پرسش و پاسخ  /  قرآن  /  اعجاز قرآن  /  تحدی قرآن

تحدی قرآن

تعداد بازدید : 4315     تاریخ درج : 1388/10/09     منبع : پایگاه حوزه، شماره 2-14421    

سوال چرا خداوند در سوره بقره فرمودند اگر می توانید یک سوره مثل آن بیاوردید اما در سوره هود آیه 13 فرموده است 10 سوره بیاوری؟

جواب

همانگونه که می‏دانیم قرآن مجید در یک جا مخالفان را به آوردن مثل قرآن[1] و در جای دیگر به آوردن ده سوره همانند قرآن[2] و در مورد دیگر به آوردن یک سوره مثل سوره‏های قرآن[3] دعوت کرده است.

 به همین دلیل در میان گروهی از مفسران بحث شده که این تفاوت در تحدی و دعوت به مبارزه برای چیست؟ چرا یک جا همه قرآن و جای دیگر 10 سوره و جای دیگر یک سوره؟

در پاسخ این سؤال طرق مختلفی پیموده‏اند:

الف- بعضی معتقدند این تفاوت از قبیل تنزل از مرحله بالاتر به مرحله پائین تر است درست مثل اینکه کسی به دیگری می گوید: اگر تو هم مثل من در فن نویسندگی و شعر مهارت داری کتاب و دیوانی همچون کتاب و دیوان من بنویس بعد تنزل می‏کند و می‏گوید یک فصل مانند آن را و یا حتی یک صفحه مثل آن ارائه بده! ولی این پاسخ در صورتی صحیح است که سوره‏های" اسراء" و" هود" و" یونس" و بقره به همین ترتیب نازل شده باشد، البته آن با ترتیبی که در کتاب" تاریخ القرآن" از" فهرست ابن ندیم" نقل شده سازگار است: چرا که او می‏گوید: اسراء سوره 48 و هود 49 و یونس 51 و بقره نودمین سوره است که بر پیامبر نازل شده. اما متاسفانه این سخن با ترتیب معروفی که برای سوره‏های فوق در تفاسیر اسلامی آمده است سازگار نمی‏باشد.

ب- بعضی گفته‏اند گرچه ترتیب نزول سوره‏های فوق منطبق بر تنزل از مرحله بالا به مرحله پائین نیست، ولی می‏دانیم که همه آیات یک سوره با هم نازل نمی‏شده چه بسا آیاتی که مدتی بعد نازل می‏شد به دستور پیامبر (ص) به خاطر تناسبهایی که داشت در سوره قبل قرار داده می‏شد. در محل کلام ما نیز ممکن است چنین باشد، و از این رو تاریخ سوره‏های فوق منافاتی با تنزل از مرحله بالاتر به پائین‏تر ندارد.

ج- احتمال دیگری که برای حل این مشکل وجود دارد این است که اصولا واژه "قرآن" واژه‏ای است که به "تمام" و" بعض" قرآن هر دو اطلاق می‏شود، مثلا در آیه اول سوره جن می‏خوانیم "إِنَّا سَمِعْنا قُرْآناً عَجَباً[4]": "ما قرآن عجیبی شنیدیم" پیدا است که آنها قسمتی از قرآن را شنیده بودند.

اصولا "قرآن" از ماده قرائت است، و می‏دانیم قرائت و تلاوت، هم بر کل قرآن صادق است و هم بر جزء آن، بنا بر این تحدی به مثل قرآن مفهومش تمام قرآن نیست و با ده سوره و حتی یک سوره نیز سازگار می‏باشد.

از سوی دیگر "سوره" نیز در اصل به معنی مجموعه و محدوده است، و بر مجموعه‏ای از آیات نیز تطبیق می‏کند هر چند یک سوره کامل به اصطلاح معمولی نبوده باشد. و به تعبیر دیگر سوره در دو معنی استعمال می‏شود یکی به معنی مجموع آیاتی که هدف معینی را تعقیب می‏کند و دیگر یک سوره کامل که با بسم اللَّه شروع و پیش از بسم اللَّه سوره بعد پایان می‏پذیرد.

شاهد این سخن آیه 86 سوره توبه است آنجا که می‏فرماید: "وَ إِذا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ أَنْ آمِنُوا بِاللَّهِ وَ جاهِدُوا مَعَ رَسُولِهِ ..." (هنگامی سوره‏ای نازل می‏شود که ایمان به خدا بیاورید و با پیامبرش جهاد کنید ...) روشن است که منظور از سوره در اینجا همان آیاتی است که هدف فوق (یعنی ایمان به خدا و جهاد) را تعقیب می‏کند هر چند قسمتی از یک سوره کامل باشد.

"راغب" نیز در کتاب "مفردات" در تفسیر آیه اول سوره نور "سُورَةٌ أَنْزَلْناها ..." می‏گوید:" ای جملة من الاحکام و الحکم ..." همانگونه که ملاحظه می‏کنیم سوره را به معنی مجموعه‏ای از احکام تفسیر کرده است.

بنا بر این فرق چندانی میان "قرآن" و "سوره" و "ده سوره" از نظر مفهوم لغت باقی نمی‏ماند یعنی همه اینها به مجموعه‏ای از آیات قرآن اطلاق می‏گردد نتیجه اینکه تحدی قرآن به یک کلمه و یک جمله نیست که کسی ادعا کند من می‏توانم مثل آیه "وَ الضُّحی[5]‏" و آیه "مُدْهامَّتان[6]ِ" و یا جمله‏های ساده‏ای از قرآن را بیاورم، بلکه تحدی در همه جا به مجموعه‏ای از آیات است که هدف مهمی را تعقیب می‏کند. (دقت کنید).[7]



[1] . (سوره اسراء- 88)

[2] . سوره هود آیه 13

[3] . (بقره- 23).                                              

[4] . سوره مبارکه جن آیه 1

[5] سوره مبارکه ضحی آیه 1

[6] .سوره مبارکه الرحمن آیه 64

[7] .تفسیر نمونه، ج‏9، اواخر ص: 42 تا ص: 45

 

کلمات کلیدی
قرآن  |  قرآن مجید  |  تحدی قرآن  |  هود  |  می‏گوید  |  می‏دانیم قرآن  |  سوره مبارکه ضحی آیه  |  تنزل از مرحله بالاتر  | 
لینک کوتاه :