التحصیلا ن خود، مدرک رسمی معتبر و مورد قبول وزارت علوم کشور مراکش اعطا می نماید.

زمان طی کردن هر یک از مراحل تحصیلی عبارت است از:

-لیسانس (چهار سال)

- فوق لیسانی (٥/٢-٣ سال)

- دکترا (٥/٣ سال)

همان گونه که ذکر شد، ورود به دانشگاه در کشور مغرب بسیار آسان است، اما گذراندن دروس تحصیلی و گرفتن مدرک از آن بسیار سخت می باشد.

در سطح تحصیلی فوق لیسانس رشته های خاص تری نیز وجود دارند که چند مورد از آنها عبارت اند از:

- قانون خانواده (طبق قوانین اسلا می)؛

- فقه مقایسه ای(مقارن)؛

- فقه معاملا ت؛

- علوم قرآن وحدیث.

قریب به اتفاق اساتید موجود در این دانشگاه بومی و از کشور مراکش می باشند که مدرک دانشگاهی و یا مدرک حوزوی از یکی از حوزه های دینی دارند.

زبان علمی مغرب، زبان فرانسوی می باشد و در اکثر دانشگاه های این کشور رواج دارد، اما با توجه به ارتباط تنگاتنگ اسلا م و زبان عربی، زبان تحصیلی رسمی در این دانشگاه عربی می باشد.

این دانشگاه، در حدود چهارهزار دانشجو، از کشور مغرب و دیگر کشورهای جهان دارد. البته بیش تر این دانش جویان از خود کشور مراکش می باشند و تعداد معدودی از ایشان از کشورهایی مثل اندونزی، مالزی، نیجریه و... است.

قرویین با توجه به آگاهی و درک نسبت به نقش زنان در ساختن فرهنگ ها و زیرساخت های اجتماعی جامعه از متقاضیان خانم نیز برای تحصیل در رشته های اسلا می خود و در مقاطع مختلف ثبت نام به عمل میآورد.

دانش جویان در این دانشگاه به دو دسته ی بورسیه و غیر بورسیه تقسیم می شوند. در کشور مراکش و هم در این دانشگاه، هزینه های لا زم برای ارائه ی خدمات بورسیه ای توسط دولت پرداخت می شود. هر فرد در هنگام فارغ التحصیلی از دبیرستان و اخذ مدرک دیپلم، با توجه به وضعیت و طبقه ی اجتماعی و نیز وضعیت مالی اش مشخص می گردد که آیا می تواند از بورسیه استفاده نماید یا خیر؟ اگر اعطای بورسیه برای فرد محرز گشت، وی می تواند در دانشگاه و رشته مورد علا قه اش ثبت نام نماید.

کتاب خانه ی دانشگاه

کتاب خانه ی دانشگاه «مخزن قرویین» از مهم ترین کتاب خانه های عمومی در مغرب - بلکه در تمام جهان - محسوب می گردد. این کتاب خانه را سلطان ابوعنان مرینی درسال ٧٥٠ هجری تأسیس کرد و ساختمانی در بخش شرقی صحن مسجد قرویین برای آن بنا نهاد. وی همچنین کتاب های مختلفی در علوم و فنون گوناگون برای این مخزن وقف نمود. این کتاب خانه تا زمان احمد منصور سعدی در قرن دهم هجری به همان حال باقی بود تا این که در زمان وی به مکان فعلی آن - متصل به حیاط مدرسه ی صفارین - منتقل گشت.

بی شک دانشگاه قرویین بدون کمک این مخزن علمی غنی، کتاب ها و مخطوطات آن نمی توانست با جریانات معرفتی روز همراهی کند و به درجه ی علمی آرمانی خود در طول قرون متمادی دست یابد. پادشاهان و امیران مغرب به تجهیز این کتاب خانه با مخطوطات نفیس، بسیار حریص بودند و تمهیدات خاصی نیز برای حفظ و نگه داری آنها اندیشیده و اجرا می کردند. آنان همچنین به استنساخ و نسخه برداری از مخطوطات موجود در این مخزن برای اهدا به پادشاهان و حاکمان دولت های مشرق عربی مبادرت می ورزیدند.

از نفیس ترین کتاب های موجود در کتاب خانه ی قرویین می توان به موارد زیر اشاره کرد: «بخش هایی از موطأ مالک (متوفای ١٧٩ هجری) که بر روی پوست آهو و برای مخزن «یوسف بن تاشفین مرابطی» نوشته شده است. کتاب سیره ابن اسحاق(متوفا ١٥١ هجری) که در سال ٢٧٠ هجری نگاشته شده، قدیمی ترین کتاب موجود در مخزن محسوب می شود. مصحف اکبر که سلطان احمد منصور سعدی در زمان افتتاح ساختمان جدید کتابخانه در سال ١٠١١ هجری وقف آن نمود. کتاب العبر ابن خلدون (متوفا ٨٠٨ هجری) که به نام «سلطان ابوفارس مرینی» تألیف شده ودر سفر سال ٧٩٩ هجری به کتاب خانه هدیه شده است.(٣)

قرویین برای تأمین هزینه ی مسجد، استادان، دانش جویان، کتاب خانه و مدارس اقماری اش از اوقاف استفاده می کند. وقف بزرگ ترین پشتیبان برای استمرار فعالیت ها و پرتوافشانی های علمی این دانشگاه است. اموال موقوفه صرف تجهیز مدارس علمیه، حقوق استادان و دانشمندان، جا و غذای

دانش جویان و نیاز کتاب خانه ها می گردد. ضمن این که بخشی از این اموال دراختیار «مفتی قرویین»، که از جایگاهی والا در دانشگاه برخوردار است، قرار می گیرد تا به اجتهاد خویش، در طرح های نیکوکارانه و برای کاهش مشکلا ت مردم هزینه نماید.

راه کارهای پیش نهادی

این دانشگاه یکی از اعضای «اتحادیه ی دانشگاه های جهان اسلا م» می باشد. (این اتحادیه زیرمجموعه ی ایسیسکو، وابسته به سازمان کنفرانس کشورهای اسلا می می باشد.) از اصلی ترین اهداف این اتحادیه برقراری ارتباط بین مراکز علمی مهم جهان اسلا می می باشد. با توجه به اهمیت این اتحادیه در برقراری ارتباط با مراکز معتنابه علمی اسلا می، مناسب است مرکز به عنوان عضوی از این اتحادیه بکوشد تا با داشتن حجم عظیمی از منابع و ذخایر غنی علمی و پژوهشی خود با این دانشگاه مرتبط شود.

در ذیل به چند نمونه از اموری که انجام آنها امکان پذیر است و مرکز جهانی می تواند از آنها به نفع خود بهره برداری نماید، اشاره می شود:

- عقد قرارداد همکاری برای افزایش تعاملا ت با موضوع های زیر و اجرای آن؛

1.تبادل استاد؛

٢. پذیرش دانش جو برای تحصیل در حوزه ی علمیه ی قم، البته در رشته هایی چون فلسفه و یا آشنایی با فرق اسلا می؛

٣. برپایی همایش ها، نمایشگاه های مشترک در ایران و مغرب و نیز دعوت از آنها برای شرکت در همایش های بین المللی مرتبط در داخل ایران؛

٤. تهیه، تدوین و انتشار کتب به منظور ارتقای سطح معلومات اسلا می دانش جویان به طور مشترک؛

٥. تبادل آثار علمی وپژوهشی؛

٦. ایجاد فرصت های مطالعاتی برای دانش جویان مقاطع بالا برای تکمیل پایان نامه؛

٧. ارائه ی خدمات متقابل برای برگزاری تورهای دانش جویان و اساتید؛

٨. اعزام هیأت هایی برای آشنایی بیش تر با دانشگاه و استفاده از امکانات آن؛

٩. تبادل تجربیات.

با توجه به این که کشور مغرب در منطقه ای از دنیا قرار گرفته است که با سه فرهنگ آفریقایی، اروپایی و آسیایی در ارتباط می باشد، این کشور و بالتبع دانشگاه قرویین از اهمیت به سزایی برخوردار است.

- مغرب از سویی با توجه به اسلا می بودن حکومت و مسلمان بودن ملتش، ناگزیر به داشتن روابطی مستحکم با کشورهای اسلا می است تا بتواند خود را در اوضاع آشفته دنیای کنونی حفظ کند و این عامل مثبتی است برای برقراری و توسعه و ارتباطات این کشور با کشورهای جهان اسلا م بالا خص شرق اسلا می.

- از سوی دیگر این کشور در میان کشورهای غرب اسلا می مدعی داشتن نقش سردمداری و رهبری دیگر کشورهای منطقه است؛ عاملی که موجب شده است این کشور دارای روابط خاصی با آن کشورها باشد.

- همچنین نباید از تأثیرات متقابل این کشور و کشورهای غربی همجوار، همچون اسپانیا و حتی غیر از همجوار همچون آمریکا برهم غافل بود. غرب با شیوه های جدید و نوین استعماری سعی بر تسلط بر حکومت و مردم این کشور و البته سایر کشورهای جهان را دارد. در این بین نقش دانشگاه ها در موفقیت و یا عدم موفقیت غرب بسیار حایز اهمیت است. مذهب رسمی کشور مغرب مالکی است. البته مذاهب دیگر اسلا می در این کشور مجاز به انجام فعالیت های خودهستند. در حال حاضر تنها فرقه ای که تا حدود بسیار زیادی از نظر حکومت مطرود و مورد غضب بوده، فرقه وهابیت است که از فعالیت های آن عملا ً ممانعت به عمل می آید.

تعداد شیعیان این کشور نسبت به مذهب مالکی زیاد نیست، اما وجود حکومت های شیعی در ازمنه ی گذشته (حکومت های اولیه و برخی از حکومت های واسطه در مراکش پس از اسلا م علوی و شیعی بوده اند) باعث گردیده تا مردم مغرب به اهل بیت(ع) و خاندان پیامبر(ص) بسیار اظهار ارادت و دوستی نمایند. قابل ذکر است که تعداد قابل توجهی از مردم این کشور از سلا له ی پاک پیامبر اکرم(ص) بوده و جزو سادات هستند.

این جو عمومی در فضای دانشگاه قرویین نیز حاکم است. ذهنیت مسؤولا ن دانشگاه نسبت به مذهب تشیع و کشور ایران منفی نیست.این دانشگاه مایل به برقراری ارتباط با مراکز علمی پژوهشی شیعی است. همان گونه که در طی سال های اخیر استادانی از این دانشگاه برای تدریس و یا سخن رانی به دانشگاه های ایران مثل دانشگاه تهران دعوت شده و دعوت را اجابت نموده اند.

کلمات کلیدی
دانش  |  دانشگاه  |  مغرب  |  اسلا  |  قرویین  |  دانشگاه قرویین  |  مراکش  |  دانشگاه اسلا می جهان محسوب  | 
لینک کوتاه :