×

چهره امام مهدی علیه السلام در آیینه القاب

برای امام زمان علیه السلام اسامی و لقب های زیادی ذکر شده است در کتاب نجم الثاقب مرحوم محدث نوری حدود صد و هشتاد (2) بر طبق این دیدگاه چون حضرت مهدی علیه السلام مردم را به حقایق پنهان شده دینی راهنمایی خواهند کرد او را مهدی دیدگاه دیگر این است که قائم آل محمد صلی الله علیه و آله را از این رو مهدی می گویند که مردم را به اموری که بر آنها پوشیده به عنوان مثال از امام صادق علیه السلام روایت شده است که آن حضرت فرمودند: آن حضرت را مهدی می گویند چون مردم را به اموری که گم کرده اند هدایت می کند (4) این تعبیر شامل انحراف سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی و ... در این زمینه از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت شده است که آن حضرت فرمودند: از این جهت قائم ما اهل بیت را قائم نامیده اند که پس از فراموش شدن نامش قیام می کند .

چکیده ماشینی


تعداد بازدید : 2720     تاریخ درج : 1390/08/08

66

القاب ائمه اطهار، علیهم السلام، از آن جمله القاب امام زمان، عجل الله تعالی فرجه، یکی از راه های مهم شناخت خصایل و فضایل آن حجت های به حق الهی است .

در این نوشته تلاش می شود تا از طریق ارایه توضیح مختصر در زمین علیه السلام برخی از لقب های حضرت بقیة الله، با ابعاد مختلف ویژگی ها و اوصاف آن حضرت از منظر القابی که برای او تعیین شده است بیشتر آشنا شویم .

برای امام زمان علیه السلام اسامی و لقب های زیادی ذکر شده است در کتاب نجم الثاقب مرحوم محدث نوری حدود صد و هشتاد و دو نام و لقب و در کتاب نام نامه حضرت مهدی علیه السلام به حدود سیصد و ده اسم و لقب آن حضرت اشاره شده است . گفتنی است که منشا اصلی این نام ها و لقب ها علاوه بر تصریح ائمه اطهار، علیهم السلام، و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ادعیه و زیارتنامه هایی است که برای امام زمان علیه السلام ذکر شده است .

در اینجا به برخی از مهمترین القاب آن حضرت اشاره می کنیم:

1 . مهدی: یکی از مشهورترین لقب های امام زمان علیه السلام مهدی است . درباره علت نامیده شدن آن حضرت با این لقب روایت های مختلفی ذکر شده است . حضرت امام محمد باقر علیه السلام می فرمایند:

هنگامی که مهدی ما قیام کنند ثروت ها را بطور مساوی تقسیم و در جامعه به عدالت و دادگری رفتار می کند . هر کس از او اطاعت کند از خداوند اطاعت کرده است و هر کس او را نافرمانی کند از خدا نافرمانی کرده است . و آن جضرت را «مهدی » نامیده اند چون به امور پنهان و نهانی هدایت می گردد . (1)

درباره امور نهانی که آن حضرت به آنها هدایت می شود یا هدایت می کند با توجه به تعابیر روایات نظرات چندی بیان شده است . از آنجا که در دوره غیبت مخصوصا دوران غیبت کبری در اثر پیدا شدن تبلیغات ضددینی و تفسیرها و برداشت های نامناسب از احکام دین و نفوذ خرافات و اندیشه های غلط غیردینی به اصول و تعالیم اصیل اعتقادی مردم دین اصلی و حتی قرآن اصلی را فراموش خواهند کرد . آن حضرت پس از ظهور قرآن اصیل و احکام واقعی اسلام را از لابلای آنهمه تحریفات و تفسیرهای ادرست بیرون خواهند کشید به گونه ای که حتی مردم گمان خواهند کرد که ایشان یک دین و آیین جدیدی را مطرح می کنند به این مناسبت آن حضرت را مهدی می گویند .

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در این باره می فرمایند:

دوازدهمین فرزندم به گونه ای غایب خواهد شد که اصلا دیده نخواهد شد و در این دوره غیبت وقایع سختی رخ خواهد داد و در نتیجه طولانی شدن این دوره زمانی خواهد آمد که از اسلام جز اسمی و از قرآن جز رسم و خطی اثری باقی نخواهد ماند . در آن موقع خداوند متعال به وی اجازه خواهد داد تا قیام کند آنگاه به وسیله او اسلام را تقویت و تجدید خواهد کرد . (2)

بر طبق این دیدگاه چون حضرت مهدی علیه السلام مردم را به حقایق پنهان شده دینی راهنمایی خواهند کرد او را مهدی می گویند .

دیدگاه دیگر این است که قائم آل محمد صلی الله علیه و آله را از این رو مهدی می گویند که مردم را به اموری که بر آنها پوشیده است راهنمایی خواهد کرد . وی پس از ظهور جهت ارشاد پیروان ادیان دیگر کتاب های آسمانی تحریف نشده آنها را به آنها نشان خواهد داد و از این طریق آنها را با دین اصیل خودشان آشنا خواهد ساخت و بر اساس همان احکام تحریف نشده آیین خودشان با آنان رفتار خواهد کرد . در روایتی می خوانیم از جمله کارهای حضرت امام زمان علیه السلام پس از ظهور این است که وی تورات اصلی و انجیل اصلی و سایر کتاب های انبیای گذشته را از یک مخفیگاه خارج خواهد ساخت . (3)

دیدگاه دیگر این است که آن حضرت پس از ظهور مردم را در تمام زمینه هایی که به بیراهه رفته اند ارشاد خواهند کرد تا به راه و شیوه های درست دست یابند; چون انحرافات دوران غیبت تنها در احکام دینی نیست چرا که در اثر جهل و ناآگاهی در عرصه های سیاسی، علمی و صنعتی نیز مردم دچار اشتباهات زیادی می شوند . طرفداران این برداشت نیز به برخی از روایات که مشتمل بر تعابیر خاصی هستند تمسک می جویند . به عنوان مثال از امام صادق علیه السلام روایت شده است که آن حضرت فرمودند:

آن حضرت را مهدی می گویند چون مردم را به اموری که گم کرده اند هدایت می کند (4)

این تعبیر شامل انحراف سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی و ... نیز می شود .

نتیجه آنکه می توان گفت چون امام زمان علیه السلام به برکت علم بی نظیری که مردم را در تمام عرصه های حیات فردی و اجتماعی و علمی و دینی به راه صحیح هدایت خواهند کرد و آنها را از تمام گمراهی ها نجات خواهند داد به این مناسبت آن حضرت را «مهدی » می گویند . البته در برخی روایات نیز به این نکته هم اشاره شده است که یکی از چیزهای مخفی که حضرت مهدی علیه السلام مردم را به آن هدایت خواهند کرد . ذخایر زیرزمینی و معادن است که شاید این لقب به این قبیل از عملکردهای حضرت مهدی علیه السلام نیز دلالت داشته باشد .

2 . قائم: گرچه همه انبیا و امامان با توجه به شرایطی که در آن واقع شده بودند قائم به حق بودند اما حضرت مهدی علیه السلام را بالخصوص قائم لقب داده اند . وقتی ابوحمزه ثمالی به امام محمد باقر علیه السلام عرض کردند:

ای فرزند رسول خدا مگر همه شما اهل بیت قیام کننده به حق نیستید؟

حضرت فرمودند:

چرا همه ما برای حق قیام می کنیم .

آنگاه ابوحمزه سؤال می کند:

پس چرا از بین همه اهل بیت فقط به صاحب الامر علیه السلام قائم گفته می شود؟

حضرت باقر علیه السلام می فرمایند:

موقعی که حضرت سیدالشهداء علیه السلام به شهادت رسیدند همه فرشتگان آسمان ها از این پیشامد ناراحت و متالم شدند . خداوند متعال به منظور دلداری آنها امامان نه گانه از نسل امام حسین علیه السلام را به آنها نشان دادند آنگاه که به مهدی آل محمد صلی الله علیه و آله که در آن حال مشغول نماز و نیایش به درگاه حضرت حق بودند رسیدند خداوند متعال فرمودند: این همان قائمی است که به وسیله قیام او از قاتلان حسین بن علی علیه السلام انتقام خواهم گرفت . (5)

و امام صادق علیه السلام در این باره فرموده اند:

مهدی علیه السلام را به خاطر قیامش برای حق قائم نامیده اند . (6)

بر طبق این قبیل از روایات چون دوازدهمین جانشین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بزرگترین حکومت و قیام اصلاحی دینی را در طول تاریخ حیات بشر انجام خواهد داد و در سرتاسر حکومت عدل جهانی اسلام را مستقر خواهد ساخت به آن حضرت لقب «قائم » داده شده است .

در این باره روایت های دیگری نیز هست که از بعد دیگری این مطلب را مورد توجه قرار داده اند که البته منافاتی با برداشت دسته اول ندارد . بر طبق این دیدگاه آن حضرت را قائم می گویند چون سال ها پس از غیبت وقتی که مردم در اثر طول زمان یاد و خاطره آن حضرت را کم کم در اثر مشغول شدن به زینت های دنیا فراموش کردند، آن حضرت قیام خواهند کرد و حکومت عدل جهانی را در سرتاسر عالم برقرار خواهند ساخت «قائم » نامیده شده است .

در این زمینه از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت شده است که آن حضرت فرمودند:

از این جهت قائم ما اهل بیت را قائم نامیده اند که پس از فراموش شدن نامش قیام می کند . (7)

و یا وقتی از امام جواد علیه السلام سؤال می کنند چرا او را قائم می نامند؟ در جواب می فرمایند:

زیرا بعد از آنکه نام آن حضرت از خاطره ها فراموش شود و اکثر مفقودین به امامت آن حضرت از دین خدا و اعتقاد به مامت حضرت مهدی علیه السلام رویگردان شوند او قیام می کند . (8)

و نقل شده است به محض شنیدن ظهور آن حضرت عده ای خواهند گفت: در طول این همه سال چگونه ممکن است او زنده مانده باشد باید تاکنون استخوان های او هم پوسیده شده باشد . چطور ادعا می کند که او قیام کرده است؟ اما در هر حال آن زمانی که شرایط فراهم گردد و به اذن پروردگار عالم او قیام خواهد کرد . عظیمترین انقلاب قابل تصور را رهبری خواهد نمود و قافله بشریت را به سعادت واقعی رهنمون خواهد شد .

ادامه دارد

پی نوشت ها:

1 . عقدالدرر، باب 3، ص 40; اثباة الهداة، ج 7، ص 110 و 169 .

2 . منتخب الاثر، ص 98 .

3 . بحارالانوار، ج 51، ص 29 .

4 . اثباة الهداة، ج 7، ص 110 .

5 . بحارالانوار، ج 51، ص 28 .

6 . همان، ص 30 .

7 . معانی الاخبار، ص 65 .

8 . کمال الدین، ص 378 .

کلمات کلیدی
امام  |  مهدی علیه‌السلام  |  حضرت مهدی علیه‌السلام  |  مهدی علیه‌السلام در آیینه لقب  |  امام مهدی علیه‌السلام در آیینه  |  حضرت مهدی علیه‌السلام مردم  |  کتاب نام‌نامه حضرت مهدی علیه‌السلام  | 
لینک کوتاه :