پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله و سلم) در پاسخ به ابوذر براي درخواست موعظه چه فرمودند؟
در حدیثی می خوانیم: «قَالَ رَسُولُ اللهِ(صلى الله عليه و آله و سلم) [لأِبِى ذَر]: أُوصِيكَ بِتَقْوَى اللهِ فَإنَّهُ رَأْسُ الأمْرِ كُلُّهُ قُلْتُ: زِدْنِى قَالَ: عَلَيْكَ بِتِلَاوَةِ الْقُرْآنِ وَ ذِكْرِ اللهِ كَثِيراً فَإنَّهُ ذِكْرٌ لَكَ فِى السَّمَاءِ وَ نُورٌ لَكَ فِى الأَرْضِ. قُلْتُ: زِدْنِى، قَالَ: الصَّمْتُ فَإنَّهُ مَطْرَدَةٌ لِلشَّيَاطِينَ وَ عَوْنٌ لَكَ عَلَى أَمْرِ دِينِكَ»(1)؛ ([ابوذر به پيامبر(صلى الله عليه و آله و سلم) عرض كرد: يا رسول الله(صلى الله عليه و آله و سلم) مرا موعظه كنيد]، حضرت در جواب فرمودند: تو را به تقواى الهى سفارش مى‌كنم كه سرچشمه همه چيز است. عرض كردم: يا رسول الله(صلى الله عليه و آله و سلم) مرا [از چشمه فيض خويش] بيشتر بهره‌مند سازيد. حضرت فرمود: بر تو باد تلاوت قرآن و زيادى ياد خدا، چرا كه سبب مى‌شود تا [فرشتگان] در آسمان تو را ياد كنند و در زمين براى تو چراغ هدايت است. عرض كردم: موعظه بيشترى بفرماييد: حضرت فرمود: [تو را به] سكوت [سفارش مى‌كنم]، چرا كه شيطان را دور كرده و تو را در انجام كارهاى دينى‌ات كمك مى‌كند).
اين سه جمله بسيار پرمعنا و گرانبهاست. حضرت در جمله اوّل مى‌فرمايد، تقواى الهى را پيش بگير كه سرچشمه همه خوبي‌هاست. تقوا يك نيروى كنترل درونى است كه انسان را از گناه باز مى‌دارد. در واقع احساس مسئوليّت، منشأ درونى دارد. عامل بازدارنده گاهى بيرونى است و گاهى درونى؛ اگر تقواى درونى نباشد عوامل بيرونى تأثير چندانى ندارد.
يكى از مسائلى كه دنيا با آن دست به گريبان است، مسأله موادّ مخدّر است كه بيشترِ شخصيّت‌هاى سياسى دنيا در آن دخالت دارند. در حكومت سابق هم نزديكان شاه از بزرگترين عوامل تجارت موادّ مخدّر بودند. اسلحه و وسايل كشتار جمعى، همه در سايه عدم تقوا، توليد و پخش مى‌شود و دادگاه‌ها و بازرسى‌ها بى‌اثر است؛ چون عامل بازدارنده درونى نيست.
حال مى‌گويند مى‌خواهيم دين را از حكومت جدا كنيم، اگر دين از حكومت جدا شود، حكومت بازيچه‌اى مى‌گردد و دنيا روى آرامش به خود نمى‌بيند.
در جمله دوم پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله و سلم) مى‌فرمايد: قرآن بخوان كه قرآن خواندن باعث مى‌شود فرشتگان در آسمان به ياد تو باشند و در زمين براى تو نور هدايت باشد. زمين و عالَم مادّه، ظلمانى است و نياز به نور دارد. كفر، جهل، ظلم و ... همه ظلمت است و قرآن و تعليمات قرآن، مانند نورى است كه اين ظلمت‌ها را برطرف مى‌كند.
در جمله سوم مى‌فرمايد، خاموشى در جايى است كه سخن گفتن لازم نيست؛ چرا كه سخن گفتن از دام هاى شيطان است. علاوه بر اين سكوت، موجب تفكر عميق در امور است كه در نتيجه به كمال و سعادت انسان كمك مى‌كند.(2)
پی نوشت:
(1). الخصال، ابن بابويه، محمد بن على، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، انتشارات اسلامى، قم، 1362 شمسی، چاپ اول، ج 2، ص 525.
(2). گردآوری از کتاب: مشكات هدايت، مكارم شيرازى، ناصر، تهيه و تنظيم: مكارم، مسعود، حامدى، محمد رضا، مدرسه امام على بن ابى طالب(علیه السلام)، قم، 1385 شمسی، چاپ اول، ص 125.
جستجو در قاموس نور