پرسش و پاسخ

حقوقی که بر عقد برادری مستقر می شود

در این عرف، برادر ذی حق است و باید تایید شود و باید به یاری اش برخاست، اگرچه در حقیقت ظالم و متجاوز باشد و کسی که در مقابل اوست باید مغلوب گردد، اگر چه بر حق باشد در چنین محیطی، اسلام با تعریفی جدید از مفهوم اخوت و برادری این باور نادرستی را هدف گرفته چنین تعریفی از برادری و اخوت، ارائه می دهد: انما المؤمنون اخوة. احادیث زیادی از ائمه معصومین (ع) به دست ما رسیده که وظایف و حقوق برادران ایمانی را تعیین می کند جامعترین دستور العمل در این زمینه حدیثی است که از رسول مکرم اسلام رسیده است، و ما آن را از کتاب مکاسب محرمه شیخ انصاری نقل می کنیم. شیخ انصاری از کتاب وسائل الشیعه از کنزالفوائد شیخ کراجکی از امیرالمؤمنین علی (ع) روایت کرده است که رسول مکرم اسلام (ص) فرمود: هر مسلمانی بر برادر خود سی حق دارد که ذمه او بری نمی شود مگر اینکه آن را ادا کند یا صاحب حق بر او ببخشد: 1 یغفر زلته ,.

چکیده ماشینی


تعداد بازدید : 47564     تاریخ درج : 1388/06/12     منبع : پایگاه حوزه، شماره 12934    

سوال با سلام، میخواستم بدونم حقوق دو نفر که صیغه برادری جاری میکنن نسبت به هم چیه؟ اگر لطف بفرمائین آدرس اینترنتی مورد نظر رو هم بدین تا خودم مطالعه کنم ممنون میشم. با تشکر

جواب یکی از ابتکارات اسلام، ایجاد استوارترین ارتباطات، بین کسانی است که بر حسب ظاهر هیچ گونه ارتباطی با هم ندارند برادری نزدیکترین ارتباطی است که بین دو نفر وجود دارد علقه برادری در بین تمام ملل علاقه ای مطمئن و محکم است، ولی در میان اعراب خصوصا در دورانهای گذشته از اعتبار بیشتری برخوردار است، به طوری که ملاک حق و باطل، و راست و خطا قرار می گرفت.
در این عرف، برادر ذی حق است و باید تایید شود و باید به یاری اش برخاست، اگرچه در حقیقت ظالم و متجاوز باشد و کسی که در مقابل اوست باید مغلوب گردد، اگر چه بر حق باشد در چنین محیطی، اسلام با تعریفی جدید از مفهوم اخوت و برادری این باور نادرستی را هدف گرفته چنین تعریفی از برادری و اخوت، ارائه می دهد:
انما المؤمنون اخوة.[1]
یعنی: فقط مؤمنان با هم برادرند.
پس غیر مؤمن در این خانواده بیگانه است، اگرچه در همین خانواده زاده و بالنده شده باشد.
این اصلی است که قرآن شریف بنا نهاده است بر اساس این اصل همه مؤمنان در این خانواده بزرگ باهم برادرند.
پیامبر گرامی اسلام (ص) در دو مقطع خاص زمانی قبل و بعد از هجرت به منظور حفظ انسجام مسلمانان و مقابله با مشکلات خاصی که حکومت نوپا و جامعه اسلامی را تهدید می کرد، این اصل عمومی دینی را عینیت بخشیده به ایجاد علقه خاص برادری بین مسلمانان اقدام نمود و همه مسلمانان را دو به دو با هم برادر کرد.
گروه بسیاری از علمای بزرگ تاریخ و حدیث نوشته اند:[2]
ملاک پیامبر اکرم در تعیین برادر برای هر یک از مسلمانان، تناسب خصلت ها، و قرب مراتب ایمانی ایشان بود.
آن حضرت کسانی را که مشابه و مماثل یکدیگر تشخیص می داد با هم برادر می کرد، مثلا عمر را باابوبکر، طلحه را با زبیر، عثمان را با عبد الرحمن بن عوف، ابوذر را با مقداد، و دخترش فاطمه زهرا (س) را با همسرش ام سلمه پیوند داد.
به همین دلیل، امیرالمؤمنین علی (ع) را با هیچ یک از مسلمانان برادر نکرده او را برای خود ذخیره نمود[3] برای خود نیز برادری انتخاب نکرد، تا اینکه امیرالمؤمنین آمده عرض کرد: می بینم اصحابت را با هم برادر می کنی، ولی برای من برادری انتخاب نکرده ای روحم از کالبد خارج شده و کمرم شکسته است اگر بر من خشمگینی حق سرزنش داری. حضرت در جواب فرموند: ((قسم به خدایی که مرا به حق برانگیخت، من این کار را به تاخیر انداختم، تا تو را برای خود انتخاب کنم )).[4]
 
 
     آثار اخوت اسلامی
اصلی که در اسلام با عنوان اخوت و برادری تاسیس شده است، تنها یک امر اعتباری محض و براساس برنامه ظاهری نیست، بلکه حقیقتی است که آثاری واقعی و حقیقی در پی دارد امت واحده محمدی (ص) و خانواده بزرگ اهل ایمان تابع نظم خاصی است هر عضو این خانواده در قبال اعضای دیگر وظایفی دارد و متقابلا از حقوقی برخوردار است.
احادیث زیادی از ائمه معصومین (ع) به دست ما رسیده که وظایف و حقوق برادران ایمانی را تعیین می کند جامعترین دستور العمل در این زمینه حدیثی است که از رسول مکرم اسلام رسیده است، و ما آن را از کتاب مکاسب محرمه شیخ انصاری نقل می کنیم.
شیخ انصاری از کتاب وسائل الشیعه از کنزالفوائد شیخ کراجکی از امیرالمؤمنین علی (ع) روایت کرده است که رسول مکرم اسلام (ص) فرمود: هر مسلمانی بر برادر خود سی حق دارد که ذمه او بری نمی شود مگر اینکه آن را ادا کند یا صاحب حق بر او ببخشد:
1 یغفر زلته ,.
لغزش او را ببخشد.
2 و یرحم عبرته ,.
بر اشکش رحمت آورد.
3 و یستر عورته ,.
عیبهایش را بپوشد.
4 و یقیل عثرته ,.
چون درافتد, دست او گیرد.
5 و یقبل معذرته ,.
پوزش او را بپذیرد.
6 و یرد غیبته ,.
چون او را غیبت کنند, از او دفاع کند.
7 و یدیم نصیحته ,.
همیشه خیرخواه او باشد.
8 و یحفظ خلته ,.
برادری و مودتش را حفظ کند.
9 و یرعی ذمته ,.
امان او را مراعات کند.[5]
10 و یعود مرضه ,.
در بیماری عیادتش کند.
11 و یشهد میته ,.
چون درگذشت جنازه اش را تشییع کند.
12 و یجیب دعوته ,.
دعوت او را بپذیرد.
13 و یقبل هدیته ,.
هدیه او را قبول کند.
14 و یکافی صلته ,.
نیکی ها و هدایای او را جبران نماید.
15 و یشکر نعمته ,.
نعمت های او را شکر گزارد.
16 و یحسن نصرته ,.
به نیکی یاریش کند.
17 و یحفظ حلیلته ,.
در حفظ ناموسش بکوشد.
18 و یقضی حاجته ,.
حاجت او را برآورد.
19 و یستنجح مسئلته ,.
حاجت خود را از او بخواهد.
20 و یسمت عطسته ,.
و چون عطسه کند, به او بگوید((یرحمک اللّه )).
21 و یرشد ضالته ,.
گمشده او را راهنمایی کند.
22 و یرد سلامه ,.
سلام او را پاسخ دهد.
23 و یطیب کلامه ,.
با او به نیکی مکالمه کند.
24 و یبر انعامه ,.
عطای او را بپذیرد.
25 و یصدق اقسامه ,.
قسم های او را باور کند.
26 و یوالی ولیه ,.          
دوستانش را دوست بدارد.
27 و لا یعادیه ,.
و با آنها دشمنی نکند.
28 و ینصره ظالما و مظلوما اما نصرته ظالما فیرده عن ظلمه و اما نصرته مظلوما فیعینه علی اخذ حقه.
او را یاری کند، چه ظالم باشد چه مظلوم، یعنی اگر ظالم است، او را از ظلم باز دارد و اگر مظلوم است او را در گرفتن حقش یاری کند.
29 و لا یسلمه و لا یخذله.
او را بی یاور و تنها رها نکند.
30 و یحب له من الخیر ما یحب لنفسه و یکره له من الشر ما یکره لنفسه.
خوبیهایی را که برای خود می پسندد، برای او هم بپسندد و بدیهایی را که برای خود نمی پسندد، بر اوهم نپسندد.
آنگاه حضرت علی (ع) فرمود: شنیدم رسول خدا (ص) می فرمود: ان احدکم لیدع من حقوق اخیه شیئا فیطالبه به یوم القیامة فیقضی له علیه ,.
یعنی: گاهی یکی از شما بعضی از حقوق برادر خویش را ادا نمی کند و او در روز قیامت حقوق ضایع شده خود را مطالبه می کند و او [ضایع کننده حق برادرش] در محضر عدل الهی محکوم می شود.[6]
 
   آثار عقد اخوت
بدون شک این عقد از جهت اجتماعی موجب تالیف قلوب و جلب محبت و احیای روحیه همکاری است از نظر معنوی نیز ثمره ای بس ارزنده دارد که همان تعهد شفاعت است شفاعت اصلی است که مابر مبنای تعالیم قرآن آن را پذیرفته بدان معتقدیم، و می دانیم که خداوند متعال به هر کس بخواهد اذن شفاعت می دهد[7] یک دسته از شفاعت کنندگان در قیامت همان مؤمنانند، البته به اذن پروردگار.
بنابراین انسان با خواندن این عقد در حقیقت راهی به سوی رحمت و رضوان پروردگار عالم می گشاید ولی باید توجه داشت آثاری که بر برادری نسبی و برادری رضاعی چون محرمیت، ارث و صله رحم مترتب است، بر این برادری مترتب نیست.
بنابراین دو نفر که با هم عقد اخوت می خوانند، باید از اختلاط با محارم یکدیگر خودداری کرده وبدانند که این عقد موجب نمی شود هر یک از آن دو نسبت به خواهران، دختران و مادر دیگری محرم شود.
 
     عقد اخوت بین زنان
اخوت در لغت عرب معادل مفهوم برادری نیست، بلکه معنایی گسترده تر دارد، که خواهری را نیز شامل می شود اهل لغت می گویند ((اخ یعنی کسی که در یک صلب یا یک رحم با تو مشترک است)) بنابراین اخوت، خواهر را نیز شامل می شود به همین دلیل معادل عربی خواهر، یعنی اخت، مؤنث اخ به حساب می آید از این رو تمام دستوراتی که درباره اخوت مؤمنان وارد شده به طور یکسان شامل زنان ومردان می شود حضرت رسول مکرم اسلام (ص) نیز به هنگام ایجاد اخوت بین مؤمنان در مدینه، دخترش فاطمه زهرا را با همسرش ام سلمه خواهر کرد.[8]
بنابراین عقد اخوت در روز غدیر اختصاصی به مردان نداشته زنان نیز می توانند با هم عقدخواهری بخوانند.[9]
برای رسیدن به پاسخ خود لازم است به آدرس زیر مراجعه فرمایید. حقوق حاصل از عقد اخوت


[1] سوره حجرات , آیه 10.

[2] فرائدالسحطین , ج 1, ص 112, حدیث 80 و ص 118, حدیث 83.

[3] فرائدالسحطین , ج 1, ص 116, حدیث 80.

[4] فرائدالسحطین ج 1, ص 112, حدیث 80 و ص 118, حدیث 83.

[5] یکی از واجبات در دین مقدس اسلام که دارای جنبه سیاسی اجتماعی می باشد, مراعات ذمه (امان) است به این معنی که اگر یکی ازمسلمانان به کافری امان داد و او را تحت حمایت خود وارد منطقه نفوذ اسلام کرد, در صورتی که نقشه و حیله ای در کار نباشد, همه مسلمانان موظفند, به احترام برادر مسلمان خود از تعرض به آن کافر خودداری کنند و این همان مراعات ذمه یا احترام به امان است .

[6] مکاسب محرمه , ص 47 و وسائل الشیعه , ج 12, ص 212, باب حدیث 16114.

[7] سوره طه , آیه 109.

[8] الغدیر, ج 3, ص 113.

[9]  مطالب فوق از سایت قرآنی دفتر فرهنگ اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان می باشد.
کلمات کلیدی
حق  |  اسلام  |  عقد اخوت  |  عقد  |  برادری  |  اخوت  |  عقد برادری مستقر  | 
لینک کوتاه :  
نویسنده : مائده تاریخ : 1402/03/20

راجب سن عهد اخوت چیزی گفته شده؟

نویسنده : ناشناس تاریخ : 1399/08/10

ممنون

نویسنده : امیرمحمد بیرانوند تاریخ : 1398/10/07

سلام علیکم...ببخشید یه سوال داشتم اگر در خواب ببینید با کسی عقد اخوت بستید معنیش چیه ؟لطفت سریع جواب بدین

نویسنده : مصطفی تاریخ : 1398/05/29

سلام ترجمه آیه اول اشتباهه. درستش اینطوره: «مومنان، فقط با هم برادرند.» (و رابطه دیگری جز این براشون متصور نیست.)

نویسنده : محمدحسین تاریخ : 1397/07/19

سلام میخواستم بدونم بجز ماه ذی الحجه و روز عید غدیر میشود این عقد در دیگر روز ها خواند. و اینکه باید کسی دیگری بخواند یا خودی همون دو تا.با احترام

نویسنده : ن.ن.ب تاریخ : 1396/09/12

سلام.ببخشید این عقد فقط مخصوص غدیر است؟و فقط ازنظرمعنوی نزدیک میشود واگه نتونیم انجامش بدیم گناه کردیم؟

نویسنده : معین تاریخ : 1396/08/04

سلام من و یکی ازدوستام واقعا مث برادر همدیگر و دوست داریم و خواست اینو داریم که صیغه اخوت بینمون خونده بشه ولی خانواده هامون موافق نیستن باید چیکار کنیم

نویسنده : Sof تاریخ : 1398/05/26

سلام علیکم اگر در سن نوجوانی هستین بهتره برای بعد موکول کنین چون اکثر دوستی‌های این سن از سر هیجاناته و ثابت نمی‌مونه

نویسنده : محمدرضا تاریخ : 1396/04/04

سلام،ممنون از مطلب خوبتون. میخواستم بدانم که آیا می شود بین 4 نفر این عقد اجرا شود؟

نویسنده : ناشناس تاریخ : 1397/01/21

می توانند دو به دو باهم عقد برادری ببندند

نویسنده : جواد تاریخ : 1393/01/21

سلام ميخواستم بدونم اگه من با يكي عقد اخوت بخونم اگر چند تا از شروط رو نتونم انجام بدم گناه داره؟؟؟!!!؟؟!!

نویسنده : مهدی تاریخ : 1397/01/21

سلام طبق چیزی ک از ایه قران برداشت شد.بله

نویسنده : عبدالله تاریخ : 1391/01/01

سلام. از اطلاعاتی که دراین باره گذاشتید ممنون