×

مسجد کوفه مرکز خلافت علوی و حکومت مهدوی


تعداد بازدید : 2819     تاریخ درج : 1390/08/08

8

اشاره: براساس روایات متعدد، حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف پس از ظهور، شهر کوفه و مسجد با عظمت آن را محل سکونت و تدبیر امور و ستاد فرماندهی خود قرار می دهد. می دانیم امام علی عجل الله تعالی فرجه الشریف در آغازین خلافت، پس از فتنة جمل، شهر کوفه و مسجد کوفه را مرکز خلافت قرار داد و سرانجام در 19 رمضان سال 40 ق در همان مسجد، فرقش شکافته شد و ندای «فزت و رب الکعبه»اش به گوش عرشیان رسید.

شهر کوفه در یک نگاه

شهر کوفه، از مهم ترین شهرهای جهان اسلام به شمار می آید. تاریخ بنای ابتدایی شهر به طور دقیق معلوم نیست. آنچه مسلم است قدمت زیاد این شهر است. شهر کوفه در سال 17 ق پس از فتح قادسیه و مدائن به دستور خلیفة دوم، توسط سعد و قاص تجدید بنا شده است. از این پس، این شهر، دارالهجره مسلمین بوده و به قبةالاسلام معروف شده است. سال ها مرکز علم و فرهنگ و سیاست بوده است. طبق روایات، مدفن بسیاری از انبیا و اوصیا و اولیا و صلحا و علما است. کوفه در طول تاریخ اسلام، حوادث تلخ و شیرین فراوان به خود دیده است.

شهر کوفه از منظر روایات

در بسیاری روایات از معصومان علیهم السلام در مدح و تعظیم شهر کوفه سخنانی بیان شده است. در کلام نبوی صل الله علیه و آله و سلم مراد از «طور سینین» در قرآن، شهر کوفه دانسته شده است.[1] از امام علی عجل الله تعالی فرجه الشریف نقل شده است روز قیامت از مردم پشت کوفه (که نجف است) هفتاد هزار محشور می شوند که چهر ه های آن ها، چون ماه درخشان است. أبی أسامه گوید: از امام صادق عجل الله تعالی فرجه الشریف شنیدم که فرمود:

کوفه، روضه ای از روضه های بهشت است که قبر نوح و ابراهیم و سیصد و هفتاد پیامبر و ششصد وصی و قبر سید اوصیا، علی عجل الله تعالی فرجه الشریف آن جا است.[2]

امام صادق عجل الله تعالی فرجه الشریف فرمود:

یک درهم انفاق در کوفه برابر است با انفاق صد درهم در غیرکوفه و دو رکعت نماز در کوفه برابر است با صد رکعت در غیرکوفه.[3]

عبدالله بن ولید گوید: امام صادق عجل الله تعالی فرجه الشریف فرمود:

ما در هیچ شهری به اندازه کوفه دوست نداریم. خداوند شما (اهل کوفه) را به امری هدایت فرمود که نادان ها به آن آگاه نبودند ... ولایت ما بر آسمان ها و زمین و کوه ها و شهرها عرضه شد و هیچ کدام، مانند کوفه آن را نپذیرفتند.

نیز فرمود:

مکّه حرم الهی و مدینه حرم نبوی و کوفه حرم علی عجل الله تعالی فرجه الشریف است.

شایان ذکر است بیان این گونه فضائل برای شهر کوفه با صفات ناشایست و نکوهیده آن ها که در سخنان امام علی عجل الله تعالی فرجه الشریف و امام حسین عجل الله تعالی فرجه الشریف منعکس شده است، منافاتی ندارد؛ زیرا در برهه ای از زمان، بسیاری از مردم کوفه به وظایف خود عمل نکرده و از امام زمان خویش فاصله گرفته و مستوجب چنین خطاب هایی شده اند.

کوفه مرکز خلافت علی عجل الله تعالی فرجه الشریف

اوج شهرت و عزت و افتخار شهر کوفه، زمانی است که امام علی عجل الله تعالی فرجه الشریف در سال 36ق (657 م) این شهر را مرکز خلافت اسلامی قرار داد. این امر، کوفه را مرکزی مهم برای فعالیت های سیاسی و اجتماعی و اقتصادی قرار دارد و باعث توجه و روی آوری بیش از پیش طوایف و قبایل جامعه اسلامی به این شهر شد[4].

خارج شدن امام عجل الله تعالی فرجه الشریف از مدینه و گزینش کوفه برای مرکز خلافت، کار آسانی نبود؛ همچنان که گریزی از آن نبود. درست همانند زمانی که رسول خدا صل الله علیه و آله و سلم شهر مکّه را با آن همه قداست، ترک کرد. رفتن امام عجل الله تعالی فرجه الشریف را به کوفه نیز باید نوعی هجرت برای حفظ دین از دست پیمان شکنان و فاسدانی چون معاویه دانست.

مسجد کوفه در عصر خلافت علی عجل الله تعالی فرجه الشریف

امام علی عجل الله تعالی فرجه الشریف آن گاه که کوفه را مرکز خلافت قرار داد، در آغاز ورودش به شهر کوفه، به دارالاماره (قصر حاکم کوفه) نرفت؛ دارالاماره ای که طی سال ها به قصری اشرافی تبدیل شده بود؛ بلکه به رحبه مسجد کوفه رفت و آن جا را به طور موقت محل سکونت خویش قرار داد و در همان مسجد، به تدبیر امور پرداخت. أسود بن قیس گوید:

بارها دیدم که علی عجل الله تعالی فرجه الشریف در رحبه مسجد کوفه مردم را اطعام می کرد.[5]

جالب است همین امور و شبیه آن، برای حکومت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز بیان شده است. در روایات، مقرِّ حکومت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و مجلس دادرسی آن حضرت و ستاد فرماندهی او مسجد کوفه بیان شده است. مردم کوفه، در ابتدای ورود علی عجل الله تعالی فرجه الشریف خوشبخت ترین مردمان بودند که آن حضرت به تمجید از آنان پرداخته است؛ همچنین در روایتی مردم کوفه در زمان حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را خوشبخت ترین مردم یاد کرده است.[6]

مسجد کوفه، از عصر خلافت علی عجل الله تعالی فرجه الشریف خاطرات تلخ و شیرین فراوان به همراه دارد: شاهد نیایش ها و عبادت ها و تهجّدهای شبانه علی بوده است؛ از خطابه های فصیح و بلیغش و از شِکوِه ها و ناله های جان سوزش خاطره ها دارد. جهاد و تلاش و انفاق و اطعام در راه خدا و دادرسی های حکیمانه اش را هرگز فراموش نمی کند و از همه مهم تر، آن گاه که ابن ملجم، آن شقی ترین انسان ها فرق نازنینش را شکافت و محراب مسجد کوفه از خون سرخش رنگین شد و ندای «فزت و رب الکعبه»اش به ملکوت رسید. این مسجد کوفه بود که ملکوتیان و عرشیان، ندبه کنان به سوی آن توجه کردند و ندای «هُدمت والله ارکان الهدی» سر دادند.

مسجد کوفه در عصر ظهور

آنچه شهر کوفه را در فرهنگ «مهدویت» از برجستگی خاصی برخوردار کرده، روایاتی است که شهر کوفه و مسجد با عظمت آن را با موضوعات مربوط به حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ به ویژه حوادث پس از ظهور ـ پیوند زده است. برخی روایات تصریح دارد که شهر کوفه مرکز حکومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است.

مفضل بن عمرو گوید از امام صادق عجل الله تعالی فرجه الشریف درباره محل حکومت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف سؤال کردم؛ فرمود:

مقر حکومتش، کوفه و مجلس حکم فرمایی اش مسجد جامع آن است.[7]

از امام باقر عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز نقل شده است:

(مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف) پس از ظهور، به سوی کوفه حرکت می کند و منزل و محل سکونت او آن جا خواهد بود و همان جا حکومت عدالت گسترش را بنیان می نهد.[8]

در روایات دیگری مفضل بن عمرو گوید: شنیدم از امام صادق عجل الله تعالی فرجه الشریف: که فرمود:

آن حضرت (مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف) در پشت مسجد کوفه، مسجدی بنا می کند که برای آن هزار در است، تا آن جا که خانه های کوفه به شهر کربلا متصل می شود... .[9]

ابان بن تغلب گوید:

روزی از روزها امام صادق عجل الله تعالی فرجه الشریف در نقطة پشت کوفه دو رکعت نماز گزارد و سپس فرمود: «این جا محل خانة قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف است».[10]

[1]. سفینة البحار، ج 7، ص 543.

[2]. بحارالانوار، ج 100، ص 394.

[3]. سفینة البحار، ج 7، ص 543.

[4]. دائرة المعارف الاسلامیة الشیعه، ج 20.

[5]. سیره خلفاء از رحلت پیامبر تا زوال امویان.

[6]. منتخب الاثر، ص 488.

[7]. بحارالانوار، ج 53، ص 11.

[8]. همان، ج 52، ص 224.

[9]. غیبت طوسی، ص 468.

[10]. منتخب الاثر، ص 488.

کلمات کلیدی
کوفه  |  مسجد کوفه  |  حضرت مهدی عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف  |  حکومت حضرت مهدی عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف  |  مسجد کوفه مرکز خلافت علوی  |  کوفه مرکز خلافت علی عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف  |  مرکز حکومت امام مهدی عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف  | 
لینک کوتاه :