از نظر امام خمینی، توجه به استقلال و خود کفایی – متأثر از شرق و غرب زدگی- تحت چه محورهایی عنوان شده است؟
استقلال و خودکفایی جامعه اسلامی از آموزه های قرآنی نیز قابل برداشت و استفاده است. به طوری که قرآن کریم به عنوان پیام وحی و منشور مسلمانی در آیات متعددی بر استقلال همه جانبه امت اسلام تاکید می کند.
استقلال در فرهنگ اسلام شامل هر دو نوع استقلال سیاسی و اقتصادی می شود. به عبارت دیگر اسلام هم بر استقلال سیاسی تاکید دارد و هم بر استقلال اقتصادی. البته شایان ذکر است که توانمندی اقتصادی و استقلال در حوزه اقتصاد می تواند زمینه ساز استقلال سیاسی نیز باشد. گرچه در دوران امروز و عصر تبادلات و جهانی شدن فرهنگ و اقتصاد اتکای کشورها به اقتصاد ملی به طور کامل امکان پذیر نیست اما تکیه بر توان داخلی و بهره برداری از امکانات و داشته های ملی یک کشور تا حد زیادی می تواند کشور را از وابستگی به دیگران بی نیاز سازد.
پیش از انقلاب اسلامی، علی رغم آنچه که نشان داده می شد، کشورمان عملاً در مسیر وابستگی پیش می رفت در عرصه سیاسی، رژیم پهلوی بدون اجازه و هماهنگی با دنیای غرب به ویژه دولت ایالات متحده آمریکا از اتخاذ هر گونه تصمیم مستقل، عاجز بود و به طور اساسی برای حفظ تاج و تخت پادشاهی می بایست در خدمت سیاست های تعریف شده آمریکا قرار می گرفت. طرح امنیت دو ستونی نیکسون که برای کشورهای ایران و عربستان به عنوان پایگاه امنیتی و اقتصادی غرب، نقش قائل شده بود، علی رغم اینکه ایران را در جایگاه ژاندارمی منطقه حساس خاورمیانه قرارداده بود، اما در عمل چیزی جز به خدمت گرفتن توان و پتانسیل ایران در جهت منافع غرب نبود. در بعد اقتصادی نیز راه اندازی صنایع وابسته و عدم فروش فناوری های مادر به ایران، عملاً کشورمان را به کشوری وابسته تبدیل کرده بود. وجود ده ها هزار وابسته و کارشناس نظامی، امنیتی، صنعتی به ویژه در حوزه صنایع سنگین از جمله نفت و پتروشیمی نشان از آن داشت که غرب قصد کمک به ایران و دستیابی این کشور به استقلال و خود کفایی را ندارد.
در چنین شرایطی که تمام توان یک ملت در راستای منافع بیگانگان تعریف و مصروف می شد، شخصیتی کم نظیر و متکی به سر چشمه زلال اسلام، حضرت امام خمینی(س)، با شجاعتی کم نظیر و درک عمیق از حوادث و رویدادهای جاری کشور و با اشراف فوق العاده به تاریخ، در دل سیاهی و ظلمت طاغوت، چراغی را برافروختند تا عزت و شرف فراموش شده یک ملت بزرگ احیاء گردد.
آن پیشوای بزرگ، ندای استقلال یک ملت را در زمهریر وابستگی و عقب ماندگی، سر دادند و با استقامت و دست نکشیدن از آرمان های بلند خود، عظمت لگد کوب شده ایران را مجدد برگرداندند.
حضرت امام (ره) به عنوان یک رهبر جامع، توجه ایران را به همه ابعاد استقلال اعم از سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، نظامی و حتی فکری، جلب نمودند.
ایشان که وقایع تلخ بسیاری را از دردها و رنج های ملت ایران به چشم خود دیده بودند، در تمامی سخنرانیهای خود چه پیش از انقلاب و چه پس از پیروزی آن، به اتکاء به خداوند، لزوم اعتماد به نفس و داشتن امید به آینده درخشان، عموم مردم و مسئولان را توجه می دادند. حضرت امام (ره) یکی از آفات گریبانگیر روشنفکران و نویسندگان آن دوران را گرایش به یکی از دو قطب شرق و غرب بر می شمردند و معتقد بودند این وابستگی فکری و عقیدتی، باعث می شود تا مصالح کشور و ملت نادیده گرفته شود. به همین جهت، تربیت نسلی خود اتکا و با اراده در دستور کار ایشان قرار داشت و نتیجه آن تربیت جوانانی بود که ضمن موفقیت در سرنگونی رژیم شاهنشاهی، توانستند با دست خالی و در سخت ترین شرایط، با دشمن تا بن دندان مسلح نیز جنگیده و پس از آن نیز سازندگی کشور را به پیش ببرند.
خودکفایی: علی رغم تعاریف متنوعی که دارد در فرهنگ انقلاب اسلامی، همه عرصه ها را شامل می شود. نگاهی به سخنان و همچنین وصیت نامه سیاسی، الهی امام راحل (س)، می تواند ابعاد مختلف و عمق راهبردی استقلال و خودکفایی را بهتر نشان دهد.
در چند فراز از وصیت نامه امام(ره)، ایشان خطاب به مسلمانان جهان می فرمایند: «اکنون ملت های محروم جهان بیدار شده اند و طولی نخواهد کشید که این بیداری ها به قیام و نهضت و انقلاب انجامیده و خود را از تحت سلطه ستمگران مستکبر نجات خواهند داد. و شما مسلمانان پایبند به ارزش های اسلامی می بینید که جدایی و انقطاع از شرق و غرب، برکات خود را دارد نشان می دهد؛ و مغزهای متفکر بومی به کار افتاده و به سوی خود کفایی پیشروی می کند.»(صحیفه امام، جلد 21، ص 441)
در فرازی دیگر چنین می فرمایند:
«آیا نمی دانید که کشور اسلامی در آن زمان یک پایگاه نظامی برای آمریکا بود و با آن، عمل یک مستعمره می کردند و از مجلس تا دولت و قوای نظامی در قبضه آنان بود و مستشاران و صنعتگران و متخصصان آنان با این ملت و ذخایر آن چه می کردند؟(صحیفه امام، جلد21، ص 442)
ایشان بعد از انذار به بلای وابستگی می فرمایند:
«وصیت من به همه آن است که با یاد خدای متعال به سوی خودشناسی و خود کفایی و استقلال، با همه ابعادش به پیش، و بی تردید دست خدا با شما است.»(صحیفه امام، جلد 21، ص 450)
همین چند فراز کوتاه از وصیت یک رهبر و راهبر خطاب به امتش حائز نکات و درس هایی است که به اختصار به آن اشاره می گردد:
1- قدم اول برای طی مسیر استقلال و عزت یک ملت، خود شناسی است.
ملتی خواهد توانست راه پر پیچ و خم استقلال را طی کند که جایگاه خود را بشناسد و به توانمندی و داشته های خود واقف و آگاه بوده و از خود بیگانه نباشد.
2- آنچه منظور امام (ره) است، خود کفایی و استقلال در تمام ابعادش است و این یعنی استقلال همه جانبه.
به عبارت دیگر، از فکر و تفکر تا اقتصاد و صنعت و سیاست، وجوه مختلف استقلال یک کشور را شامل می شود.
3- به یمن خیزش ملت بزرگ ایران، بیداری برای سایر ملل مسلمانان به ارمغان رسیده است و این بیداری، زمینه ساز سقوط ستمگران و مستکبران خواهد بود.
این پیش بینی امام (ره) به طور معجزه گونهای هم اکنون و سال ها پس از ارتحال ملکوتی آن حضرت، به وقوع پیوسته است. پدیده بیداری اسلامی که در قالب بهار عربی به صورت دومینو وار باعث سقوط حکومت های مستبد و دیکتاتوری منطقه شمال از آفریقا و غرب آسیا شد، نمادی از پیش بینی امام خمینی (س) است که شرح و تحلیل آن مجالی فراخ می طلبد.
4- تجربه تاریخی ملت ایران پیش روی همه مسلمانان است و وضعیت وابستگی شدید ایران به غرب با وجود مستشاران و صنعتگران و متخصصان غربی، بهتر نمایان می شود.
5- میراث وابستگی به شرق و غرب چیزی جزء چپاول ذخایر یک ملت نیست.
6- و سر انجام اگر ملتی با اتکاء به خدا و همت و تلاش خود در مسیر استقلال و خود کفایی گام بردارد، بی تردید دست خدا را پشت سر خود خواهد دید و چه تکیه گاهی مطمئن تر از پشتیبانی خدا.
در نهایت باید به این نکته اشاره کرد که در شرایط محاصره و تحریم اقتصادی که دشمن از اعلام و اعمال آن ابایی نیز ندارد، تلاش برای رسیدن به خودکفایی و میل به استقلال همه جانبه، مؤثرترین راه برای مقابله با فشارهای اقتصادی دشمن است. توصیه ای که پس از دوران حیات پر برکت امام امت (س) امروز نیز توسط خلف صالح او، رهبر معظم انقلاب نیز مکرر به آن اشاره می گردد.
جستجو در قاموس نور