پرسش و پاسخ  /  اخلاق و تربیت اسلامی  /  ارزش ها  /  اخلاص

اخلاص و خوشحال شدن از قدردانی برای کاری که برای خدا انجام شده

تعداد بازدید : 2788     تاریخ درج : 1385/10/12     منبع : پایگاه حوزه    

سوال کسی که به نیت قربت، کار واجب و یا مستحبی را انجام می دهد و حتی سعی در مخفی ماندن آن می کند و انتظار پاداش از هیچ انسانی را ندارد. ولی مثلاً در مراسم تقدیر خیلی دلش می خواهد که از او نیز تقدیر کنند؛ آیا نیت او در انجام اعمال خالص نبوده و تمام اعمال وی باطل بوده است؟ برای حل این مشکل چه باید کرد؟

جواب

توجه به نکات ذیل برای دستیابی به پاسخ حائز اهمیت است:

1- هیچ ملازمه­ای بین قصد قربت و مخفی کاری وجود ندارد؛ یعنی یک کسی می­تواند برای رضای خدا در ملاء عام و در جلوی چشم و دیدگان میلیونها نفر کار خیری انجام دهد و ریا هم نکند و حتی در بعضی از موارد چنین حالتی ترجیح دارد. مثلا به منظور تشویق مردم بدین کار اقدام نماید.

اخلاص یک حالت روحی و روانی است، که ممکن است در زمان تلاش برای مخفی ماندن عمل واجب یا استحبابی، هم وجود نداشته باشد. مثلا انسان بدان خاطر اصرار بر مخفی ماندن عمل بورزد که در آینده اگر افشاء شد، تحسین بیشتری را نثار او نمایند.

2- اخلاص درجاتی دارد و از بالاترین درجه آن اینست که انسان انتظار تقدیر و پاداش از کسی نداشته باشد و فقدان درجه ای از درجات اخلاص موجب محرومیت از ثواب آن مرتبه است.

آنچه که موجب بطلان عمل عبادی می­شود، ریا است و ریا یعنی انسان تمام و یا قسمتی از کار را برای غیر خدا انجام دهد و آنچه در سؤال شما آمده است موجب بطلان عمل نمی­شود و فقط شما را از رسیدن به ثواب درجات بالای اخلاص محروم خواهد کرد.

3- حب به ذات و اینکه انسان محبوب دیگران باشد، از غرایز و خواسته های انسانی است. حضرت ابراهیم (ع) هاجر و اسماعیل (ع) را در سرزمین مکه اسکان داد و دعا کرد و از خدا خواست که خدایا تو دلهای گروهی از مردم را متوجه آنها ساز. [i]  پس محبوب دلها شدن هیچ اشکالی ندارد اما باید مواظبت کنید که اعمال خود را برای چنین چیزی انجام ندهید و اگر ایمان داشته باشید و عمل صالح انجام دهید، خداوند خود زمینه محبوبیت شما را فراهم می­نماید. [ii]
و البته همین هم در روایات اسلامی وارد شده است که اگر انسان رابطه­اش را با خدا اصلاح کند، خداوند رابطه­اش را با مخلوقات اصلاح می­کند. [iii]

4- توجه به این نکته که: در محضر خدا هستیم، و هیچ موجودی در شرافت با خدا قابل مقایسه نیست، و همه بدو محتاجند و گدای درگاه اویند، می­تواند در حل مشکل شما راه گشا باشد.

اگر کسی را بدرگاه سلطان راه دادند، عدم توجه و نگاه به سلطان و توجه و عنایت داشتن به خادم آنجا، نادانی بزرگی محسوب می­گردد و لذاست که در روایات وارد شده است که ریاکار در روز قیامت به شکل حمار (الاغ) محشور می­شود [iv] و در واقع این همان باطن کاری است که در دنیا انجام داده است . زیرا انسان در این دنیا با رفتار و اعمال خود بدن اخروی خودش را می­سازد.

علاوه اینکه این یک نوع توهین به سلطان و مالک هستی هم تلقی می­گردد.


[i]  سوره ابراهیم، آیه 37.

[ii] برای مطالعه بیشتر رجوع کنید به آیه 96 سوره مریم.

[iii] وسائل الشیعه ج15 ص298 حدیث20561 و 20562

[iv] برگی ازدفتر آفتاب، از بیانات آیت الله بهجت ، ص 128 و 129.

کلمات کلیدی
خدا  |  اخلاص  |  حب  |  قدردانی  |  ثواب درجات بالای اخلاص  |  خوشحال شدن  |  مخفی ماندن عمل  | 
لینک کوتاه :