معرفی کتاب; مأخذ شناسی فمینیست

1 انگلس، فریدریش

«منشاء خانواده ، مالکیت خصوصی و دولت»

چاپ اول، نشر جامی، تهران، 1380، 272 ص.

کتاب حاضر برای اولین بار در سال 1884 بر مبنای تحقیقات انسان شناسی، مورگان در کتاب «جامعه باستان» (1877م) به نگارش درآمده و دستمایه اصلی فمینیسم مارکسیست، شد. نویسنده فرودستی زنان را ناشی از ماهیت زیست شناختی نمی داند؛ بلکه آن را ناشی از تقسیمات اجتماعی و رابطه مالکیت به شمار می آورد. وی طبیعی بودن نهاد خانواده را نمی پذیرد و با استناد به داده های انسان شناسی، نشان می دهد که در دوران های ماقبل تاریخ، مردان و زنان به صورت شبکه های گسترده ی خویشاوندی به گونه ای غیر از روابط موجود در خانواده های مرسوم زندگی می کردند. این نظام هم مادر تبار بود و هم مادر سالار، زیرا اثبات پیوند مستقیم فرزند با مادرش بسیار آسان تر از پیوند با پدرش بود و همچنین به علت اقتصاد کشاورزی، زنان به عنوان تولید کننده، ذخیره کننده و توزیع کننده از قدرت ویژه ای برخور دارند بودند.

2 استورات میل، جان؛ ترجمه علاء الدین طباطبایی

«انقیاد زنان»

چاپ اول، تهران، انتشارات هرمس، 1379، 19 + 160ص

این کتاب در سال 1869 در زمانی منتشر شد که زنان انگلستان، هنوز از بسیاری حقوق از جمله حق رأ ی محروم بودند. نویسنده برتری مردان بر زنان را طبیعی ندانسته، معتقد است، جامعه ای که می خواهد بر برابری کامل زن و مرد بنیاد داشته باشد، باید روابط اجتماعی زن و مرد را تنظیم کند. در فصل نخست طبیعی بودن فرودستی زن را با رد ادلّه موافقان آن به چالش می کشد. در فصل دوم قوانین ازدواج انگلستان را مورد نقد قرار داده آن را نوعی بردگی می داند. در فصل سوم به اشتغال زنان می پردازد و در فصل چهارم فواید آزادی زنان را برمی شمارد. مترجم در مقدمه کتاب نوشته ای از «جین اُگریدی» آورده است که شامل گزارشی مختصر از زندگی میل و شرحی درباره کتاب حاضر است. این کتاب پیش از این تحت عنوان «کینزک کردن زنان» با ترجمه خسرو بیگی با مشخصات ذیل به چاپ رسیده است. چاپ اول، 1377، نشر بانو، تهران، 165ص.

3 رجبی، فاطمه، «فمینیسم در جامعه اسلامی، ص 323 ـ 287

«همایش اسلام و فمینیسم، جلد اول؛ مجموعه مقالات»

احمدزاده، سید مصطفی و اندیشه قدیریان (ویراستاران)

چاپ اول، تهران، دفتر نشر معارف، 1381، 372 ص

نویسنده، ابتدا مبانی اندیشه اسلامی و اندیشه غربی را بیان نموده، آبشخور های فکری فمینیسم و زمینه های شکل گیری آن را تحلیل می کند. سپس با دیدی انتقادی نسبت به فمینیسم، دعاوی این جنبش در مورد تاریخ را به نقد می کشد. ابزاری شدن زن در ایدئولوژی فمینیستی، ارزیابی دستاورد های فمینیسم و جایگاه زن در ارمغان فمینیستی، عناوین دیگر مباحث این مقاله اند. نویسنده در ادامه به چالش های فمینیسم با اسلام پرداخته، علل عدم پذیرش فمینیسم در جهان اسلام و ادعای فمینیسم درباره فقه اسلامی و تاریخ اسلام را مورد بررسی قرار داده است. در پایان نویسنده با نامعلوم خواندن اهداف فمینیسم و غده بدخیم نامیدن آن، به نقد فمینیسم در دنیای غرب، جهان اسلام و ایران می پردازد.

4 عطایی، فاطمه، «تاریخچه فمینیسم در ایران ، ص 390-375

«همایش اسلام و فمینیسم، جلد دوم؛ مجموعه مقالات»

احمد زاده، سید مصطفی و اندیشه قدیریان (ویراستان)

چاپ اول، تهران، دفتر نشر معارف، 1381، 368 ص

نویسنده، فمینیسم در ایران را در سه دوره بررسی می کند. دوره اول از تجدد طلبی تا دوره رضا شاه است که با اعزام دانشجویان به اروپا شروع می شود (1320 هـ.ش). دوره دوم، دوره رضا شاه و دوره سوم، دوره بعد از انقلاب اسلامی است. در دوره اول غرب گرایی با نماد ملی گرایی مورد بررسی قرار می گیرد. در دوره دوم تغییر نظام آموزشی، رفع حجاب و ایجاد موسسات و روزنامه های ویژه زنان و در دوره سوم، گرایش زنان به مفاهیم ارزشی و حضور آنان در دفاع مقدس و برنامه های توسعه کشور مورد بحث قرار گرفته است.

«گذری بر فمینیسم ایرانی» مجید کافی، ص 418- 403

نویسنده، با تشریح چهار رویکرد فمینیستی به معرفی افراد و جریان های فعال در هر رویکرد می پردازد. این رویکرد ها عبارتند از:

تأکید بر عدم تقابل میان زن و مرد

تأکید بر عدم تفاضل میان زن و مرد

فمینیسم جنیست گرا

فمینیسم علم گرا. در ذیل رویکرد دوم، جریان های فمینیسم سیاسی، فمینیسم اسلام گرا، فمینیسم متجددانه و فمینیسم سکولار را مورد بحث قرار می دهد. این مقاله با نقد و بررسی فمینیسم ایرانی به پایان می رسد.

«فمینیسم اسلامی، ترکیب پارادوکسیکال» جعفر مرادی، ص 503-487

نویسنده، پس از ارائه دور نمایی از فمینیسم به مهمترین اهداف این جنبش پرداخته و آن را مورد تحلیل قرار می دهد. مقایسه اسلام و فمینیسم در مسائل عقیدتی، روانی، سیاسی، حقوقی و خانواده موضوع دیگر این مقاله است. در ادامه مقاله، امکان تحقق فمینیسم اسلامی با تحلیل رویکرد های مختلف مطرح در این حوزه، بررسی می گردد. این رویکرد ها عبارتند از تغییر نصوص دینی با استناد به عقل، تحریف محتوایی نصوص دینی به روش های باطن گرایی، تحریف احکام الهی به روش سلیقه ای، دیدگاه های شناختاری و غیر شناختاری در زبان دین.

«زمینه های ظهور فمینیسم در غرب» حمیرا مشیر زاده، ص 546-506

گفتمان تجدد، نظام سرمایه داری و دولت لیبرال و دموکراتیک سه عامل اصلی زمینه ساز برای جنبش زنان در غرب بوده است. نویسنده در این مقاله به چگونگی تاثیر هر کدام از موارد فوق بر جنبش زنان می پردازد.

5 دوبوار، سیمون، ترجمه قاسم صنعوی

«جنس دوم، ج اول و دوم»

چاپ دوم ، تهران، توس، 1380،ج اول ص443، ج دوم ص 728

کتاب جنس دوم در سال 1949 در فرانسه منتشر گردید و در نخستین هفته انتشار 22 هزار نسخه از آن به فروش رسید. دوبوار در این کتاب از مفاهیم اگزیستانسیالیستی استفاده کرده، و بودن زن را مقدم بر ماهیت وی می داند. جمله معروف «زن، زن به دنیا نمی آید، زن می شود» از همین دیدگاه نشئت می گیرد. وی با پذیرش تفاوت های میان زنان و مردان، آن را طبیعی ندانسته؛ بلکه ساخته فرهنگ مرد انه ای می داند که زن را «دیگری» فرض می نماید. وی در این کتاب نشان می دهد که چگونه «واقعیت زنانه» تشکیل شده و چرا زن به عنوان «دیگری» تعیین شده است. این کتاب توانست شکافی که میان موج اول و دوم فمینیسم ایجاد شده بود. پر کند و محرّک پر قدرتی برای ایجاد موج دوم فمینیسم، شود.

6 روباتام، شیلا؛ ترجمه حشمت ا... صباغی

«زنان در تکاپو، فمینیسم و کنش اجتماعی»

چاپ اول، تهران، نشر شیرازه، 1385، 502 ص

کتاب حاضر مقدمه ای تاریخی بر اندیشه ها، سازماندهی و فعالیت هایی است که بر حوزه ای وسیعی از جنبش زنان از اواخر سده هیجدهم تا زمان حال، تاثیر گذاشته است. نویسنده سرچشمه های فمینیسم را در پیوند با تفکر و عمل سیاسی در بسیاری از کشور ها دنبال کرده و به توصیف جنبش های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دیگری که زنان نیز در آن ها شرکت داشته اند، می پردازد. یک مقدمه و شش فصل، اجزای تشکیل دهنده این کتاب است. مقدمه از ماهیت و تاریخچه شکل گیری فمینیسم بحث می کندد. فصول کتاب به تشریح فعالیت زنان به ترتیب تاریخی از اواخر سده هیجدهم و انقلاب فرانسه تا کنون می پردازد. در لابه لای این بحث های تاریخی به گرایش های فمینیستی و نظریات فمینیستی پرداخته می شود.

7 میشل، آندره؛ ترجمه محمد جعفر پوینده

«پیکار با تبعیض جنسی»

چاپ اول، تهران، انتشارات نگاه، 1376، 239 ص

آندره میشل در سال 1959 دکترای خود را در جامعه شناسی از دانشگاه پاریس گرفته است.

وی کلیشه های تبعیض جنسی را در جامعه، مدرسه، بازار کار، دنیای سیاست، رسانه های گروهی و زبان ، شناسایی و تحلیل می کند. سپس برای پاکسازی آنها از این کلیشه ها رهنمودهایی را ارائه می دهد. وی در این بحث توجه ویژه ای به نظام آموزشی می دارد.

8 واترز، مری آلیس و اولین رید؛ ترجمه مسعود صابری

«فمینیسم و جنبش مارکسیستی؛ آیا سرنوشت زن را ساختار بدنش تعیین می کند؟»

چاپ اول، تهران، نشر طلایه پُرسو، 1383، 111 ص

این کتاب از دو بخش تشکیل شده است. بخش اول تحت عنوان «فمینیسم و جنبش مارکسیستی» نوشته ماری آلیس واترز از فعالان سوسیالیستی دهه 60 به بعد است و بخش دوم «آیا سرنوشت زن را ساختار بدنش تعیین می کند؟» به قلم اولین رید می باشد که دارای آثار متعدد درباره ریشه های ستم کشیدگی زنان است و در هنگام مرگش در سال 1979 از رهبران حزب کارگران سوسیالیست بوده است. نویسنده بخش اول درصدد رفع اتهام کورجنسی به جنبش مارکسیسم و سوسیالیسم است، وی آزادی حقیقی زنان را در سرنگونی سرمایه داری می بیند و به تلاش مارکسیست ها در آزادی زنان با ذهنیت خاص خود اشاره می نماید. اولین رید در بخش دوم کتاب نشان می دهد که چگونه تحلیل های مرد سالارانه در ابعاد مختلف، ستم وارد بر زنان را طبیعی و ناشی از ساختار بدن او جلوه می دهد.

9 ال دوالت، مارجوری؛ ترجمه هوشنگ نایبی

«روش رهایی بخش: مطالعات زنان و پژوهش اجتماعی»

چاپ اول، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران و موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1375، ص 390

هدف نویسنده در بخش های شش گانه این کتاب، بیان ویژگی های روش شناسی فمینیستی و همسویی آن با دیگر رویکرد های رهایی بخش می باشد.

در فصل اول سرگذشت خود را به عنوان پژوهشگر فمینیست شدن و نسل دوم فمینیسم بیان می نماید. در فصل دوم با عنوان «روش شناسی فمینیستی چیست؟» ابتدا در خطاب با پژوهشگران جریان غالب، موجودیت روش شناسی فمینیستی را اثبات می نماید و سپس مباحثی را در روش شناسی فمینیستی ارائه می کند.

در بخش سوم از رویکرد «کند و کاو» برای کشف ستم های وارد بر زن را نام می برد و استراتژی های فمینیسم را برای مصاحبه و تحصیل بیان می کند.

«خود به منزله منبع پژوهش» عنوان بخش چهارم است. این عنوان برگرفته از دیدگاهی فمینیستی است که بر خلاف جریان اصلی علم دیدگاه های شخصی را عنصری معتبر و اساسی در شناخت جهان می داند. فصل های این بخش، بیان دو نوع رویکرد پژوهش شخصی / انعکاسی است که همانطور که خود را به عنوان آلاینده به کار می برد، به عنوان منبع نیز به کار می برد.

بخش پنجم اعتراضی است فمینیستی به جو حاکم بر متون پژوهشی. این متون، از آنجا که زبانی خشک و بی طرفانه وعاری از احساس دارد مانع بروز تجربیات شخصی می شود. بخش ششم و پایانی کتاب تلاشی است برای بیان بخشی از دانش فنی روش شناسی فمینیستی، نویسنده در این بخش رهنمودهایی عملی برای پژوهشگران حوزه فمینیسم مطرح می کند.

10 آبوت پاملا و کلروالاس؛ ترجمه منیژه نجم عراقی

«جامعه شناسی زنان»

چاپ چهارم، تهران، نشر نی، 1385، ص 371

نویسندگان این کتاب خانم ها پاملا آبوت و کلروالاس،ه سال ها در دانشگاه های انگلستان مقدمات جامعه شناسی تدریس کرده اند، با نگاهی انتقادی به جامعه شناسی رایج در این کتاب به بررسی موضوعات جامعه شناسی با نگرشی فمینیستی پرداخته اند. انتقاد اصلی ایشان جانب داری از جامعه شناسی رایج است.

این کتاب یک مقدمه و هشت فصل دارد که از این قرار است:

مقدمه؛ نقد فمینیستی جامعه شناسی مرد محورانه و اراده پیش روی

1ـ زنان و قشر بندی 2ـ دختران و زنان جوان 3ـ خانواده و خانوار 4ـ زنان، بهداشت و بیمار داری 5ـ زنان و اشتغال 6ـ زنان، جرم و خلافکاری 7ـ زنان و سیاست 8ـ تولید دانش فمینیستی.

در مقدمه به نقدهای فمینیسم بر جامعه شناسی اشاره کرده، ضرورت جامعه شناسی از دید زنان و رویکردهای مختلف فمینیست ها را در این مورد بیان می کند. در فصل اول به طبقه بندی جنسیت اشاره نموده، حذف زنان از پژوهش های طبقاتی را بررسی می کند.

در فصل دوم پس از تحلیل دوران کودکی و بلوغ دختران به موضوع آموزش دختران و دیدگاه های فمینیستی آموزش می پردازد. تلقی فمینیست ها از خانواده و جایگاه زن در آن موضوع فصل سوم می باشد.

در فصل چهارم به جایگاه زنان در پزشکی و خدمات بهداشتی و نقد فمینیسم پرداخته در فصل پنجم اشتغال زنان از دیدگاه فمینیستی تبیین می گردد. نویسنده مسئله جرم زنان و جرم علیه زنان و دیدگاه های فمینیستی جرم را در فصل ششم تحلیل می کند و در فصل هفتم به حضور سیاسی زنان پرداخته، سیاست ورزی فمینیستی و جنسیتی را بر شمرده و سه دیدگاه تجربه گرا، موضع گرا، و نسبی گرا در مورد روش شناسی را شرح می دهد. در پایان گرایش های فمینیستی لیبرال، مارکسیستی، رادیکال و سوسیالیستی را معرفی می کند. فرهنگ مختصری از واژه ها، اصطلاحات و نام های مطرح در بحث های فمینیستی که مترجم به کتاب افزوده است، پایان بخش مباحث این کتاب است.

11 اعزازی، شهلا

«فمینیسم و دیدگاه ها»

چاپ اول، تهران، روشنگران، و مطالعات زنان، 1385، ص 323

این کتاب حاوی سیزده مقاله از نظریه پردازان فمینیستی در حوزه های مختلفی چون جامعه شناسی مردم شناسی و روان شناسی است.

مقاله اول، «نگرش زنان، نقد رادیکال جامعه شناسی» درتی اسمیت، ترجمه نوشین احمدی خراسانی نویسنده در این مقاله به چگونگی تولید دانش مردانه، پرداخته و مشخص می کند که چگونه مردان به علت موقعیت ممتاز خود در جامعه قادرند این نوع از دانش را تولید کنند. توجه اصلی نویسنده به بیرون قرار داشتن زنان از ساختار تولید علم در جامعه شناسی است.

مقاله دوم «آیا نسبت زن به مرد مانند نسبت طبیعت به فرهنگ است» شری ب اورتنر؛ ترجمه فیروزه مهاجر

اورتنر انسان شناس آمریکایی، به ذاتی یا اکتسابی بودن تفاوت های میان زنان و مردان پرداخته، با پذیرش تفاوت زیستی میان آن دو، معتقد است تنها در چارچوب نظام ارزشی مشخص، تفاوت ها دارای معنای برتر یا پست تر می شوند.

مقاله سوم، «جنسیت، رابطه و تفاوت در نگرش روانکاوی» نانسی جولیا چودورف؛ ترجمه منیژه نجم عراقی

چودروف جامعه شناس نگاهی انتقادی به شکل گیری هویت از دید فروید دارد. وی شکل گیری هویت را از درونی کردن روابط بیماری زای اولیه، نه بر اساس جدا سازی و ... می داند. از آن جا که مادران، اولین مراقبان کودک می باشند، شکل گیری هویت جنسی در پسران از طریق نفی زنانگی و از طریق هویت یابی با مردان شکل می گیرد.

مقاله چهارم «آیا هویت جنسی مردانه توجیهی است برای سلطه مردانه؟» آیرس ماریون یانگ؛ ترجمه فرخ قره داغی

نویسنده با این ادعا که تمایزهای جنسیتی به برقراری سلطه مردانه، منجر می شود به توضیح سلطه مردانه پرداخته و میان تفاوت های جنسیتی و سلطه تمایز قایل است.

مقاله پنجم «جامعه پذیری: زنان و مردان چگونه ساخته می شوند؟» بویگیته بروک و همکاران؛ ترجمه مرسده صالح پور.

این مقاله به معرفی دیدگاه های جامعه شناسان فمینیست آلمانی، درباره جامعه پذیری جنسیتی می پردازد نویسنده بر اهمیت نقش زنان و این که به کدام جنس تعلق دارند، تأکید می کند.

مقاله ششم «باز اندیشی در مفاهیم جنس و جنسیت» کریستین دلفی؛ ترجمه مریم خراسانی

دلفی در مقام فمینیست ماتریالیست فرانسوی توجه خاصی به تفاوت های زیستی به عنوان عامل ستم بر زنان ندارد، بلکه بیشتر متوجه مفهوم زنانگی در شرایط موجود اجتماعی است وی در این مقاله جنسیت و روابط آن با جنس را مورد توجه قرار می دهد.

مقاله هفتم «جامعه شناسی انتقادی و روابط جنسی» کتی دیویس؛ ترجمه فریده حمیدی

نویسنده به مقوله جنسیت و رابطه آن با قدرت می پردازد. نگاه وی به مفهوم قدرت در سلطه نظریه پردازی های فمینیستی است.

مقاله هشتم «جنسیت، طبقه و قشر بندی؛ رهیافتی نو» سیلویا والبی؛ ترجمه نیره توکلی انتقاد دیگر جامعه شناسان فمینیست، بر این محور هر چند که طبقة اجتماعی اساساً از طریق مشخص کردن موفقیت مردان در ساختار طبقاتی جامعه شکل گرفته است و باید توجه داشت که ملاحظه زنان در تحلیل های طبقاتی ضروری است.

مقاله نهم «سرمایه داری، مرد سالاری و تفکیک شغل بر اساس جنس» هایدی هارتمن؛ ترجمه آویده نهاوندی

هارتمن اقتصاد دان و فمینیست سوسیالیست آمریکایی است. وی در این مقاله وی بر نظارت مردان بر سازمان ها و اتحادیه هایی که زنان را از مشاغل به حاشیه رانده، تأکیده کرده و به این نکته اشاره می کند که استثمار سرمایه داران از نیروهای کار و نیز سلطه مرد سالارانه مردان بر زنان با یکدیگر تفاوت دارد.

مقاله دهم «سرمایه داری و رهایی زن» میشل بارت؛ ترجمه نسترن موسوی

بارت ساز و کارهایی را که ستم بر زنان را در عرصه های مختلف پابرجا نگه می دارند، تحلیل می کند. تاکید بارت بر اهمیت ایدئولوژی در تولید و باز تولید ستم بر زنان است.

مقاله یازدهم «گوناگونی کارهایی که همسران انجام می دهند» کریستین دلفی و دیانالئونارد، ترجمه فریده همتی

در این مقاله، تنها کارفرمایان را از کسانی می داند که از فعالیت های خانگی زنان سود می برند؛ بلکه شوهران را هم از این دسته می شمرد.

مقاله دوازدهم «کارگران خانگی» سامی و سترودن؛ ترجمه الهه غیاثوند

نویسنده در یک بررسی میدانی، نمونه هایی از کار زنان کارگر و نگرش آنان به کارهای خانه را توضیح می دهد.

مقاله سیزدهم «پوشش برای زنان، روش های فمینیستی» لنراکاسگر و موریس مک هیو؛ ترجمه ابوالقاسم پور رضا

این مقاله پس از انتقاداتی که به معرفت شناختی مردانه وارد می کند، به توضیح روش های پژوهشی از دیدگاه فمینیستی می پردازد و مستدلانه بیان می نماید که چرا بهتر است زنان پژوهش ها را انجام دهند و چرا پژوهشی فمینیستی برای زنان و نه دوباره زنان است.

12 استر نباتی، دومینیک؛ ترجمه ثریا پاک نظر

«مقدمه ای بر نظریه های فرهنگ عامه»

چاپ اول، تهران، گام نو، 1379

در فصل فمینیسم و فرهنگ عامه، در صفحات 288-239 این کتاب نویسنده در صدد معرفی مطالعاتی است که سبب گسترش تحلیل فمینیستی از فرهنگ عامه شده است. در این راستا، نویسنده نقد هایی را که فمینیست ها بر برخی مقولات مرتبط فرهنگ عامه وارد نموده، بیان می نماید. تبلیغات و بازنمایی زنان در فرهنگ عامه، جایگاه زنان در فرهنگ عامه، تحلیل محتوایی و نشانه شناسی در مطالعه و فرهنگ عامه و رابطه بین ایدئولوژی فرهنگ عامه و پیام گیران از جمله این مقولات می باشد.

13 بورک، رابرت، اچ؛ ترجمه الهه هاشمی حائری

«در سراشیبی به سوی گومورا؛ لیبرالیسم مدرن و افول آمریکا»

چاپ اول، تهران، انتشارات حکمت، 1378، 784 ص.

این کتاب که از نقش لیبرالیسم در انحطاط آمریکا پرده برمی دارد، در فصل یازدهم تحت عنوان «جنسیت و سیاست؛ ضربه فمینیسم افراطی بر فرهنگ آمریکایی» ص 505-437 به ارزیابی آراء فمینیسم رادیکال پرداخته و دیدگاه های این گرایش را به ویژه در مقولاتی مانند سیاست، خانواده، دین، آموزش عالی و نیروهای مسلح نقد می کند. این بخش از کتاب در کتاب نقد، ش 17، ص 125-118 گزارش شده است.

14 بستان (نجفی)، حسین

«نابرابری و ستم جنسی از دیدگاه اسلام و فمینیسم»

چاپ اول، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1382، ص 140

نویسنده در اولین فصل از بخش اول کتاب به معرفی گرایش های فمینیستی پرداخته، شخصیت های مطرح هر گرایش را نام می برد. فمینیسم لیبرال، مارکسیست، رایکال، سوسیالیست، اگزیستانسیالیست لیست، روان کاوانه، پست مدرنیسم گرایش های مطرح در این فصل هستند. نویسنده در بخش دوم کتاب و در فصل اول آن راهبردهایی را که گرایش های فمینیستی برای خروج از سلطه مردان ارائه می دهند تشریح می نماید. نظریه اسلام و راهبردهای آن برای رفع ستم جنسی در سایر فصول کتاب بیان می شود.

15 پاسنو، دایانا؛ ترجمه محمد رضا مجیدی

«فمینیسم؛ راه یابی راه؟! کشف دوباره خواست خدا برای آزادی زنان»

چاپ اول، تهران، دفتر نشر معارف، 1382، ص 207

خانم پاسنو، زنی آمریکایی و مسیحی مومنی است که در دهه 70 میلادی در دوران دانشجویی خود به جنبش فمینیسم علاقه مند می شود. ولی این علاقه هر روز کمتر شده تا جایی که از وی یک منتقد جدی می سازد. این کتاب حاصل نقدهای وی به جنبش فمینیسم، آموزه ها و دستاوردهای آن می باشد. گرچه این کتاب حاوی مباحث عمیق نظری نمی باشد ولی از آن جهت که جنبش فمینیسم ر از دید یک منتقد معتقد به مسیحیت حکایت می کند که در بطن واقعیت های اجتماعی آمریکا در اوج فعالیت های جنبش فمینیسم حضور داشته، با ارزش است. دیدگاه فمینیسم در مورد مادری، سقط جنین، مرد سالاری، هم جنس بازی، اشتغال زنان، از جمله موضوعاتی است که نویسنده فمینیسم را در مورد آنها به چالش می کشد.

16 حسنی، حمید رضا (سرویراستار)

«فمینیسم و دانش های فمینیستی»

چاپ اول، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، زمستان 1382، 384 ص

این کتاب حاوی یک مقدمه و ترجمه 13 مقاله از «دایرة المعارف فلسفی روتلیج» در مورد فمینیسم، جنسیت و دانش های فمینیستی است. به جز سه مقاله 9، 12، و 13 بقیه مقالات در پایان هر یک مورد نقد قرار گرفته است.

در مقدمه ص78-11، محمد رضا زیبایی نژاد تحت عنوان «فمینیسم» به واژه شناسی و تاریخچه فمینیسم، فمینیسم در عرصه بین الملل، فمینیسم اسلامی و معرفی برخی اندیشه های فمینیسم می پردازد. محمود فتحعلی درباره اخلاق و الهیات فمینیسم بحث می نماید. معرفت شناسی فمینیستی، «فمینیسم و علم» و «فمینیسم و علوم اجتماعی» موضوعاتی است که مورد بررسی علیرضا قائمی نیا قرار گرفته است. محمد تقی سبحانی در مورد فمینیسم و زبان و فلسفه سیاسی فمینیسم توضیحاتی می دهد و محمد تقی کرمی موضوع فمینیسم در روانکاری را به بحث می گذارد. مقالات ترجمه شده عبارتنداز:

1ـ «فمینیسم» سوزان جیمز، ترجمه عباس یزدانی، ناقد محمد رضا زیبایی نژاد، ص 142-79

این مقاله با نگاهی تاریخی به توضیح فعالیت جنبش فمینیسم و دیدگاه های آن از آغاز تاکنون می پردازد.

2- «حقوق فمینیستی» ای. اف کینگدام، ترجمه عباس یزدانی، ناقد محمد رضا زیبایی نژاد، ص 166-143

در این مقاله دو نظریه معروف فمینیستی در مورد حقوق یعنی طرح تساوی و طرح تغییر، مطرح و مورد انتقاد قرار می گیرد.

3- «اخلاق فمینیستی» از رزماری تونگ، ترجمه عباس یزدانی، ناقد محمود فتحعلی، ص 180-167

در این مقاله سه رهیافت اخلاق زنانه، اخلاق مادری و اخلاق هم جنس گرایی زنانه و تبیین ویژگی های اخلاق فمینیستی تشریح می گردد.

4- «الهیات فمینیستی» از مارجوری ساشوکی، ترجمه بهروز جندقی، ناقد هادی صادقی، ص 196-181

این مقاله به تاریخچه الهیات فمینیستی و موضوعات فمینیستی مطرح در این حوزه می پردازد.

5- «معرفت شناسی فمینیستی» از لوراین کد، ترجمه عباس یزدانی، ناقد علیرضا قائمی نیا، ص 218-197

در این مقاله زمینه شکل گیری معرفت شناسی فمینیستی، رابطه بین فمینیسم و تجربه گرایی، دیدگاه های معرفتی غیر تجربی فمینیستی و لوازم پذیرش انتقادات فمینیستی به معرفت شناسی مورد بحث قرار می گیرد.

6- «جنسیت و علم» از ساندرا هاردینگ، ترجمه بهروز جندقی، ناقد علیرضا قائمی نیا، ص 240-219

این مقاله خاستگاه و گستره بحث های جنسیت و علم را بیان و تحلیل های گوناگونی را که برای نشان دادن تاثیر جنسیت در علم به کار رفته است، معرفی می کند.

7- «فمینیسم و علوم اجتماعی» از آلیسون وایلی، ترجمه عباس یزدانی، ناقد علیرضا قائمی نیا، ص 280-257

نقدهای فمینیستی بر علوم اجتماعی، تحقیقات فمینیست ها در این علوم و لوازم فلسفی این نقد ها و تحقیقات، موضوعاتی است که نویسنده بدان پرداخته است.

8- «زبان و جنسیت» از سالی مک کانل ـ جنیت، ترجمه عباس یزدانی، ناقد محمد تقی سبحانی، ص 280-257

تاریخچه مباحث زبانی ـ جنسیتی و نظریات مطرح در آن، رابطه رفتار اجتماعی با جنسیت و زبان با اشاره به نظریه چامسکی، مراد زبان شناسان و فمینیست ها از گفتمان و بررسی تغییرات زبان و جنسیت، موضوعات مطرح در این مقاله می باشد.

9ـ «فلسفه جنسیت» از آلن سوبل، ترجمه بهروز جندقی، ص 312-281

نویسنده پس از تحلیل مفهومی فلسفه جنسیت و تعریف عمل جنسی، به بررسی دیدگاه ساختار گرایی درباره عمل جنسی می پردازد. تحلیل جنبه متافیزیکی در امور جنسی، تبیین نظریه حقوق طبییعی آکویناس، بررسی دیدگاه کانت و کانتی های معاصر درباره اخلاق جنسی، ارزیابی دیدگاه های مطرح دربارة مسئله «رضایت و اعمال زور» در عمل جنسی و مسئله «شکنجه دهی در لذت جنسی» از دیگر موضوعات این مقاله می باشد.

10ـ «فلسفه سیاسی فمینیستی» از سوزان مندوس، ترجمه عباس یزدانی، ناقد محمد تقی سبحانی، ص 334-313

حوزه فلسفه سیاسی فمینیستی، تاریخچه آن، دیدگاه گرایش ها ی فمینیستی لیبرال، مارکسیسم، سوسیالیسم، افراطی، پست مدرنیسم، و فمینیست های جدید، درباره فلسفه سیاسی مباحث اصلی این مقاله اند.

11ـ «فمینیسم و روانکاوی» از مارگارت وتیفورد، ترجمه عباس یزدانی، ناقد محمد تقی کرمی، ص 352-335

این مقاله به گرایش های موجود در فمینیسم روانکاوانه و موضوعات نظری مطرح در آن می پردازد.

12 «نقد ادبی فمینیستی» از گایاتری چاکراورتی اسپیواک، ترجمه عباس یزدانی، ص 360-353

تاریخچه نقد ادبی فمینیستی و دیدگاه آن درباره «نظریه»، دو موضوع مطرح در این مقاله است.

13ـ «زیبا شناسی فمینیستی» از کارولین کورس مایر، ترجمه عباس یزدانی، ص 370-361

این مقاله از نقدهای فمینیستی بر زیبا شناسی و هنر، وجود نگاه مردانه در زیبا شناسی و سبک هنری مشترک زنانه بحث می نماید.

17 ریترز، جورج؛ ترجمه محسن ثلاثی

«نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر»

چاپ دوم، تهران، انتشارات علمی، 1374

نویسنده در صفحات 526-459 کتاب بعد از بیان تفاوت های نظریه فمینیستی با سایر نظریه های جامعه شناختی به اصول نظری جنبش فمینیسم اشاره می نماید. سپس نگاهی تاریخی به ریشه های فمینیسم و تعامل جامعه شناسی و فمینیسم می افکند. در ادامه نظریه های فمینیستی معاصر، نظریه های تفاوت های جنسی، نابرابری جنسی و ستمگری جنسی، به طور مفصل مورد بررسی قرار گرفته، موضع گیری هر یک از گرایش های فمینیسم لیبرال، مارکسیست، سوسیالیست و رادیکال در مورد این نظریه ها تبیین می گردد. در ادامه نظریه جامعه شناختی فمینیستی و چهار ویژگی متمایز آن در کانون توجه نویسنده قرار می گیرد. بحث پایانی کتاب، تفاوت نظریه فمینیستی و جامعه شناسی سنتی در سه انگاره واقعیت های اجتماعی، تعریف اجتماعی و رفتار اجتماعی می باشد.

18 ریو سارسه، میشل؛ ترجمه عبدالوهاب احمدی

«تاریخ فمینیسم»

چاپ اول، تهران، روشنگران و مطالعات زنان، 1385، ص 200

نویسنده استاد تاریخ معاصر در دانشگاه هشتم پاریس دسن دَنی، می باشد و نوشته های متعددی پیرامون فمینیسم و جنیست به چاپ رسانیده است. وی در این کتاب تاریخ فمینیسم را از انقلاب کبیر فرانسه تا روزگار ما بررسی می کند و به جز اشاره هایی به جنبش زنان در آمریکا، عمدتاً به جنبش زنان در فرانسه می پردازد.

19 زیبایی نژاد، محمد رضا و محمد تقی سبحانی

«درآمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام»

چاپ دوم، قم، دارالنور دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، 1381، 246 ص.

در بخش اول این کتاب طی سه فصل مبانی فکری غرب در نگرش به شخصیت زن، مبانی اسلامی در نگرش به شخصیت زن و اصل شخصیت زن از نگاه اسلام بررسی می گردد. بخش دوم به جریان شناسی نهضت زنان می پردازد. در فصل اول این بخش نهضت زنان در غرب، جریان شناسی و نقدهایی بر آن وارد می گردد و در فصل دوم، نهضت زنان در ایران جریان شناسی می شود.

20 سدی، رامان، و پیتروید وسون؛ ترجمه عباس فجر

«راهنمای نظریه ادبی معاصر»

چاپ دوم، تهران، نشر طرح نو، 1377

فصل هشتم و پایانی این کتاب به معرفی نظریه های ادبی فمینیستی اختصاص دارد (صفحات 287-253) نویسنده این نظریه ها را در سه بخش بیان می کند. موج اول، موج دوم و نظریه های جدید تر.

در موج اول از «ویرجینا وولف» و «سیمون دوبوار» نام برده، آثار آنان را مورد تحلیل قرار می دهد. در موج دوم «کیت میلت»و «فایرستون» را مطرح و از فمینیسم مارکسیستی بحث می نماید. هم چنین فمینیسم انگلیسی ـ آمریکایی به ویژه «الین شووالتر» و فمینیسم فرانسوی به ویژه «کریستوا»، «سکیسو» و «ایریگاری» را مورد تحلیل قرار می دهد. در پایان از نظریه های ادبی سیاهان، زنان رنگین پوست و زنان هم جنس خواه به عنوان نظریه های جدیدتر نام برده و مختصراً معرفی می کند.

21مجموعه مقالات همایش سراسری زنان، ج اول: جهانی سازی»

چاپ اول، تهران، دفتر نشر معارف، 1385

در این مجموعه چهار مقاله در ارتباط با فمینیسم به چشم می خورد.

مقاله اول «تاثیر مبانی فلسفی اسلام و فمینیسم بر نمونه هایی از نظریات اجتماعی» از مهدیه السادات مستقیمی در صفحات 68-35 به چاپ رسیده است. این مقاله ضمن بیان اهمیت رویکردهای مبنایی، تاثیر بعضی از خاستگاه های فلسفی اسلام و فمینیسم بر محور های مهمی از مسائل اجتماعی زنان بیان می شود. اختلاط محیط های زنانه و مردانه، وضع قوانین در مسئله اشتغال زنان و مشارکت زنان در الگوهای توسعه از جمله این محورها می باشد.

مقاله دوم، «منزلت زن در اندیشه اسلامی و فمینیستی با تحلیل اسناد بین المللی» نوشته سید ابراهیم حسینی می باشد. این مقاله در صفحات 232-181 پس از معرفی جریان فمینیسم و انگیزه های پنهان این جریان به ردپای آموزه های فمینیستی در اسناد بین المللی پرداخته، پیامدهای منفی آن را بیان می کند. سپس اصول بنیادین در نگرش اسلامی به زن را بررسی می کند. تفاوت حقوقی بین زن و مرد و فرضیه های مختلف در مورد آن، موضوعات دیگر این مقاله است.

خانم ملیحه سادات سید رضا در مقاله «نقد و ارزیابی فمینیسم از دیدگاه قرآن، سنت و فرهنگ اسلامی» در صفحات 258-233 به ضرورت بحث در مسائل زنان، معرفی فمینیسم و تاریخچه آن و بیان جایگاه زن در اسلام به ویژه در دیدگاه حضرت امام خمینی(ره) می پردازد.

مقاله چهارم «اندیشه های سیاسی فمینیستی» از مقصود رنجبر می باشد. معرفی شاخه های اندیشه فمینیستی و لیبرال، مارکسیست، سوسیالیست و رادیکال، محور های اصلی نظریه پردازی فمینیستی برابری و قدرت سیاست فمینیستی، مرد سالاری جنس و جنیست، حوزه های عمومی و خصوصی، سیاست ورزی فمینیستی و موضع گیری اسلام نسبت به اندیشه های سیاسی فمینیستی از موضوعات مطرح در این مقاله اند.

22مجموعه مقالات همایش سراسری زنان، ج 4

چاپ اول، تهران، دفتر نشر معارف، 1385

در صفحات 129-84 این مجموعه مقاله ای از سید سادات فاضل فیض آبادی، با عنوان «فمینیسم و پیامد های آن» به چاپ رسیده است. وضعیت زنان قبل از رنسانس و قرون بعد از آن، گرایش ها و نظریات فمینیستی، جایگاه خانواده در نظریات فمینیستی، پیامدهای منفی فمینیسم، فمینیسم در ایران و مسایل زنان از دیدگاه امام خمینی (ره) از موضوعات مطرح در این مقاله است.

23 فریدمن، جین؛ ترجمه فیروزه مهاجر

«فمینیسم»

چاپ اول، تهران، نشر آشیان، 1381، 160 ص

نویسنده در یک مقدمه و پنج فصل، فمینیسم را به بحث می گذارد. در مقدمه کتاب، تعریف فمینیسم و مشکلات آن بحث می شود.در فصل اول به تساوی و قضاوت در دیدگاه فمینیستی می پردازد. در ضمن بحث هایی مربوط به جنس و جنسیت و تفاوت های اخلاقی نیز مطرح می شود.

روابط فمینیسم با امور سیاسی موضوع فصل دوم است. در این فصل در حوزه های عمومی و خصوصی، مبارزه برای حق رأی و دیگر موضوعات سیاسی فمینیستی مطرح می شود.

در فصل سوم رابطه سرمایه داری و مرد سالاری، کار خانگی و رابطه فمینیسم و محیط زیست بحث می شود، عنوان این فصل «اشتغال و اقتصاد جهانی» است.

فصل چهارم با عنوان «احساسات جنسی و قدرت» اهمیت احساسات جنسی را برای فمینیست ها تشریح نموده است. هم جنس گرایی، پورنوگرافی، خشونت جنسی، تولید مثل و مادری کردن مباحث مطرح در این فصل می باشد.

فصل پنجم و پایانی کتاب به مشکل تفاوت میان زنان، تحت عنوان «قومیت و هویت: مشکل ذات گرایی و چالش پسا مدرن می پردازد. فمینیسم سیاه، رابطه فمینیسم غربی با جهان سوم، فمینیسم های پساساختار گرا و پسا مدرن از جمله موضوعات مورد بحث در این فصل است.

24 کرین، ویلفرد و دیگران، ترجمه فرزانه طاهری

«مبانی نقد ادبی»

چاپ دوم، تهران، نیلوفر، 1380،360ص

نویسنده در فصل ششم کتاب و در بحث از شیوه های نقد ادبی در صفحات242 تا 246 به نقد فمینیستی می پردازد. در ابتدا تاریخچه ای مختصر از این نقد بیان می شود. سپس ویژگی های این شیوه به همراه معرفی چهره های معروف آن مورد بررسی قرار می گیرد.

25 محمدی، معصومه (ویراستار)

«فمینیسم آمریکایی تا سال 2003»

چاپ اول، تهران، دفتر نشر معارف، 1383،172ص

این کتاب تلخیص و ترجمه ای است از پنج کتاب ضد فمینیستی. بخش اول «نابودی عفاف، ارمغان فمینیسم» نوشته وندی شلیت می باشد نویسنده به مشکلاتی که بی عفتی برای جامعه آمریکا به بار آورده است اشاره نموده، عفت را امری ذاتی و زنان با عفت را از لحاظ جنسی فعال تر می داند.

بخش دوم «فمینیسم و مذهب» نوشته دایان پاسند، به انتقاد از فمینیسم پرداخته وآموزه ضدیت آن را با آموزه های مسیحی بیان می کند. وی سعادت حقیقی انسان را تنها از طریق ارتباط با خداوند می داند بخش سوم با عنوان «پسران» قربانیان فمینیسم، نوشته کریستینیاهوف سوموز، به بحران موجود در میان پسران آمریکایی اشاره نموده آن را تبلیغ فمینیست ها بر علیه مردان و مظلوم نمایی دختران می داند. سپس به ادعاهای فمینیست ها بر علیه مردان پرداخته، آن ها را مورد تحلیل قرار می دهد. «آثار اقتصادی فمینیسم بر زندگی زنان» نوشته سیلویا آن هیولت، بخش چهارم این کتاب را تشکیل می دهد. نویسنده ابتدا تاریخچه ای از جنبش حقوق برابر فمینیسم و جریان مقابله آن را مطرح می کند، سپس به جریان خانواده گرای افراطی می پردازد. در پایان به سرگردانی زمانی که همخواهان مشارکت برابر با مردان و هم خواهان مادر بودن می باشند اشاره کرده و بارد این باور زنان که امروز از عهده این کارها برمی آیند، تنها اثر آن را افزایش استرس و دستمزد پایین دانسته است.

بخش پنجم «تاثیر روشنفکری غرب بر ازدواج و خانواده» از جمیز کیو. ویلسون می باشد.

نویسنده، ابتدا بحث هایی را درباره ازدواج، خانواده و انتظارات مرد و زن از ازدواج مطرح می کند و پس از تشریح ماهیت ازدواج در دوران قبل از رنسانس، به تغییراتی که در مدرنیته در الگوی ازدواج پدید آورده پرداخته است. خانواده در میان بردگان، فرهنگ فرزند محور، طلاق، مادران شاغل و تحولات فرهنگی ازدواج از دیگر موضوعات مطرح در این بخش می باشد.

26 گراگلیکا، کارولین؛ ترجمه تلخیص و تدوین: معصومه محمدی

«فمینیسم در آمریکا تا سال 2003، جلد دوم»

چاپ اول، تهران، دفتر نشر معارف، 1385،266ص

این کتاب تلخیص و ترجمه ای است از کتاب «Domestic Tranqility» (آرامش در خانه) از خانم گراگلیکا. نویسنده ضمن توضیح مشکلات زنان و خانواده های آمریکایی و نارضایتی آنان از آموزه های فمینیستی، اهداف و دستاوردهای جنبش فمینیسم را در مسائل اجتماعی و خانواده به نقد می کشد. خانه داری، فرهنگ های تأثیر گذار بر مسائل زنان، زنان شاغل، زندگی زناشویی، اخلاق جنسیتی، سقط جنین، روابط جنسی زنان، نظامی گری، افزایش طلاق، فقر و جرم از جمله موضوعاتی است که نویسنده بر محور آن، فمینیسم را مورد انتقاد قرار می دهد.

27 مشیر زاده، حمیرا

«از جنبش تا نظریه های اجتماعی، تاریخ دو قرن فمینیسم»

چاپ سوم، تهران، نشر شیرازه، 1385، 576 ص.

این کتاب در سه بخش موج های سه گانه فمینیسم را به طور مفصل مورد بررسی قرار می دهد. در هر بخش به زمینه های شکل گیری هر موج، اهداف آن، چگونگی مبارزه و فعالیت های زنان می پردازد. در بخش دوم به گرایش های مختلف فمینیستی نیز اشاره کرده و اندیشه های هر یک را تشریح می نماید. نظریه های فمینیستی موضوع دیگر مطرح در این بخش است. فعالیت های زنان در عرصه علمی در بخش سوم مورد توجه نویسنده قرار می گیرد.

28 مشیر زاده، حمیرا

«مقدمه ای بر مطالعات زنان»

دفتربرنامه ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزرات علوم، تحقیقات و فناوری، 1383، چاپ اول، تهران، 204ص

این کتاب در دو بخش و هشت فصل مباحثی را در حوزه مطالعات زنان مطرح می کند. در بخش اول طی دو فصل زمینه های ظهور جنبش زنان، تاریخچه این جنبش، امواج سه گانه آن و گرایش های مختلف فمینیستی معرفی می شود. بخش دوم به مطالعات زنان می پردازد. در فصل سوم در مورد شکل گیری مطالعات زنان بحث می شود. فصل چهارم به مباحث فلسفی و فرانظری این مطالعات پرداخته و در ذیل آن اخلاق و معرفت شناسی فمینیستی، تشریح می گردد. در فصل پنجم، مطالعات زنان در حوزه تاریخ و در فصل ششم مطالعات اجتماعی فمینیستی، مطرح می گردد. نقد فمینیسم بر جریان اصلی روان شناسی و نظریه های فمینیستی درباره روان شناسی جنسیت در فصل هفتم و سیاست در مطالعات زنان در فصل هشتم مورد بررسی قرار می گیرد.

29 میشل، آندره، ترجمه هما زنجانی زاده

«جنبش زنان»

چاپ اول، مشهد، نشر نیکا، 1383،154ص

نویسنده، وضعیت زنان را از دوران دیرینه سنگی تا قرن بیستم مورد بررسی قرار می دهد. در قرن نوزدهم و بیستم به جنبش فمینیسم پرداخته و فعالیت های زنان را تحت تأثیر این جنبش در کشورهای مختلف تشریح می کند.

30 معصومی، سید مسعود

«فمینیسم در یک نگاه»

چاپ اول، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 1384، 152 ص

کتاب حاضر از دو فصل تشکیل می شود. فصل اول به معرفی جنبش فمینیسم و گرایش های مختلف آن از جمله فمینیسم اسلامی و فمینیسم پسامدرن پرداخته، به نقش سازمان ملل در جریان های فمینیستی اشاره می کند. در فصل دوم و در بحث زنان در ایران، بحث تاریخی جریان های مدافع حقوق زنان قبل و بعد از انقلاب را مطرح کرده و شگردهای نفوذ آنان را بیان می کند. در فصل دوم به معرفی شش گرایش روشن فکری و حقوق زنان در ایران می پردازد و در پایان به اختلاف حقوق زن و مرد از منظر اسلام اشاره نموده، مبانی مطرح در این بحث را بررسی می کند.

31 موسوی، معصومه

«تاریخچه مختصر تکوین نظریه های فمینیستی»

کتاب توسعه، ج 9، نشر توسعه، چاپ اول، 1374، ص 122-114

در ابتدا پیشینه پرداختن به مسایل زنان در اندیشه غربی مورد توجه نویسنده قرار می گیرد. سپس گرایش های فمینیسم لیبرال، فرهنگی، مارکسیست، سوسیالیست، وجود گرا و پسامدرنیسیم معرفی و اندیشه های هر گرایش همراه با چهره های برجسته آن بیان می گردد.

32 واتکنیز، سوزان آلیس و دیگران؛ ترجمه زیبا جلالی نایینی.

چاپ سوم، تهران، نشر شیرازه، 1384، 172 ص.

این کتاب موردی است بر تاریخچه جنبش زنان از بدو تولد آن در انقلاب 1789 فرانسه تا فرا گیر شدن آن طی جنبش های رهایی بخش زنان، در دهه 70 میلادی و سپس بازگشت محافظه کاری در این زمینه. نویسنده، همچنین دستاوردهای این جنبش را معرفی کرده و چالش هایی را که بر سر راه این جنبش بوده بررسی می کند.

33 جگر، آلیسون ؛ ترجمه مریم خراسانی

«فمینیسم به مثابه فلسفه سیاسی»

جامعه سالم، ش 26، اردیبهشت 1375، ص 62-60

نویسنده، نخست جایگاه زن را در خانواده و اجتماع با مقایسه دو دوره پیش از سرمایه داری و بعد از آن تحلیل می کند. سپس به چگونگی پیدایش فمینیسم و تعریف آن پرداخته و دو مفهوم کلیدی این جنبش «آزادی و سرکوب» را توضیح می دهد و با بررسی فلسفه سیاسی فمینیسم مقاله خود را به پایان می برد.

34 جگر، آلیسون ؛ ترجمه س. امیری

«چهار تلقی از فمینیسم قسمت اول و دوم»

قسمت اول: زنان، ش 28، فروردین 1375، ص 52-48

قسمت دوم: زنان، ش 31، آذر 1375، ص 44-40

این مقاله خلاصه ای از مقدمه کتاب «سیاست های فمینیستی و سرشت انسان» تالیف آلیسون جگر است که نخستین بار در 1983 در آمریکا به چاپ رسیده است. در این مقدمه نویسنده به تاریخچه شکل گیری فمینیسم، تحلیل مفهوم ستم و فلسفه سیاسی فمینیسم اشاره کرده، چهار گرایش لیبرال فمینیسم، مارکسیسم فمینیسم، رادیکال فمینیسم و سوسیال فمینیسم را به عنوان چهار برداشت از رهایی زنان معرفی و عقاید اصلی هر گرایش و تفاوت و نقدهایی که هر یک بر دیگری وارد نموده اند را بیان می نماید.

35 باقری، شهلا

«علوم اجتماعی، فمینیسم وانگاره مرد محوری»

کتاب زنان، ش 30، زمستان 1384 ، ص 131-109

در معرفی و ارزیابی روش شناسی فمینیستی، نویسنده ابتدا جایگاه جنسیت در مباحث فلسفه علم را در طی سه مرحله تاریخی بیان می کند. سپس با عنایت به تاثیر جنسیت در نظریه پردازی به انتقادات فمینیست ها نسبت به علوم اجتماعی و مطالبات فمینیست ها از آن پرداخته است. نویسنده با برشمردن مرکب بودن، چند بعدی چندخاستگاهی و چند روشی بودن و میان رشته ای بودن، به عنوان ویژگی های روش شناسی زنان، به تبیین آنها پرداخته و مباحثی را در طراحی روش شناسی بومی پژوهش مسائل زنان ارائه می دهد و با بیان پیشنهادی در بهبود رشته مطالعات زنان مقاله خود را به پایان می برد.

36 برنان، ترزا؛ ترجمه فرخ قره داغی

«فمینیسم روانکاوانه»

فصل زنان، ش 4، تابستان 1383، ص 116-105

فمینیسم روانکاوانه دیدگاهی است که روان کاوی را برای پیشبرد نظریه فمینیستی به کار می گیرد. نویسنده، در این مقاله ابتدا به خاستگاه روان کاوی فمینیستی اشاره می کند، سپس با معرفی آثار «جولیت میچل» به استفاده هایی که این دیدگاه از دو مکتب فروید و لاکان نموده، و نقدهایی که به ویژه نسبت به فروید دارد، می پردازد. در ادامه به تأثیری که دیدگاه «روابط با ابژهِ» مکتب کلین بر روان کاوی فمینیستی و به ویژه بر آثار «نانسی چُدرا» بر جای گذاشته است، می کند و آن را در بوته نقد قرار می دهد. «ایریگاری» و توجه او به رابطه مادر و دختر و نماد پردازی از تن مونث، موضوع دیگری است که مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان با اشاره ای گذرا به اثر گذاری اجتماعی فمینیسم روانکاوانه، سیاستی را برای آینده این دیدگاه مطرح می کند.

37 بهشتی، سعید و مریم احمدی نیا

«تبیین و بررسی نظریه تربیتی فمینیسم و نقد آن از منظر تعلیم و تربیت اسلامی»

تربیت اسلامی، ش 3، پاییز و زمستان 1385، ص 88-41

نویسنده پس از ارائه مباحثی پیرامون مفهوم فمینیسم، مبانی نظری، تاریخچه و گرایش های مشهور فمینیسم به توضیح دیدگاه این مکتب درباره آموزش، اخلاق و خانواده می پردازد. سپس اهداف، برنامه و روش های تعلیم و تربیت از دیدگاه فمینیسم را تبیین می کند. بررسی رابطه فمینیسم و اسلام، نقد مبانی نظری تربیتی فمینیسم در سه زمینه اهداف، برنامه و روش مباحث بعدی این مقاله است.

38 جی . ورن، کرن؛ ترجمه مجید لباف خانیکی

«فلسفه اکوفمینیسم»

زنان، ش 111، مرداد 1383، ص 72-66

در دیدگاه اکو فمینیسم، رابطه مهمی بین رفتار زنان، رنگین پوستان و طبقات پست اجتماعی از یک طرف و طبیعت از طرف دیگر موجود است. تبیین این روابط به ویژه رابطه زن و طبیعت و یافتن راه رهایی آن دو، اساسی ترین طرح اکو فمینیسم است. چون محیط زیست، ما را در فهم مسئله سلطه پذیری زنان یاری می دهد، همانند نژاد پرستی، طبقه گرایی و زورمند گرایی، موضوعی فمینیستی است. نویسنده در این مقاله می کوشد تا مشخص نماید چگونه درختان، جنگل ها و جنگلبانی، آب، غذا و کشاورزی، فناوری مواد سمی، نژاد پرستی زیست محیطی، پیر ستیزی زیست محیطی و زبان جنسیتی ـ طبیعتی همگی از مقولات فمینیستی می باشد و چرا باید اطلاعات تجربی اکو فمینیسم را جدی گرفته و به کار برد.

39 زعفرانچی، لیلا سادات

«روی آوری فمینیسم به اقتصاد»

کتاب زنان، ش 30، زمستان 84 ، ص 49-15

این مقاله با معرفی گرایش های مختلف فمینیستی، دیدگاه هر یک را در مورد مسائل اقتصادی مرتبط با زنان به ویژه اشتغال زنان، مطرح می کند. سپس به بررسی دیدگاه های مبتنی بر توسعه اقتصادی پرداخته و تأثیر هر دیدگاه را بر ارتقای وضعیت زنان، مورد بررسی انتقادی قرار می دهد. فمینیسم و جهانی شدن اقتصاد و حضور فمینیسم در عرصه بین الملل از دیگر موضوعاتی است که نویسنده به تحلیل نقادانه آنها می پردازد.

40 سجادی، سید مهدی

«فمینیسم در اندیشه پست مدرنیسم»

کتاب زنان، ش 29، پاییز 1384، ص 38-7

نویسنده، در شناسایی فمینیسم پست مدرن، ابتدا به تبیین فمینیسم و پست مدرن پرداخته، نسبت بین این دو را از زبان متفکران بیان می نماید و در آخر نقدهایی را که بر این رویکرد وارد شده، شرح می دهد. آنچه در ذیل می آید عنوان های مقاله است:

1ـ سیر تحول تاریخی فمینیسم که در ذیل این عنوان به معرفی موج های سه گانه پرداخته و آنها را با یکدیگر مقایسه می نماید.

2ـ رویکرد های فمینیسم، در این بخش به رویکردهای فمینیسم رادیکال، لیبرال، سوسیال، مارکسیستی و پست مدرن اشاره می کند.

3ـ آموزه های فمینیسم پست مدرن

4ـ تعامل فمینیسم و پست مدرن

5ـ فمینیسم پست مدرن و ناتوانی در هویت زنانه، در ذیل این عنوان به نقد های وارد بر این رویکرد اشاره می نماید.

6ـ تقابل فمینیسم و پست مدرنیسم، در ذیل این عنوان به تفاوت های بین این دو می پردازد.

41 سیج، لورنا و لورنا اسمیت؛ ترجمه مسعود جعفری جزی

«نقد ادبی فمینیسم»

زنان، ش 54، مرداد 1378، ص 53-52

پیشینه نقد ادبی فمینیستی، آغاز گر مطالب این مقاله کوتاه می باشد. معرفی دو گروه اصلی این نقد، انگلیسی ـ آمریکایی و فرانسوی و تشریح راهبرد تدافعی گروه اول و راهبرد شالوده شکنی گروه دوم، موضوع دیگر این نوشتار است. در پایان تلاش های این دو نقد ادبی همراه با مقایسه بین آن دو بررسی می شود.

42متمسک، رضا

فمینیسم اسلامی؛ واقعیت ها و چالش ها

مجموعه مقالات هم اندیشی بررسی مسائل و مشکلات زنان؛ اولولیت ها و رویکر دها، ج 1، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، چاپ اول، 1380.

نویسنده، فمینیسم اسلامی را در سه بخش: سابقه تاریخی، دیدگاه ها و چالش ها مورد بررسی قرار می دهد. در بخش دوم با ارائه دو تقسیم، مقاله خود را ادامه می دهد. تقسیم اول نمایانگر ترکیب سیاسی فمینیست های اسلامی است و دومی نشان گر چارچوپ اندیشه آنان می باشد. بیان اهداف و راهبردهای این گروه در حوزه مسائل زنان موضوع دیگر این بخش می باشد و بیان چالش های پیش روی این فمینیست ها با آموزه های اسلامی پایان بخش این مقاله است.

43مارکوس، لورا؛ ترجمه هلن اولیایی نیا

«فمینیسم وولف و وولف فمینیسم»

بخارا، ش 56 (ویژه نامه ویرجینیا وولف)، پائیز 1385، ص 144-110

نویسنده با تحلیل آثار ویرجینیا وولف (متولد 1882 م) به ویژه رمان «اتاقی از آن خود» تفکرات وی درباره زنان را به نمایش می گذارد و بیان می کند که چگونه فمینیست های موج دوم یکی از شاخص ترین پیشگامان خود را در وجود وولف یافت. سپس در بخش دوم مقاله خود به مطالعاتی که ناقدان وولف در آثار وی انجام داده اند، پرداخته خصوصیات فمینیسم وولف را از زبان این ناقدان بیان می کند.

44 مشیر زاده، حمیرا

«جنبش زنان و مفاهیم بنیادین سیاست»

مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش 59، بهار 1382، ص 226-195

فمینیسم غیر از حضور سیاسی خود به عنوان یک جنبش، مفاهیم بنیادین سیاست را باز تعریف نموده یا به چالش کشیده است. تفکیک میان سپر خصوصی و عمومی، عرصه سیاست، دولت. دموکراسی و شهروندی از جمله این مفاهیم است. در این مقاله آرای فمینیست ها در مورد این مفاهیم و تحولاتی که در نظر آن ها ایجاد شده است مورد بررسی قرار می گیرد.

45 یزد خواستی، بهجت

«مروری برافکار سیمون دوبوار»

کتاب زنان، ش 29، پاییز 1384، ص 59-39

این نوشتار زندگی شخصی، شخصیت علمی و روانی سیمون دوبوار و سهم اندیشه وی در گسترش نظریه فمینیسم را بررسی می کند. ارزیابی فمینیسم اگزیستانسیالیستی در اندیشه دوبوار، تحلیل کتاب جنس دوم، معرفی وی از دیدگاه منتقدان و نقادی تئوری های دوبوار، از دیگر مباحث مطرح در این مقاله است.

46 یوسف زاده، حسن

«پیامدهای فمینیسم در خانواده غربی»

کتاب زنان، ش 32، تابستان، 1385، ص 127-81

تحولات خانواده پس از عصر نوزایی در بستر مدرنیسم و پست مدرنیسم در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد. به نظر نویسنده عواملی هم چون سکولاریسم، صنعتی شدن، شهری شدن، فمینیسم و فرد گرایی تغییرات عمده ای در خانواده ایجاد نموده است. گرچه تغییرات حاصل در جامعه بعد از رنسانس به نفع بشر نیز بوده است ولی با بی توجهی به بنیان های ماورای طبیعی و حرکت به سوی اومانیسم آینده ای جز فرو پاشی خانواده در انتظار جهان غرب نخواهد بود.

47 هام، مگی و دیگران؛ ترجمه نوشین احمدی خراسانی، فیروزه مهاجر، فرخ قره داغی

«فرهنگ نظریه های فمینیستی»

چاپ اول، تهران، نشر توسعه، 1383، 600 ص

این فرهنگ نامه مجموعه ای است از واژه ها و اصطلاحات مطرح در مطالعات فمینیستی است که به ترتیب حروف الفبای لاتین تنظیم شده است. این واژه ها شامل اشخاص مطرح در جنبش زنان، نظریه ها و موضوع های فمینیستی است.