امام ابوالحسن علی النقی الهادی (ع) پیشوای دهم شیعیان در نیمه ی ماه ذی الحجه ی سال 212در «صریا» - محلی در اطراف مدینه - چشم به جهان گشودند. «سمانه» نام مادر گرامی حضرت می باشد که طبق شواهد تاریخی، کنیزی با تقوا از منطقه ی مراکش امروزی بوده اند. از القاب مشهور آن حضرت «نقی» و «هادی» می باشد و در کتب فقهی غالبا آن حضرت را «ابوالحسن الثالث» نام می برند.
آن حضرت، هنگام شهادت پدر بزرگوارشان، حضرت جوادالائمه (ع) هشت سال داشته اند ومدّت 33سال از عمر شریف 41 ساله شان را در مسند امامت بوده اند.
حضرت امام هادی (ع) در سال 254در شهر سامراء به دست معتزّ عباسی مسموم شده، به شهادت رسیده اند.
زمانه ی معاصر امام هادی (ع) دارای ویژگی های خاصی می باشد. این امام بزرگوار با 6تن از خلفای ستمگر عباسی (معتصم، واثق، متوکّل، منتصر، مستعین، و معتزّ) هم عصر بوده اند. دوران امام هادی (ع) نیز به مانند دوران پدر بزرگوارشان، پیچیده در خفقان و محدودیتهای شدید سیاسی واجتماعی بوده است؛ دورانی که با گسترش روزافزون ظلم و بیدادگری خلفا و در مقابل، گسترش نهضتهای علوی همراه بوده است. خصوصا زمان حکومت متوکّل - که بیشترین دوره ی امامت آن امام با این خلیفه ی سفّاک، همزمان بوده - در دشمنی با امیر المؤمنین (ع) و علویان وحتّی محبّان اهل البیت، گوی سبقت رااز سایر خلفای عباسی ربوده بود. متوکّل در زمان حیات خود، تلاش های مذبوحانه ای برای تخریب شخصیت امام نمود؛ گرچه همه ی آنها را عقیم یافته و خودرا در برابر نور الهی، محو و ناچیز دیده است. برای نمونه به ذکر یکی از جریانات، بسنده می کنیم:
شبی در پی سعایت ها و توطئه های بدگویان علیه امام، متوکّل بر آن شد که گروهی را شبانه جهت تفتیش، راهی خانه ی امام کند. آن گروه پس از هجوم به خانه ی حضرت و نیافتن آنچه در مورد امام گفته شده بود، آن حضرت را، در حالی که جامه ای برتن داشتند و در حال عبادت بر زمینی مفروش از شن و ماسه نشسته بودند، نزد متوکل بردند.
چون نور امام در سرای متوکّل تابید، او بی اختیار مجذوب هیبت و عظمت امام شد و حضرت را نزد خود نشاند امّا با جسارت تمام، ظرف شرابی را که در دست داشت، به امام تعارف نمود! امام سوگند یاد نمودند و فرمودند: «گوشت و خون من با چنین چیزی آمیخته نیست.» لذا متوکّل منصرف شده، درخواست شعری نمود. امام فرمود: «من شعر کم بلدم». امّا به اصرار متوکّل، شروع به خواندن اشعاری نمود که دگرگونی و تغییر حال متوکّل را به همراه داشت؛ به گونه ای که اشک متوکّل، محاسنش را مرطوب کرده بود. بدین ترتیب بساط میگساری او به جلسه ی وعظ و یادآوری قبر و قیامت بدل شد.(1)
مضمون اشعار امام هادی (ع) در مورد وضع انسان های متمّول و متکبّر بود، که در دنیا از هرگونه امکانات برای حفاظت و عشرت خود بهره می برند. بی خبر از اینکه در قبر، خود غذای کرمها و جانوران خواهند شد.
گفتنی است، از بزرگترین یادگارهای حضرت امام هادی (ع) نزد شیعیان خود، زیارت جامعه ی کبیره می باشد؛ که در آن، یک دوره معرفت و شناخت مقام اهل بیت (ع) درقالب «زیارت» برای شیعیان بیان شده است.
پی نوشت:
1- لازم به ذکر است، جریان مجلس شراب متوکّل و شعر خوانی حضرت امام هادی (ع) را در شماره ی 6 نشریه و در قالب داستان (صفحه ی بحر طویل) به تفصیل بیان کرده ایم.
جستجو در قاموس نور