زمینه ها و عوامل گرایش به بد حجابی و بی حجابی؟

چرا بدحجابی بین زنان ایران شیوع پیدا کرده است و چرا با وجود حیای بیشتر زن، بسیاری از دختران حجاب را رعایت نمی کنند؟!

پاسخ اجمالی

حفظ حجاب و پوشش اسلامی از دستورات مهم دین اسلام است که ریشه در آیات قرآن دارد. با وجود این، برخی از زنان به سمت بی حجابی و یا بدحجابی گرایش دارند. این گرایش از عواملی سرچشمه می گیرد مانند: آگاهی نداشتن از عواقب بدحجابی، کمبود محبت و عاطفه، تغییر نگرش به ارزشها و نفوذ فرهنگ غربی. در دنیای امروز دستگاه های تبلیغاتی غرب با پیشرفته ترین وسیله تبلیغی مثل ماهواره و شبکه های اجتماعی سعی دارد فرهنگ بیگانه از اسلام را که در بیشتر موارد فاسد و مخرب است، در کشورهای جهان سوم و مخصوصاً جوامع اسلامی پیاده کند.

پاسخ تفصیلی

مقدمه

در اسلام، پوشش وحفظ حجاب اسلامی از دستورات مهم دین اسلام می باشد و در آیات متعددی از قرآن مجید به این مهم اشاره شده است از جمله آیات: 31 و 60 سوره نور و آیات 33 و 53 و 59 احزاب، بر مسئله حجاب تأکید کرده، گاهی زنان با ایمان را مخاطب قرار می دهد و گاه همسران پیامبر(صلی الله علیه و آله) را و گاهی نیز با استثناکردن زنان پیر و از کارافتاده، تکلیف بقیه را روشن می سازد؛ به این ترتیب با عبارات مختلف، اهمّیّت این وظیفه اسلامی را بازگو می کند.[1]

اهمیت حفظ حجاب

حجاب برای حفظ شخصیت زن، جلوگیری از انحراف جوانان و مانع گسترش فساد در جامعه اسلامی است. همان گونه که اصل پوشیدن لباس برای زنان و مردان منافات با آزادی آنها ندارد، حجاب نیز چنین است.[2] بدون شک، یکی از اموری که به شهوت جنسی دامن می زند، «برهنگی و خودآرایی زنان و مردان» برای یکدیگر است که تأثیر آن، به خصوص در میان جوانان مجرّد، قابل انکار نیست، به گونه ای که می توان گفت: آلودگی به بی عفّتی رابطه مستقیمی با بی حجابی، برهنگی و خودآرایی در انظار عموم دارد؛ حتی طبق بعضی از آمارهای مستند، هر قدر این مسئله تشدید شود، به همان نسبت آلودگی به بی عفتی بیشتر می شود؛ مثلًا، در تابستان که به خاطر گرمی هوا، برهنگی زنان بیشتر می شود، به همان نسبت مزاحمت های جنسی افزایش می یابد و به عکس، در زمستان که زنان، پوشش بیشتر دارند؛ این گونه مزاحمت ها کمتر می شود. بدیهی است که برداشتن حجاب، مقدّمه برهنگی، آزادی جنسی و بی بند و باری است که مشکلات و مفاسد ناشی از آن، در عصر و زمان ما بر کسی پوشیده نیست.

بی حجابی سبب می شود که گروهی از زنان، در یک مسابقه بی پایان، در نشان دادن اندام خود و تحریک مردان هوسباز شرکت کنند. این امر در عصر و زمان ما که به خاطرگرفتاری های تحصیلی و اقتصادی سن ازدواج بالا رفته و قشر عظیمی از جامعه را جوانان مجرّد تشکیل می دهد، آثار بسیار مخربّی دارد.

علاوه بر این، از نظر اخلاقی نیز سبب ناامنی خانواده ها و بروز جنایات می شود و هیجان های مستمر عصبی و حتّی بیماری های روانی را در پی دارد که ثمره آن سستی پیوند خانواده ها و کاهش ارزش شخصیت زن در جامعه می شود.[3]

در این میان عده ای روشنفکر نما از روی علم و آگاهی و یا از روی بغض و یا جهالت، مخالف حجاب و پوشش زنان هستند و حجاب را سبب انزوای این قشر از جامعه می دانند. یا اینکه حجاب را یک لباس دست و پاگیر می بینند که با فعالیتهای اجتماعی مخصوصا در عصر ماشینهای مدرن سازگاری ندارد و یا اینکه حجاب از این نظر که میان زنان و مردان فاصله می اندازد، طبع حریص مردان را آزمندتر می کند، و به جای اینکه خاموش کننده باشد آتش حرص آنها را شعله ورتر می سازد. در حالی که: با چشم خود گروه گروه زنانی را می بینیم که با داشتن حجاب اسلامی در همه جا حاضرند، در اداره ها، در کارگاهها، در راهپیمایی ها و تظاهرات سیاسی، در رادیو و تلویزیون، در بیمارستانها و مراکز بهداشتی، و در مراقبتهای پزشکی، در دانشگاه. این افراد از رسالت عظیم زن که نقش بسیار مهمی در خانواده و تربیت فرزندان برای ساختن یک اجتماع سالم و آباد و پر حرکت دارد، بی خبرند.[4]

علل گرایش به بی حجابی یا بدحجابی؟

علل پدیده بی حجابی یا بدحجابی باید از جنبه فردی و اجتماعی در حوزه های فرهنگی، اجتماعی و یا سیاسی مورد بررسی قرار گیرد. باکمال تاسف باید اذعان داشت که بعد از انقلاب اسلامی به خیلی از مقوله ها و مخصوصاً موضوع حجاب توجه منطقی و جدی نشده است. به عنوان مثال برای حجاب اسلامی، تعریف دقیقی ارائه نشده و الگو های مناسب اسلامی- ایرانی و نوع پوشش زنان مشخص نشده است. از طرفی، افراط و تفریط که گاهی منجر به سهل انگاری نسبت به حجاب، بر خورد همراه با خشونت و در گیری لفظی و بدنی موجب بدبینی و تنفر مردم و بویژه زنان به موضوع حجاب شد. در این مجال به برخی از علل گرایش به بدحجابی اشاره می شود.

تغییر ارزشها

یکی از عواملی که موجب می شود تا برخی از خانم ها و دختران به سمت بی حجابی و یا بدحجابی گرایش پیدا کنند، پندار ارزش در جامعه است. آنان تصور می کنند خودنمایی و تظاهر(بدحجابی) در انظار مردم و جامعه ارزش محسوب می شود. امام علی(علیه السلام) درباره این گونه زنان می فرماید: «...وَ إِنَ النِّسَاءَ هَمُّهُنَّ زِینَةُ الدُّنْیَا وَ الْفَسَادُ فِیهَا...»؛ (تلاش و همت زنان در جهت زینت و آرایه های زندگانی دنیا و ایجاد فساد وتباهی در آن است).[5] البته مراد از نساء همه زنان نیست بلکه آن دسته از زنانی که به دنبال فساد و گناه هستند این نوع پوشش را برای نشان دادن خود انتخاب می کنند.

نفوذ فرهنگ غربی

تهاجم فرهنگی و نفوذ فرهنگ بیگانه یکی دیگر از علل بی حجابی در جامعه است. در دنیای امروز دستگاه های تبلیغاتی غرب با پیشرفته ترین وسیله تبلیغی مثل ماهواره و شبکه های اجتماعی سعی دارد فرهنگ بیگانه از اسلام را که در بیشتر موارد فاسد و مخرب است، در کشورهای جهان سوم و مخصوصاً جوامع اسلامی پیاده کند و فرهنگ خود را بر جهان مسلط کند.

رهبر انقلاب در دیدار اعضای شورای فرهنگی، اسلامی درباره نفوذ و تهاجم فرهنگ غرب می فرماید: (به نظر من، آن چیزی که امروز مجموعه شما و هر مجموعه ای از زنان که در شکل ها و با هدف های مختلف کار می کنند، بر عهده دارند این است که باور غلطی را که فرهنگ غربی و اروپایی و ده ها سال اخیر در ذهن زن ایرانی وارد کرده است، بزداید. البته باور غلطی هم در گذشته بوده است؛ یعنی گرایش به برخی از شکل های غلط مصرف و تجمل، از گذشته هم وجود داشته است. با ورود فرهنگ اروپایی، این مدگرایی و نوگرایی در مصرف، به شکل عجیبی تشدید شد. این محاسبه شده و پیش بینی شده بود.

سردمداران سیاست های غربی – که غالباً صهیونست ها و استعمارگران بودند- به قصدی و با نیتی این کار را کردند. این باورهای غلط را باید بزایید؛ و این نمی شود، مگر با ارائه بحث ها و کارهای اسلامی. اگر این کارها بشود، ریشه این مشکلاتی که گاهی اوقات مطرح می شود – بدحجابی و رواج فساد و فحشاو این چیزها- به خودی خود کنده خواهد شد. این ها غالباً معلولند؛ علل، همان باورها و فرهنگ ها هستند که باید روی آنها کار بشود.[6]

ضعف ایمان و حیا

یکی از مهم ترین عوامل بدحجابی، ضعف ایمان و معنویت است که باعث ضعف حیا می شود. ایمان همچون پناهگاهی است که انسان را از افتادن در گناهان حفظ می کند؛ چنان که قرآن کریم در نازعات آیات40 و 41 می فرماید: «و اَمّا مَن خافَ مقامَ رَبّهَ و نَهیَ النفسَ عَنَ الهوی فاِنّ الجنّةَ هَیَ المأوی»؛ (و اما کسی که از ایستادن در برابر پروردگارش هراسید و نفس خود را از هوا بازداشت، پس جایگاه او همان بهشت است.) امام صادق(علیه السلام) نیز با اشاره به ارتباط ایمان و حیا، انسان بی حیا را بی ایمان می دانند: «لا ایمانَ لِمَن لا حیاءَ لَه»؛ (کسی که حیا ندارد ایمان ندارد)[7] پوشش و حیا دو مقوله ای هستند که قابل تفکیک از هم نیستند. زنان با حیا با رعایت حجاب، زینت های خود را به نمایش نمی گذارند. اما زنانی که اسرار و زیبایی های خود را به نمایش می گذارند، پرده بین خود و خدا را دریده اند و به شخصیت و اعتبار خود خدشه وارد می کنند. هرچند حجاب به معنای برخورداری از همه مراتب عفاف نیست، ولی عفاف بدون رعایت پوشش ظاهری نیز قابل تصور نمی باشد.[8]

کمبود محبت و عاطفه

گاهی اوقات اگر ابراز محبت در انسان به اندازه نباشد موجب کمبود های شخصیتی در فرد می شود و در پی جبران آن خلأها به راه هایی متوسل می شود. کمبودهای عاطفی در خردسالی و گاهی در بزرگسالی، هویت و شخصیت را به شدت دچار کاستی می کند. آنگاه این گونه افراد چنانچه راهنمایان درستی نداشته باشند، برای جبران آن به شیوه های غیر طبیعی دست می زنند و شخصیتی دروغین و بی پایه برای خود رقم می زنند.

بررسی برخورد برخی زنان و دختران در مسئله پوشش کاملاً نشانگر آن است که خودآرایی و خودنمایی نوعی ایجاد شخصیت پنداری است تا با جلب کردن نظرها آفریدن جاذبه، خلأ ها را بپوشانند.کسب موقعیت انسان موقعیت طلب است و همواره می خواهد در میان مردم از جایگاهی درخور توجه برخوردار باشد.

چنین جایگاهی به دو صورت حقیقی و کاذب محقق می شود. موقعیت حقیقی در اثر تحصیل علم و فضایل اخلاقی به دست می آید، اما برخی زنان که فاقد این ارزش ها هستند با نمایش زیبایی ها و جاذبه های طبیعی و ساختگی زنانه خود سعی در جلب توجه دیگران می کنند تا به کمبودهای باطنی خود پاسخ دهند. غافل از آنکه هرگز کسی نمایش زیبایی های زنانه را دلیل بر شخصیت و جایگاه ارزشی او نمی گیرد. بی حجابی، زن را صاحب فضیلت نمی کند بلکه از او عروسکی می سازد که با رشد و تعالی فاصله ها دارد ضمن اینکه موقعیت های حاصل از تحرکات جنسی تنها نزد بیماردلانی به وجود می آید که خود کمترین ارزشی ندارند.[9]

عدم آگاهی از عواقب بدحجابی

بسیار فراوان دیده شده که افراد جاهل و ناآگاه در جامعه، مرتکب اعمال زشتی می شوند که دارای صفات رذیله ای هم هستند، و هنگامی که آگاهی کافی درباره قبح آن اعمال و مفاسد و زیانهای آن صفات پیدا می کنند یا سطح و معارف آنها بالاتر می رود، بکلّی آن اعمال و صفات را رها کرده، یا لااقل به مقدار زیادی از آن می کاهند. دلیل منطقی این مسأله نیز روشن است؛ زیرا حرکت به سوی صفات والا و اعمال صالحه احتیاج به انگیزه ای دارد؛ بدون شک یکی از بهترین انگیزه ها، آگاهی از مصالح اعمال و صفات نیک و مفاسد اعمال و صفات رذیله است، و نیز آگاهی بر مبدأ و معاد، و آشنائی با برنامه های مکتب انبیاء و اولیاء، انسان را به سوی آنها سوق می دهد و بازتاب وسیعی در اصلاح مفاسد اخلاقی دارد.

البته منظور از علم و آگاهی در اینجا، آگاهی بر فنون صنایع و مسائل مادّی نیست؛ چرا که بسیارند کسانی که از این مسائل آگاهند و از همه آلودگان آلوده ترند؛ بلکه منظور علم و آگاهی به ارزشهای والای انسانی و تعلیمات الهی و مصالح و مفاسد معنوی و معارف الهیّه است.[10]

پی نوشت