سن حضرت خدیجه(س) هنگام ازدواج با پیامبر(ص) چقدر بوده است؟
به جهت این که بسیاری از بزرگان اهل سنت و راویان و تاریخ نویسان پیرو مذهب خلفا، در صدر اسلام خوش نداشتند، شخصی را بالاتر از عایشه در بین همسران پیامبر (صلی الله علیه وآله) معرفی کنند؛ لذا دست به پاره ای روایات دروغ و استدلالات باطل زده اند، و به همین دلیل سن حضرت خدیجه یکی از مسائل پیچیده صدر اسلام است؛ آن چه در منابع معتبر تاریخی معروف و مشهور است، این است که سن پیامبر، ۲۵سال و سن خدیجه (سلام الله علیها) 40 سال بوده است.
ولی از آن جایی که حق هیچ گاه مخفی نمانده و نخواهد ماند، در لابلای کلمات مورخین و علما اعترافاتی موجود است، که احتمال تحریف واقعیت خارجی را تقویت می کند.
پس از گذشت بیش از نه دهه، منع نقل احادیث، بسیاری از احادیث و حتی اتفاقات تاریخی دچار تحریف و یا تغییر شد، و از طرفی چون پیامبر گرامی چندین زن داشتند، و به اقرار برخی از این زن ها به حسادت به حضرت خدیجه (سلام الله علیها)، آن ها یا برخی جاعلان، نقل های تاریخی جعلی برای سن حضرت خدیجه (سلام الله علیها) روانه بازار تاریخ و روایات کردند، و چون بازار جعل و تحریف حدیث، داغ بود، باعث شد سن حضرت در هنگام ازدواج در هاله ای از حق و باطل پوشانده شود.
پیر نشان دادن حضرت خدیجه در هنگام ازدواج یکی از آرزوهای دشمنان حضرت خدیجه (سلام الله علیها) و دختر مبارکشان بود، که به این مقصد نایل شدند.
درباره سن حضرت خدیجه در هنگام ازدواج با پیامبر اکرم نظرات مختلفی وجود دارد؛ برخی مانند بیهقی (از علمای بزرگ اهل سنت) ایشان را 25 ساله می دانند. بیهقی می گوید: «بعضی می گویند: سن حضرت خدیجه (در هنگام وفات) 65 ساله بود و برخی دیگر گفته اند: در آن وقت ایشان 50 ساله بوده است که قول صحیح هم همین است.»[1] بیهقی در جای دیگر آورده است: «ازدواج رسول خدا با حضرت خدیجه 15 سال قبل از بعثت بوده است.»[2]
بنابراین طبق قول بیهقی وقتی ایشان در زمان وفات یعنی سال دهم بعثت، 50 ساله باشند و 15 سال قبل از بعثت هم ازدواج کرده باشند، با این حساب سن حضرت خدیجه (سلام الله علیها)، در زمان ازدواج با پیامبر اکرم 25 سال بوده است، و حلبی هم همین قول را آورده است: «پیامبر با خدیجه ازدواج نمود، و در آن هنگام قولی وجود دارد که خدیجه در سن بیست وپنج سالگی بوده است.»[3] قول دیگر که قول اکثر محققین و مورخین است این است که سن ایشان را در زمان ازدواج 28 سال بوده است. ابن عماد حنبلی از علمای اهل سنت در شذرات الذهب می گوید: «بسیاری از مورخین قول 28 سال را برای حضرت خدیجه در زمان ازدواج با پیامبر اکرم ترجیح داده اند.»[4]
حاکم نیشابوری نیز فقط همین قول را برای ابن اسحاق (سیره نویس مشهور) نقل می کند: «خدیجه در زمان ازدواجش با پیامبر، بیست و هشت ساله بود.»[5] و قول هشام بن عروه که اکنون قول مشهور شده است، را شاذ می داند. «خدیجه در سن 65 سالگی وفات نمود، که این قول شاذ است.»[6]
بلاذری هم به عنوان یک قول، 28 سال را ذکر کرده است.[7] ابن سعد، ذهبی، إربلی، ابن عساکر به نقل از ابن عباس می گویند: «خدیجه در زمان ازدواج با آن حضرت 28 ساله بود.»[8]
إربلی در جای دیگر به نقل از ابن حماد می گوید: «حضرت خدیجه در زمان ازدواج با آن حضرت 28 ساله بود.»[9] با این حساب روشن شد که بسیاری از مورخین و محدثین سن آن بزرگوار را حدود 25 تا 28 سال دانسته اند، و در آن زمان پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله)، نیز 25 ساله بودند، بنابراین تفاوت سنی بین پیامبر اکرم و حضرت خدیجه نبوده و یا حدود سه سال بوده است. حالا سؤال این جاست با این اقوال بیان شده که سن حضرت را کمتر از 30 سال، در هنگام ازدواج بیان می کند، چرا کوشش می شود، که سن حضرت را چهل سال معرفی کنند؟ آن هم قولی که شاذ است و مطابق قول اکثر محققین و مورخین نیست!؟
پی نوشت ها:
ابن کثیر، السیرة النبویة، بیروت: دارالمعرفة للطباعة والنشر والتوزیع، 1396 ق، ج 1، ص 264
[2] «أن النبی زوج بها وهو ابن خمس وعشرین سنة قبل أن یبعثه الله نبیاً بخمس عشرة سنة.» احمد بن حسین بیهقی، دلائل النبوة ومعرفة أحوال صاحب الشریعة، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1405 ق، ج 2، ص 72.
[3] «تزوجها رسول الله وهی یومئذ. .. وقیل خمس وعشرین.» حلبی، السیرة الحلبیة، بیروت: دارالمعرفة، 1400 ق، ج 1، ص 229
[4] «ورجح کثیرون أنها ابنة ثمان وعشرین.» عبدالحی عکری حنبلی، شذرات الذهب فی أخبار من ذهب، بیروت: دارإحیاء التراث العربی، ج 1، ص 14، و دار إبن کثیر، ج1، ص134، حوادث سال 11.
[5] «کان لها یوم تزوجها ثمان وعشرون سنة.» حاکم نیشابوری، المستدرک، ج 3، ص 182.
[6] «توفیت خدیجة بنت خویلد (رضی الله عنها) وهی ابنة خمس وستین سنة، هذا قول شاذ.» حاکم نیشابوری، المستدرک، ج 3، ص 182.
[7] بلاذری، انساب الاشراف، مصر: دارالمعارف، ج 1، ص 98
[8] «وروی عن ابن عباس قال: کانت خدیجة یوم تزوجها رسول الله ابنة ثمان وعشرین سنة.» ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت: دارصادر، ج 8، ص 16
ذهبی، سیر اعلام النبلاء، بیروت: مؤسسه الرسالة، 1413 ق، ج 2، ص 111.
إربلی، کشف الغمة، ج2، ص280، باب فصل فی مناقب خدیجة.
ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، بیروت: دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع، 1415 ق، ج 3، ص 193
ابن منظور، مختصر تاریخ دمشق: ج 1، ص 245
[9] «وقال ابن حماد بلغنی أن رسول الله تزوج خدیجة علی اثنتی عشرة أوقیة ذهباً وهی یومئذ ابنة ثمانی وعشرین سنة.» إربلی، کشف الغمة، ج2، ص274، باب فصل فی مناقب خدیجة.
جستجو در قاموس نور