آمنه بیگم مجلسی، (عالم، فقیه، محدث، متوفی قرن 12 ه) از زنان عالم، محدث و فقیه است. وی دختر ملا محمد تقی مجلسی و خواهر علامه محمد باقر مجلسی است و از زنان عالم، محدث و فقیه است.
آمنه بیگم از کمال و جمال برخوردار بود. وی در خانواده علم و فضیلت و تقوا پرورش یافت و مدارج ترقی را تا درجه اجتهاد به سرعت پیمود. پدرش، ملا محمد صالح مازندرانی را که از افاضل شاگردان خود و مردی تهیدست ولی با تقوا و مورد احترام و علاقه و اعتمادش بود جهت ازدواج به او پیشنهاد کرد. و آمنه بیگم نیز با این بیان که «فقر و تنگدستی عیب مردان نیست»، موافقتش را با این ازدواج اعلام داشت.
آمنه بیگم زنی پرهیزگار و مجتهد بوده است. آقا احمد بهبهانی[1] او را «فاضله مقدسه مجتهده» می نامد و صاحب ریاض نیز از او این گونه یاد می کند: «آمنه. .. فاضله عالمه صالحه متقیه است. .. شنیده ام همسرش با همه فضل و دانشی که دارد بعضی از مشکلات قواعد علامه حلّی را از او استفسار می کند. آمنه خاتون خواهر استاد استناد ما (علامه مجلسی) مدّ ظلّه است.» با توجه به اینکه صاحب ریاض این مطلب را در زمان حیات استاد خود، علامه مجلسی دوم نوشته، مؤید آن است که آمنه بیگم قبل از این تاریخ هم صاحب فضل و کمال بوده است.
مؤلف ریاحین الشریعة به استناد یک نسخه خطی ریاض العلماء (موجود در کتابخانه ملک)، دو اثر به آمنه بیگم نسبت می دهد: شرح الفیه ابن مالک و دیگر شرح شواهد سیوطی. مؤلف ریاض الجنه نیز ضمن تمجید فضائل و کمالات وی می نویسد که کتابی بسیار خوب در فقه تا پایان عبادات تألیف کرده است.
علاوه بر این، وی در گردآوری اخبار بعضی از مجلدات بحار الانوار به برادرش نیز کمک می کرده است. بعدها نیز همسرش با همه علم و فضلی که داشت در حل بعضی از مسائل علمی با وی مباحثه و مذاکره می نمود. مرحوم آیت اللّه بروجردی که از نوادگان بزرگ آمنه بیگم بود در رساله ای که راجع به سلسله خاندان خود و انتساب آنها به خاندان های علمی شیعه نوشته، به دستخط جد اعلایش، سید محمد طباطبایی اصفهانی در پایان رساله خطی موالید پیغمبر و ائمه علیهم السّلام، پس از نقل داستان ابن قولویه راجع به بازگرداندن حجر الاسود توسط قرامطه به مکه معظمه و نصب آن در جای خود نوشته است: «این داستان از جده ام، ثقه عالمه فاضله زاهده عابده، آمنه، از پدرش علامه مولی محمد تقی مجلسی نقل شده است.» این مطلب مبین آن است که آمنه بیگم چه پایگاه والایی در نزد بزرگان علما داشته است.
وی مادر فرزندان عالم و نوادگان بزرگ است که از میان آنها تاکنون دهها مجتهد، مرجع تقلید و دانشمند بلندآوازه دینی برخاسته اند. تاریخ فوت آمنه بیگم مشخص نیست.
پی نوشت ها:
[1] به نوشته آقا احمد بهبهانی در مرآة الاحوال جهان نما، ملا محمد صالح در شب زفاف پس از شکر و حمد الهی به گوشه ای رفت و تا پاسی از شب مشغول مطالعه شد و صبح زود برای مباحثه یا تدریس از خانه بیرون رفت و آمنه بیگم که ناظر کار وی و متوجه مشکل علمی او شده بود پس از رفتن همسرش حل آن را بر روی کاغذی نوشت و در لای کتاب گذاشت. شب بعد که ملا محمد صالح کتاب را گشود و نوشته را دید و دانست که از همسر فاضله اوست سجده شکر به جا آورد و تا صبح مشغول عبادت و مطالعه شد و بدین ترتیب تا سه شب زفاف به تأخیر افتاد.
جستجو در قاموس نور