×

آفات روحانیت از دیدگاه امام خمینی «ره»


تعداد بازدید : 1673     تاریخ درج : 1390/08/08

1

«اشاره»

تهذیب نفس و ضرورت آن برای همه انسان ها، امری است که در فرهنگ اسلام از ضروریات مباحث اخلاقی محسوب می شود، اما آن جا که صحبت از رهبران فکری جامعه اسلامی، یعنی روحانیت است، ضرورت تهذیب نفس، ابعاد ویژه ای به خود می گیرد و چه بسا به سبب موقعیت و تأثیری که روحانیت معظم به عنوان نماینده و سخن گوی اسلام دارد، تهذیب نفس از سطح مباحث اخلاقی فراتر رفته و در ردیف تکالیف مهم روحانیت، قرار می گیرد؛ به ویژه آن که با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، روحانیت به عنوان پرچمدار انقلاب بیش از پیش و در سطح گسترده تری در داخل و خارج از کشور مطرح گردیده و نگاه ها به رفتار و کردار این قشر معظم معطوف شد؛ نگاه دوستان به روحانیت برای الگو گرفتن و نگاه دشمنان برای خرده گرفتن و ضربه زدن.

همان به که سخن کوتاه کنیم و ضرورت تهذیب اخلاق روحانیت و سنگلاخ های این راه دشوار، اما پر برکت و منتهی به سعادت جاودان از منظر و دیدگاه بزرگ مردی بنگریم که قریب به هشتاد سال از عمر پر برکت خود را در میدان جهاد با نفس سپری کرد و سرانجام از این میدان پیروز بیرون آمد. این نوشتار حاوی فرمایشات و رهنمودهای امام خمینی(ره) درباره روحانیت و آفات آن است که برای تهذیب نفس راهگشا است.

دنیاطلبی و خروج از زیّ طلبگی

حوزه های روحانیت محل تدریس، تعلیم، تبلیغ و رهبری مسلمانان است. جای فقهای عادل، فضلا ، مدرسین و طلاب است. جای آنهایی است که امانتدار و جانشین پیغمبران هستند؛ محل امانتداری است. بدیهی است که امانت الهی را نمی توان به دست هر کس سپرد. کسی که می خواهد چنین منصب مهمی را به عهده بگیرد، و ولی امر مسلمین و نایب امیرالمومنین باشد و در اعراض، اموال و نفوس مردم، مغانم، حدود و امثال آن دخالت کند، باید منزه بوده و دنیاطلب نباشد. کسی که برای دنیا دست و پا می کند، هر چند در امر مباح باشد، امین الله نیست و نمی توان به او اطمینان کرد. فقیهی که وارد دستگاه ظلمه می شود و از حاشیه نشینان دربارها می شود، و از اوامر آن ها اطاعت می کند، امین نیست و نمی تواند امانتدار الهی باشد. (1)

بیش از پیش پارسا باشیم

باید خود را از لحاظ روحی و از نظر طرز زندگی کامل تر نماییم؛ باید بیش از پیش پارسا شویم و از حطام دنیوی رو بگردانیم. شما آقایان (خطاب به روحانیون) باید خود را برای حفظ امانت الهی مجهز کنید؛ امین شوید و دنیا را در نظر خود تنزیل دهید. البته نمی توانید مثل حضرت امیر (ع) باشید که می فرمود: دنیا در نظر من مثل «عطفة عنز» است، لیکن از حطام دنیا اعراض کنید نفوس خود را تزکیه کنید، به حق تعالی متوجه شوید، متقی باشید، اگر خدای نکرده برای این درس می خوانید که فردا به نوایی برسید، نه فقیه خواهید شد و نه امین اسلام خواهید بود.(2)

مانند علمای گذشته زندگی کنیم

باید توجه کنید که همه متوجه شما هستند، لذا زیّ اهل علم خود را حفظ کنید. درست مانند علمای گذشته ساده زندگی کنید. در گذشته چه طلبه و چه عالم بزرگ شهر زندگی شان از سطح معمولی مردم پایین تر بود و یا مثل آنها بود. امروز سعی کنید زندگی تان از زی آخوندی تغییر نکند. اگر روزی از نظر زندگی از مردم عادی بالاتر رفتید، بدانید که دیر یا زود مطرود می شوید. برای اینکه مردم می گویند ببینید آن وقت نداشتند که مثل مردم زندگی می کردند، امروز که دارند و دست شان می رسد، از مردم فاصله گرفتند. باید وضع مثل سابق باشد؛باید طوری زندگی کنیم که نگویند طاغوتی هستیم.(3)

یکی از امور مهم این است که روحانیون باید ساده زندگی کنند. آن چیزی که روحانیت را پیش برده و تا حالا حفظ کرده است، این است که ساده زندگی کردند. آنهایی که منشأ آثار بزرگی بودند، ساده زندگی کردند. این هایی که در بین مردم موجّه بودند که حرف آنان را می شنیدند، این ها ساده زندگی کردند...هر چه بروید سراغ این که یک قدم بردارید که خانه تان بهتر باشد، از معنویت تان به همین مقدار، و از ارزش تان به همین مقدار کاسته می شود. ارزش انسان به خانه نیست، به باغ نیست، اگر ارزش انسان به این ها بود، انبیاء باید همین کار را می کردند. سیره انبیاء چگونه بود؟ ارزش انسان به این نیست که انسان یک هیاهو داشته باشد، یک اتومبیل کذا داشته باشد، یک رفت و آمد زیاد داشته باشد، ارزش روحانیت به این نیست که بساطی داشته باشد و یک دفتر و یک دستکی داشته باشد. فکر کنید و ارزش انسان را به دست بیاورید، ارزش روحانیت را از دست ندهید.

در کیفیت تحصیل آن علوم هم هر چه به سراغ تجملات بروید و ان شاءالله نمی روید از علوم تان کاسته می شود. آنها که این کتابهای قطور و پر ارزش را نوشتند، زندگی شان یک زندگی طلبگی بوده؛ مثل شیخ انصاری. آنها توانستند اسلام را در همه جهات حفظ کنند و فقه را به پیش ببرند و مسایل دینی را افزایش بدهند (یعنی فروع را) و آن کتابهای ارزشمند را عرضه کنند. برای این که آنها ارزش را به این نمی دانستند که من خانه ام باید چه جور باشد، حالا سه تا اتاق داریم، کم است. شما خیال می کنید که اگر ده اتاق هم باشد برای شما کافی است خیر! اگر همه این دنیا را به یک کسی بدهند، کافی نیست، می گوید: باید بروید جای دیگر. این فطرت انسان است. (4)

بزرگی شما آقایان به دنیا نیست

آنهایی هم که می خواهند، خود را حفظ کنند، باید بدانند که گاهی با یک اتومبیل پیکان، بهتر می توانند محفوظ باشند تا وسیله دیگر. ائمه جمعه و جماعاتی که اگر عادی بیرون بیایند، ممکن است از بین بروند، باید به آن مقداری حفظ کنند که زیاد نباشد. این طور نباشد که امام جمعه ای وقتی در خیابان می آید، خیابان را خلوت کنند و هیاهو به راه بیندازند، این طور چیزها حیثیت آن ها را در جامعه ساقط می کند.

بزرگی شما آقایان به دنیا نیست، بزرگی شما به آخرت است و به این که پیش خدا آبرومند باشید. این یک مسئله مهمی است که در حفظ جمهوری اسلامی دخالت دارد و ما باید خیلی مواظب باشیم و اهل علم و دولت و دست اندرکاران باید بیشتر مواظب باشند، چرا که همه دنبال این هستند که نقطه ضعفی، خصوصا از اهل علم پیدا کنند و در همه جا آن را مطرح سازند. ما باید به گونه ای زندگی کنیم که اگر چنانچه آن را از ما گرفتند. حسرت نخوریم، نه این که مثل رئیس جمهور آمریکا که اگر این مقام را از او بگیرند، شاید از حسرت دق کند!(5)

توجه به دنیاگرایی و زرق و برق دنیا، بالاترین خطر برای روحانیت

من متواضعانه، به عنوان یک پدر پیر، از همه فرزندان و عزیزان روحانی خود می خواهم زمانی که خداوند بر علما و روحانیون منت نهاده است و اداره کشور بزرگ و تبلیغ رسالت انبیاء را به آنان محول فرموده است، از زیّ روحانی خود خارج نشوند و از گرایش به تجملات و زرق و برق دنیا که دون شأن روحانیت و اعتبار نظام جمهوری اسلامی ایران است، پرهیز کنند و برحذر باشند که هیچ آفت و خطری برای روحانیت و برای دنیا و آخرت آنان، بالاتر از توجه به رفاه و حرکت در مسیر دنیا نیست که بحمدالله روحانیت متعهد اسلام، امتحان زهدگرایی خود را داده است، ولی چه بسا دشمنان قسم خورده اسلام و روحانیت پس از این برای خدشه دار کردن چهره این مشعل داران هدایت و نور، دست به کار شوند و با کمترین سوژه ای به اعتبار آنان لطمه وارد آورند که ان شاءالله موفق نمی شوند.(6)

من اکثر موفقیت های روحانیت و نفوذ آنان را در جوامع اسلامی در ارزش عملی و زهد آنان می دانم. امروز هم این ارزش نه تنها نباید به فراموشی سپرده شود، بلکه باید بیشتر از گذشته به آن پرداخت. هیچ چیزی به زشتی دنیاگرایی روحانیت نیست، و هیچ وسیله ای هم نمی تواند، بدتر از دنیاگرایی روحانیت را آلوده کند، چه بسا دوستان نادان یا دشمنان دانا بخواهند با دلسوزی های بی مورد، مسیر زهدگرایی آنان را منحرف سازند و گروهی نیز مغرضانه یا ناآگاهانه روحانیت را به طرفداری از سرمایه داری و سرمایه داران متهم نمایند.

در این شرایط حساس و سرنوشت سازی که روحانیت در مصدر امور کشور است و خطر سوء استفاده دیگران از منزلت روحانیون متصور است، به شدت باید مواظب حرکات خود بود، چه بسا افرادی از سازمان ها و انجمن ها و تشکیلات سیاسی و غیر آن ها، با ظاهری صددرصد اسلامی، بخواهند به حیثیت و اعتبار آنان لطمه وارد سازند و حتی علاوه بر تأمین منافع خود، روحانیت را رو در روی یک دیگر قرار دهند.(7)

پی نوشت ها

1. ولایت فقه، ص 4 - 133.

2. ولایت فقیه، ص 137.

3. 4 / 3 / 62 بیانات امام در جمع اعضای شورای مرکزی ائمه جمعه استان تهران، صحیفه نور، جلد 17، ص 452.

4. 16 / 2 / 64 بیانات امام در جمع روحانیون و طلاب حوزه علمیه قم، تهران و...، صحیفه نور، جلد 19 ص 251 و 252.

5. 25 / 4 / 64 بیانات امام در دیدار با رئیس و نمایندگان مجلس خبرگان، صحیفه نور، ج 19، ص 318.

6. 6 / 5 / 66 پیام برائت به زائرین بیت الحرام، صحیفه نور، جلد 20، ص 311.

7. 29 / 4 / 67 پیام امام به مناسبت سالگرد کشتار خونین مکه

صحیفه نور، جلد 21، ص 99.
کلمات کلیدی
اسلام  |  امام  |  دنیا  |  روحانیت  |  صحیفه نور  |  زی  |  تهذیب نفس  | 
لینک کوتاه :