سید محمود موسوی دهسرخی اصفهانی در سال 1307ش. در روستای دهسرخ از توابع شهرستان مبارکه اصفهان در خانواده ای مذهبی دیده به جهان گشودند ودر اوایل کودکی پدرشان را از دست دادند و با مادر خود زندگی میکردند و امورات زندگی را مادرشان از راه چرخ ریسی که در آن زمان معمول بود میگذراندند.
تحصیل
ایشان درسن شانزده سالگی ازدواج کرده اند و تا سن نوزده سالگی مشغول کسب بودند و در سن نوزده سالگی بود که به درس خواندن علاقه مند شدند و درس را از الفبای فارسی آغاز نمودند. و سبب علاقه مند شدن ایشان به علوم دینی ان بود که در روستای محل زندگی ایشان روحانی وجود نداشته و همین امر سبب شده که ایشان از انجا عزیمت نموده و به دنبال علم حرکت کنند و در ابتدا به اصفهان مدرسه کاسه گران حجره عموزاده شان رفتند. و کتاب های قدیمی مرحوم سید حسن موسوی دهسرخی که اخوی حضرت ایت الله دهسرخی هستند گرفتند و درس را نزد اخوی خود شروع کردند.
و در زمانی که درس تصریف که یکی از دروس مقدماتی حوزه است را می خواندند خدا به ایشان یک فرزند پسر عنایت کرد و نام ایشان سید محمد علی است که در حال حاضر یکی از اساتید حوزه هستند.
در زمان اقامت شان در اصفهان هر دو هفته یکبار به دهسرخ رفته وبه خانواده سر می زدند و عصر جمعه به اصفهان مراجعت می نمودند.
و در این سال (اواخر سال 1365 هجری)مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی فوت شد و این امر در روحیه ایشان اثر خاصی گذاشت.
در ایامی که دروس مقدمات می خواندند مرحوم ایت الله حاج شیخ عباسعلی ادیب حبیب ابادی که از بزرگان علمای اصفهان بودند به مرحوم اخوی ایشان فرموده بودند چرا اخوی عمامه ندارند و ایشان در جواب گفتند که پول تهیه عمامه را ندارم و به مرحوم اخوی فرمودند: عمامه تهیه کنید پولش با من. اخوی ایشان هم عمامه خریدند و مرحوم ایت الله حاج سید محمد باقر ابطحی سدهی(ره)که در اصفهان معروف بودند و ریاست مدرسه کاسه گران اصفهان را داشتند و شب ها در مسجد جامع اصفهان نمازمی خواندند دعوت کردند امدند و عمامه بر سر ایشان گذاشتند.
هجرت به قم و نجف
سپس بعد از اتمام جامع المقدمات و سیوطی به شهر مقدس قم مراجعت نمودند و سه ماه با سختی فراوان به حدی که هر دو شب یک بار غذا می خوردند در قم بودند و در این هنگام بود که به فکر رفتن به نجف افتادند. و با شوهر خواهر خود که مرحوم حاج میرزا اقا افلاطون یزدی که چندین سال ساکن نجف بودند مشورت کرده و مقدار صد تومان پول هم قرض کردند و با ایشان عازم نجف شدند.
و در ابتدا به همراه حاج سید محمد حسینی هرندی نزد وکیل مرحوم بروجردی رفتند و با کمک ایشان روزی سه قرص نان برایشان تهیه شد و همچنین نزدحاج شیخ احمد زاهد اصفهانی رفتند و نزد ایشان شرح نظام راخواندند.
سپس بعد از گذشت نه ماه تابستان به ایران مراجعت کردند تا به خانواده سر بزنند که در همین سفر تصمیم گرفتند به هر نحوی هست خانواده را به نجف ببرند.
سه ماه در ایران بودند و بعد در اواخر تابستان تصمیم گرفتند به نجف برگردند هر چه داشتند از جهیزیه عیال و غیره به حراج گذاشتند و کرایه تا قم را تهیه کرده و به قم امدند و این در ماه ذیقعده سال 1369 هجری قمری بود و سپس با قرض و نماز و روزه استیجاری پول کرایه جور شد و با خانواده به سمت نجف عزیمت نمودند.
خلاصه با چهار نفر که ایشان و مادر و خانواده اشان بودند وارد نجف شدند و دو سال در یک اتاق اجاره ای زندگی کردند و پس از ان یک منزل سی و شش متری اجاره کردند و در این منزل بودند تا ان زمان که ایشان را از عراق بیرون کردند.
بازگشت به قم
و پس از آن به شهر مقدس قم مهاجرت کردند و در نزدیکی حرم کریمه اهلبیت حضرت فاطمه معصومه(س) در منزلی قدیمی ساکن شدند و چهل و اندی سال زندگی عارفانه و زاهدانه خود را که همراه با تدریس و تحقیق و تالیف کتب ارزنده دینی بود ادامه دادند و منزل ایشان محل رفت و آمد دوستان و طلاب و روحانیون بود و در محضر ایشان کسب معارف می کردند.
خوان معرفت
در اثر آن گرسنگی که ایشان قبل از مراجعت به نجف در قم تحمل کرده بودند با حضرت معصومه (س) عهد می کنند که درب منزل را به روی فقرا و مساکین باز بگذارند که اگر مسافری به قم آمد یا از طلبه ها کسی آمد گرسنه نماند و تا چهل سال سفره اطعام ایشان صبح و ظهر و شام به روی مردم گشوده و درب منزل باز بود.
اساتید
اساتید ایشان در دروس سطوح حوزه عبارتند از: مدرس افغانی حاج شیخ محمد باقر ناصری حاج سید عباس مهری حاج شیخ غلام رضا باقری حاج شیخ محمد علی سرابی حاج سید اسد الله مدنی حاج شیخ صدرا بادکوبی حاج شیخ مجتبی لنکرانی و ایت الله فانی.
و همچنین اساتید در درس خارج فقه: ایت الله فانی حاج اقا رضا همدانی ایت الله حاج میرزا حسن یزدی باعثی ایت الله خویی (ره) ایت الله سید محسن حکیم(ره) ایت الله سید عبدالهادی شیرازی.
و در درس خارج اصول: ایت الله خویی (ره) که پانزه سال بوده است.
و در علم کلام نیز مرحوم فاضل قائنی(ره) از اساتید ایشان در نجف اشرف می باشند.
آثار
از جمله تالیفات ایشان می توان به کتاب ارزشمند و بی نظیر
1.مفتاح الکتب الاربعه
را می توان نام برد که بنده خودم بارها از ایشان شنیدم که می فرمودند: سی سال روی این کتاب کار کردم به طوری که در شبانه روز فقط چهار ساعت استراحت می کردم. حضرت آیت الله العظمی خویی (ره) در مقام این کتاب شریف فرموده اند: تا به حال کسی در این روش بر ایشان پیشی نگرفته است و آرزو داشتم یکی از طلاب حوزه این کار را انجام دهد و چشم من از تالیف این کتاب روشن شده است.
و از دیگر تالیفات علامه دهسرخی(ره) کتاب گرانسنگ
2.رمز المصیبه
این کتاب در سال 1412هجری قمری به زیور طبع اراسته شده است این کتاب یکی از کامل ترین و جامع ترین مقاتل است که تا کنون نوشته شده است.
و از دیگر تالیفاتی که از ایشان به یادگار مانده است می توان کتاب های:
3.یاتی علی الناس زمان معجم الملاحم والفتن،
4.ایضاح الطریقه،
5.ترجمه سراج المبتدئین،
6.مفاتیح الصحه،
7.رمز الجلی،
8.رمز الصحه،
9.النساء فی الاسلام،
10.کشکول موسوی دهسرخی،
11.هدایه الطالبین،
12.الجمان الحسان فی احکام القران،
13.خلاصه المفتاح و.... را نام برد.
رحلت
آن عالم جلیل القدر پس از عمری تلاش و کوشش بی وقفه در راه احیاء فرهنگ اهلبیت عصمت وطهارت علیهم السلام سرانجام در سحر گاه روز یکشنبه نهم ربیع الاول سال1432 هجری قمری در سن 86 سالگی دعوت حق را لبیک گفته و به جوار رحمت الهی شتافت ودر حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها در صحن عتیق به خاک سپرده شد.
جستجو در قاموس نور